د سې شنبې په ورځ د ریښتر په کچه ۵،۶ درجې زلزلې د ایران او پاکستان سرحدي سیمې ولړزولې. تر اوسه د مرګ ژوبلې او زیانونو په اړه څه نه دي ویل شوي.
په تېرو ورځو کې سخت او غیرمعمولي اورښتونه په دې سيمي کې د سېلابونه لامل شوي دي. د ایران د دولتي خبري اژانس "ایرنا" د راپور له مخې، د هوا د خرابوالي له امله په لسګونو ښارونو کې برېښنا او اوبه نشته. د دې پیښې له امله په زرګونو خلک اغیزمن شوي دي.
د ځمکي تودښت کوم طبيعي افتونه رامنځ ته کوي؟
تودښت، سړه هوا، طوفانونه او سیلابونه - د هوا د انتساب شبکه، د سختې هوا او اقلیم بدلون ترمنځ اړیکې ارزوي. دنده پیچلې ده، د هر ډول سخت موسم سره بيلا بيل معیارونه شمیرل کیږي.
انځور: Yosuke Hayasaka/Yomiuri Shimbun/AP/picture allianceپه ټوليزه توګه ګرمه فضا کې په منطقي ډول د تودښت څپې هم پیاوړي دي، نو د نړۍ د اوبو او هوا د تودښت کارپوهان «WWA» د دوي تر منځ د اړيکو په هکله خپله لارښوونه کې په ګوته کوي چې د تودو څپو زياتيدل کولې شو مدام د هوا او اوبو له بدلون سره وتړو.
انځور: Huang Wei/Xinhua/AP/picture allianceد اوږدې مودې له پاره د خاورې وچیدل بیلا بیل لاملونه لري. د اقلیم بدلون د دروند خو لږ باران او د تبخیر د زیاتوالي لامل کیږي. په ډېرو ځایونو کې د غیرې طبیعي اوبو څخه د انسانانو کار اخيستل دي. له همدې کبله، وچکالۍ په ټوليزه توګه، يوازي د اقلیم بدلون ته منسوب کيدی نه شي.
انځور: Mauro Ujetto/NurPhoto/picture allianceهغه څه چې د اروپا، اسيا امریکا او استراليا په ځنګلونو کې ليدل کيږي تر يوې اندازې پوري يې سبب ځايي انسانان دي. د ځنګلونو او اوبو ښه مدیریت ممکن خطر کم کړي.
انځور: Noah Berger/AP/picture allianceتوده هوا کولی شي ډیر رطوبت جذب کړي، نو له کبله يې ډیر باران وريږی. او له همدې امله د نړۍ په هره سیمه کې سیلابونه قوي شوي دي. دغه راز، د يو سیلاب اندازه په ډیرو او بيلا بیلو لاملونو پورې تړاو لري.
انځور: Prabhakar Mani Tewariد WWA څیړونکي وايي، طوفانونه، لکه هریکين، سايکلون او تايفون، چې په پر له پسې ډول نه پیښیږي او د اوسني پوهې له مخې د دوی د باد سرعت د اقلیم د بدلون په پایله کې نه دی بدل شوی. حقیقت دا دی چې دغه طوفانونه ډېر وختونه وژونکي پایلې لري. په ځانګړي توګه چې دغه طوفانونو سره ډيرې اوبه يا سيلاب راځي.
انځور: Jesus Bustamante/REUTERSد طوفان زیاتوالی هغه وخت رامنځ ته کیږي کله چې ځواکمن بادونه په لوړو څپو کې د ساحل پر وړاندې پر سمندر فشار راوړي. دا په ځانګړي ډول د «پسرلي د څپو» په بهير کې خطرناک کیږي او په هرو 14 ورځو کې پیښیږي. کله چې ځمکه، سپوږمۍ او لمر په یوه لیکه کې وي، د WWA د لارښوونو له مخې، د نړۍ په کچه د ځمکې د تودوښت خطر تر هغه وخته پورې زیاتوي چې په سمندر کې د څپو لوړوالی او اوبه له لوړې کچې سره سيمې ته ننوځي.
انځور: epa ANA Saitas/dpa/dpaweb/picture-allianceپه ټوله نړۍ کې د ځمکې تودوښت د زیاتوالي له امله يخه هوا لږ شوې ده. تر اوسه پورې، WWA هم په سختۍ سره د درنو واورو د فریکونسۍ او شدت په اړه کوم باوري معلومات نه لري. خو دلته هم داسې نښې نښانې شته چې د نړۍ په شمالي نیمه کره کې په ځینو سیمو کې د واورو وريدلو شدت زیات شوی دی.
انځور: Yosuke Hayasaka/Yomiuri Shimbun/AP/picture alliance د ایران په ګاونډ کې د پاکستان په سرحدي صوبه کې هم د خراب موسم ترڅنګ سیلابونه راغلي دي. د پاکستان د اقتصادي پلوه مهم بندري ښار ګوادر په زرګونو اوسیدونکي په تیره یوه اونۍ کې خوندي سیمو ته کډه شوي دي. په دې هېواد کې د سختو موسمي پېښو له امله لسګونه کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړ. په دې سیمه کې تل قوي زلزلې کیږي.