د ملګرو ملتونو یوه لوړپوړي چارواکي د دوشنبې په ورځ (د سپټمبر ۱۰) وویل چې د ځينو جنایې پيښو لکه په دې وروستيو کې چې په آلمان او فرانسه کې رامنځ ته شوي دي، باید د افغان مهاجرو پر اخراج بیړه و نه شي او نه دې هم ټولنه پر دوی د جرمونو د مسئولیت په ور اچولو مجازات شي.
د یکشنبې په ورځ د آلمان په «کوتن» ښار کې دوه تنه افغانان د یوه ۲۲ کلن آلماني د قتل په تور ونیول شول. په فرانسه کې هم د یکشبې ورځې په سهار یو افغان د پاريس په اطرافو کې ۷ تنه په چړې ډیر سخت ټپیان کړل. پولیسو ویلي دي چې د څلورو تنو ټپیانو وضعیت د اندیښنې وړ دی.
د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمیسار فليپو ګراندي، د دوشنبې په ورځ په ژنیف کې وویل چې په ټول هیواد کې د امنیتي وضعیت د خرابیدو او د طالبانو او داعش ډلې له خوا د ځانمرګو بریدونو پر ترسره کیدو سربیره افغانستان ته د افغان پناه غوښتونکو بیرته استول «په اروپا کې یوه پیچلې موضوع ده».
ګراندي یوې خبري غونډې ته د افغانانو د اخراج په اړه وویل:«پر افغانانو ډیر فشار دی چې خپل هیواد ته ستانه شي. زما سپارښتنه دا ده چې داسې یو بهیر دي په ډیر احتیاط سره وشي، ځکه د امنیت له پلوه شرایط مخ پر خرابیدو دي».
ګراندې د دې پوښتنې په ځواب کې چې آیا دوی په اروپا کې د افغانانو پر وړاندې له شدید غبرګون څخه ویره لري وویل: «هر هغه کس چې که هغه مهاجر یا پناه غوښتونکی وي او یو جرم ترسره کوي، باید د پناه غوښتنې د ارزونې بهیر یې بند شي او یا د مهاجرت حق ځنې بیرته واخیستل شي.»
وروسته بیا د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو د عالي کمیسارۍ ویاندې ملیسا فلمينګ، په دې اړه د توضیحاتو په ورکولو سره وویل چې د پناه غوښتونکو د پناه غوښتنې د دوسیو اروزنه هغه وخت بندیږي چې جرم جدي وي او دغه هیواد ته د نوموړي مهاجر تر داخلیدو مخکې ترسره شوی وي.
له آلمان څخه د افغانانو د اخراج پروسه ـ انځوريزه کرونولوژي
له آلمان څخه د افغان مهاجرو ډليز اخراجونه وروسته له هغې پيل شوه چې افغانستان د ۲۰۱۶ کال د اکتوبر میاشتې په سر کې د بروکسل په غونډه کې د مهاجرت پر موضوع د اروپايي اتحاديې سره يوې هوکړې ته ورسيد.
انځور: Imago/J. Heinrichد ۲۰۱۶ کال د اکتوبر مياشتې په لمړيو کې د بروکسل په غونډه کې افغانستان له اروپايي اتحاديې سره د مهاجرت پر موضوع يوې هوکړې ته ورسيدل، د دغې هوکړې له مخې د اروپايي اتحاديې غړو هيوادونو څخه افغانستان ته د رد شويو افغان مهاجرو د اخراج اسانه کړل شو.
د بروکسل د توافق له مخې، افغانستان دې ته حاضر شو چې د اروپايي اتحاديې د غړو هيوادونو لخوا رد شوي افغان مهاجر ومني.
د بروکسل په غونډه کې افغانستان د اروپايي اتحاديې لخوا مالي ملاتړ ترلاسه کړ، خو د بشر حقونو سازمانو پر دغې اتحاديې نيوکې وکړې چې دغه ملاتړ نبايد د مهاجرو له اخراج سره تړلي وي.
