د شنبې او یکشنبې ترمنځ ماښام، دفرانسې د کورنیو چارو وزیر، ګیرالد دارمانین او څارنوالۍ اعلان وکړ چې وژل شوی کس یو المانی سیلاني وو چې په ۱۹۹۹م کال کې په فیلیپين کې زیږیدلی وو. ویل کیږي بریدګر چې د یوه افراطي اسلامپالې په توګه پیژندل شوی وو، د برید پر مهال د «الله اکبر» شعار ورکړی وو او دوه تنه نور یې ټپیان کړي دي. برید کوونکی د پولیسو له خوا نیول شوی دی.
پيښه په پاریسکې د آیفل برج ترڅنګ رامنځته شوې ده. د کورنیو چارو وزیر دارمانین د پيښې له ځای څخه د لیدنې پر مهال وویل چې بریدګر پر یوې سیلاني جوړې برید کړی: «یو المانی سیلانی چې په فیلیپين کې زیږیدلی وو په چاقو د وهل کیدو له کبله وژل شوی.»
د دارمانین په خبره له دغه سیلاني سره ملګرتیا کوونکې د یوه ټکسي چلوونکي د مداخلې له کبله په ظاهره کې په فزیکي ډول ټپې شوې نه ده. ویل کیږي چې بریدګر د پله د پاسه د سیند بلې غاړې ته اوښتی او هلته یې دوه تنه نور ټپیان کړي دي.
یو تن یې د څټک یا چکُش په وسیله د سترګې په پاسنۍ برخه کې وهلی او دویم تن یې بیا د چاقو په وسیله ټپي کړی دی. د معلوماتو له مخې یو ۶۰ کلن فرانسوی او یو بهرنی سیلاني چې دارمانین یې هویت څرګند نه کړ، ټپیان شوي دي.
۱۳۰ کاله مخکې په پاريس کې د آیفل برج افتتاح شو. نن دغه برج د فرانسې د پلازمېنې سنبول او نښه ګڼل کیږي. خو کله چې د دې برج د بنسټ ډبره ایښودل کیدله په هغه وخت کې له سختو نیوکو سره مخامخ او ډیر بد پرې وویل شول.
انځور: FRANCK FIFE/AFP/Getty Imagesد آیفل برج د ۱۸۸۹ م کال د مارچ میاشتې په ۳۱ نیټه د فرانسې په پلازمېنه پاریس کې د «شان دو مارس» د میدان په شمال لویدیځه څنډه کې جوړ او هر کال شاوخوا ۷ میلیونه سیلانیان له دغه ځای څخه لیدنه کوي. په دې توګه دا په نړیواله کچه د سیلانیانو له پاره یو تر ټولو جذاب معماري اثر ګڼل کیږي.
د آیفل برج له ۳۰۰ متره لوړوالي سره د خپل پرانیستې پر مهال د نړۍ تر ټولو لوړه بناء ګڼل کیدله. په ۱۸۹۹م کال کې د نړیوال نندارتون په توګه د دې برج د جوړیدو چارې بشپړې شوې. په پیل کې ټاکل شوې وه چې برج به ۲۰ کاله وروسته ویجاړ شي، خو د برج په لوړه نقطه کې د پوځي رادارونو او هواپيژندنې د دستګاو د نصبیدو له امله د برج نړول وځنډول شول.
فرانسوي انجینر او معمار ګوستاو آیفل، د دې برج د ۷،۸ میلیونه فرنکه د لګښت یوه لویه برخه پر خپله غاړه واخیستله. نوموړي همدارنګه د یوه نړیوال نندارتون په توګه د دې برج د پرانیستې د مراسمو لګښت پر غاړه واخیست. خو په ډیر لوړ شمیر کې د سیلانیانو د راتګ له امله په هم هغه لومړي کال ده ته د دې لګول شوي پيسې بیرته ورکړل شوې.