تر هوکړې وروسته د آلمان په مختلفو ښارونو کې د افغان مهاجرو د اخراج پر ضد ډیرې مظاهرې وشوي. افغان مهاجر او د هغو بهرني ملاتړي وايي چې افغانستان امن ندی.
آلمان څخه کابل ته د افغان مهاجرو لمړنی ډليز اخراج د ۲۰۱۶ کال په سپټامبر مياشت کې ترسره شو. په دغه پرواز کې ۳۸ تنه ردشوي افغان مهاجر کابل ته بيرته وليږدول شول.
آلمان څخه د رد شويو افغان مهاجرو دويم ډليز اخراج د ۲۰۱۷ کال په جنورۍ مياشت کې ترسره شو. په دا ځل پرواز کې ۲۶ تنه افغانان کابل ته اخراج شول.
که له ېوې خوا ډليز اخراجونه ترسره کيږي ورسره جوخت په ټول آلمان کې افغانانو ته دا حق ورکول کيږي چې د افغان مهاجرو د اخراج په ضد مظاهرې وکړي. په مظاهره کې يوازې افغانان نه بلکه آلمانان هم برخه اخلي. انځور په هامبورک ښار کې د مظاهرې يوه برخه.
آلمان څخه د افغان رد شويو مهاجرو دريم ډليز اخراج د ۲۰۱۷ کال په فبرورۍ مياشت کې ترسره شو. په دې پرواز کې ۱۸ تنه افغانان کابل ته اخراج کړل شول.
آلمان کې د مهاجرو ملاتړ کونکو او بشري سازمانونو په وار وار د افغان مهاجرو د اخراج ضد مظاهرو کې د افغانانو تر څنګ خپل اواز اوچت کړی دی. د آلمان ځيني ګوندونو هم د افغان مهاجرو له اخراج سره مخالفتونه ښکاره کړي دي. د بيلګې په توګه د ۲۰۱۷ کال په اپريل کې د آلمان د شلزويګ هولشتاين ايالت صدراعظم تروستن البیک د رد شويو افغان مهاجرو د اخراج بهير د درولو غوښتونکی شو.
اخراج شوي مهاجر او راتلونکې
افغانستان ته اخراج شوي افغان مهاجر ناهيلي ښکاره کوي. نور ايم رحمن له آلمان څخه په څلور پرواز کې کابل ته اخراج شو. د رحمن په څير اخراج شويو افغان مهاجرو لپاره تر ټولو ناهيلې کونکې خبره دا ده چې زيات وخت يې بې ګټي تير شوی دی. دوی له پاره په افغانستان کې له سره د نوی ژوند پيلول ګران کار بريښي.
آلمان څخه کابل ته د ردشويو افغان مهاجرو څلورم ډليز اخراج د ۲۰۱۷ کال په مارچ مياشت کې ترسره شو. په دغه ځل ۱۵ تنه افغانان اخراج شول.
په کابل ښار کې د آلمان سفارت مخته د می مياشتې په ۳۱ نيټه د موټر بم ستره چاودنه وشوه. په دغې چاودنه کې شاوخوا ۱۵۰ تنه ووژل شول. د آلمان سفارت ودانۍ هم سخته زيانمنه شوه. آلمان دا ځل د افغانانو پنځم ډليز اخراج وځنډاوه.
کابل کې د ۲۰۱۷ کال د می مياشتې د ۳۱ مې بريد وروسته آلمان افغانستان ته د افغان مهاجرو اخراج د نامعلوم وخت لپاره ودراوه. دغه هيواد وپتيله چې د افغانستان د امنيتي وضعيت په اړه له سره کتنه وکړي. د مي ۳۱ بريد د آلمان سفارت مخته شوی وو چې دغه سفارت په کې سخت زيانمن شو.
تر درو مياشتو ځنډ وروسته د اخراج لړۍ بيا پيل
د رد شويو افغان مهاجرو وروستي ډلييز اخراج د ۲۰۱۷ کال د سپټمبر په ۱۲ نيټه د دوسلدورف له هوايي ډګر څخه ترسره شو. په دغه پرواز کې لږ تر لږه ۱۲ تنه افغانان کابل ته اخراج کړل شول. دا له هغه وخته چې آلمان حکومت د افغان مهاجرو اخراج تر يو نامعلوم وخت پورې درولی وو، لمړی ډليیز اخراج دی چې له دغه هيواده ترسره کیږي.
کابل ته رسيدلی یو نوی رد شوی افغان مهاجر. دغه ځوان د ۲۰۱۷ کال د سپټمبر په ۱۳ يعنې په وروستي پرواز کې افغانستان ته اخراج شوی دی.
اخراج د رايو ترلاسه کولو لپاره
د آلمان د مهاجرو له حقونو څخه د ملاتړ ادارې مشر ګهونتر بورکهارت د افغان مهاجرو د وروستي اخراج په اړه د آلمان حکومت پر اعلان سختې نيوکې وکړې. بورکهارت ویلي وو چې هغوی ځکه د انتخاباتو څخه يوازې څو ورځې د مخه دغه کار کوي تر څو وښيي چې د اخراج په مسئله کې جدي دي او په دې ترتيب رايي ترلاسه کړي. سرچينې: آژانسونه، انځورنه د دويچه ویله له آرشیف څخه
په همدې اساس دغه جرم د هغه د دوسیې د ارزونې پر مهال په پام کې نیول کیږي. د مهاجرت حق هم په هغه صورت کې اخیستل کیږي چې یو شخص په کوربه هیواد کې جرم ترسره کړي او تر قانوني تعقیب لاندې ونيول شي.
ګراندي وویل چې قانون باید په بشپړ ډول د مجرمو افرادو په برخه کې تطبيق شي، خو خبرداری یې ورکړ چې د یو کس د جرم په خاطر باید ټول پړه او مسئول ونه پیژندل شي. هغه همدارنګه اندیښنه څرګنده کړه چې د سیاسي اهدافو په موخه باید په دا ډول مسائلو کې لاسونه ونه شي.
ګراندي وویل: «دا مسئله ډیره خطرناکه ده، ځکه د مهاجرو او پناه غوښتونکو یوه لویه برخه په جرمونو لاس نه پورې کوي، خو د تبعيضي چلند څخه اغیزمن کیږي».
په اوس وخت کې شاوخوا ۲،۵ میلیونه افغانان د پاکستان او ایران په هیوادونو کې ژوند کوي. د ملګرو ملتونو سازمان په وینا یوازې ۱۲ زره د دغو مهاجرو بیرته افغانستان ته ستانه شوي دي، په داسې حال کې چې تیر کال په همدې موده کې له ۴۰ څخه تر ۵۰ زرو پورې افغانان بیرته خپل هیواد ته ستانه شوي ول.
د ملګرو ملتونو د بیړنیو مرستو همغږي کونکی مارک لوکوک، ویلي دي چې په تیرو ۴ کلونو کې د وسله والو جګړو په پایله کې په افغانستان کې شاوخوا ۴۰ زره انسانان وژل شوي دي.
سربیره پر دې یوازې په روان کال کې به دغه هیواد کې د داخلي بیځایه شویو شمیر شاوخوا ۱۷۰ زره ته رسیږي.
ګراندي همدرانګه د ولسمشر محمد اشرف غني او طالبانو تر منځ د خبرو اترو ملاتړ وکړ. هغه وویل: «په ډیر احتمال سره دا یوازنی او لوی عامل دی چې کولی شي اقتصادي وضعیت بهتره کړي او خلک د خپل راتلونکي په اړه د ډاډمنتوب احساس پیدا کړي او په نهایت کې دا به د افغانانو له پاره تر ټولو لویه انګیزه وي چې دوی احساس کړي چې بیرته خپل هیواد ته ستانه شي».