د دې برج په جوړولو کې د اوسپنې له ۱۸ زره ټوټو یا میلو او د ۱۰۰۱۰ ټنو په وزن سره ۲ میلیونه او ۵۰۰ زرو میخونو څخه استفاده شوې ده. په هرو اوو کلونو کې یو وار باید دغه میخونه رنګ او غوړ شي. د دې برج رنګول په مجموع کې ۱۸ میاشتې وخت نیسي.
د آیفل برج د جوړونې چارو شاوخوا دوه کاله او دوه میاشتې وخت ونيوه.
هره شپه ۲۰ زره څراغونه په مختلفو وړانګو سره دغه برج روښانه کوي. همدارنګه د ایفل برج له مختلفو پيښو سره، ځانګړي رنګونه خپلوي. د فرانسې ملي ورځ (جولای ۱۴)، د مشهور فرانسوي هنرمند جاني هالیدي او په فرانسه کې د ۲۰۱۶م کال د ترهګریز برید پر مهال دغه برج د فرانسې د بیرغ په رنګونو روښانه کړای شوی وو.
په غرنیزو سیمو کې د بایسيکل ځغلونې لوبغاړي لکه (په پورته انځور کې) فرانسوی فرګوسن هوګو ریشار، د آلپ غره ختونکي او موټر سیکل ځغلونکي ټول د یوه نوي ریکارډ د ټینګولو له پاره د آیفل برج سر ته د ختلو هڅه کوي.
کله چې د آیفل تر ټولو لوړې نقطې ته رسیږئ، داسې احساسوئ لکه د پاریس ښار پر سر چې ولاړ یاست. د ټولې نړۍ په کچه سیلانیان د داسې یوې منظرې د لیدلو له پاره د زیني پر ۱۷۰۰ پته پایو پورته کیږي او یا هم هلته له موجودو پنځو لفتونو په مرسته ځانونه د برج لوړې نقطې ته رسوي.
د Printemps په نوم پلورنځي یا مغازې بام، لیدونکي او سیلانیان د آیفل تر ټولو ښایسته منظرې لیدلو ته رابولي.
د پولیسو په وینا بریدګر د برید پر مهال د «الله اکبر» نارې وهلې. برید کوونکی چې په ۱۹۹۷م کال کې په فرانسه کې زیږیدلی، د برقي شارت توفنګچې په وسیله له حرکته غورځول شوی او د قتل او قتل د هڅې اقدام په تور نیول شوی.
د فرانسې د ترهګرۍ ضد څارنوالۍ ملي اداره به دغه قضیه پرمخ وړي. د فرانسې د کورنیو چارو وزیر په وینا دغه کس مخکې تر دې هم جزایي شوی وو. نوموړی په ۲۰۱۶م کال کې د یوه بل برید د پلانولو په جرم په پنځه کاله بند محکوم شوی وو چې د هغې له جملې څخه د څلورو کلونو بند په بدل کې یې نقدي جریمه ورکړې وه.
د شنبې په ورځ تر برید وروسته نوموړي وویل هغه نشي زغملی چې په «افغانستان او فلسطین» کې دې مسلمانان وژل کیږي. هغه ویلي چې په غزه کې جګړې او دا چې فرانسه یې ملاتړ کوي په غوسه کړی دی.
د پولیسو د محافلو په حواله ویل شوي چې د ایراني مور پلار دغه زوی چې په فرانسه کې زیږیدلی دی د افراطي مسلمان په توګه مشهور وو.
نوموړي له رواني تکلیف څخه رنځ وړلو او «وضعیت یې بې ثباته» وو چې له همدې کبله د بند پر مهال او وروسته تر هغې هم تر رواني درملنې لاندې وو.
زیاته شوې ده چې دغه ځوان د شنبې په ورځ له دغه برید څخه لږ مخکې په ټولنیزو شبکو کې یو اعترافي ویډیو خپره کړې وه چې په هغې کې «روان وضعیت، حکومت او د بې ګناه مسلمانانو وژنې» ته اشاره شوې وه.
آژانسونه: ش.ن/ ا.و.ا
