پاکستان د کشمیر په اړه پر هندوستان سختې نیوکې وکړې
۱۳۹۸ مرداد ۱۴, دوشنبه
پاکستان د دوشنبې په ورځ د هندوستان هغه اقدام «غیرقانوني» وباله چې غواړي په ترڅ کې یې د کشمیر ځانګړی حالت له منځه یوسي. اسلام آباد وایي چې د کشمیر حالت تر شخړې لاندي یوې سیمې په توګه په نړیوال کچه په رسمیت پیژندل شوی.
اعلان
د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت په یوې بیانیه کې ویلي دي: «د هندوستان د حکومت له خوا یو اړخیز اقدام نه شي کولی دغه تر شخړي لاندې حالت بدل کړي [...] پاکستان به د دغې نړیوالې شخړې د یوه اړخ په توګه د غیر قانوني اقداماتو پر وړاند خپل ټول ممکن اقدامات وکړي.»
په بیانیه کې راغلي دي چې اسلام آباد دغه اقدام په کلکه غندي او ردوي او هیڅکله هم د جمو او کشمیر او همداراز د پاکستان د خلکو له پاره د منلو وړ نه دی. په بیانیه کې راغلي دي چې پاکستان د جمو او کشمیر «د نیول شویو» سیمو د اوسیدونکو د هغې غوښتنې چې غواړې خپل برخلیک پخپله تعین کړي، ملاتړ کوي.
کشمیریان، د هند او پاکستان د سیاست بیه څرنگه ورکوي؟
هند او پاکستان د کشمیر د موضوع په هکله خپلې جگړې ته ادامه ورکړې ده. د هماليا دغه سیمه له تیرو درو لسیزو راهیسې د یاغیتوب سره مخامخ ده. ډیر کشمیریان د نوي ډهلي او اسلام آباد له سیاسته تنگ شوي دي.
انځور: Getty Images/AFP/T. Mustafa
ستره حمله
د هند اردو د وسله والو یاغیانو پر ضد په نزدې وخت کې پوځي عملیات پېل کړي دي. په دې ترڅ کې شل کلي کلابند شوي دي. نوی ډهلی پر اسلام آباد باندې د تندلارو د ملاتړ تور پورې کوي.
انځور: picture alliance/AP Photo/C. Anand
د عسکرو وژل
هند د چهارشنبې په ورځ وویل چې د پاکستاني ځواکونو له لوري د خپلو وژل شوو عسکرو غچ به واخلي. اسلام آباد دا تورونه ردوي چې سرحدي ځواکونو یې هندي عسکر وژلي او د هغوی جسدونه ته یې سپکاوی کړی دی. د هند د بهرنیو چارو معین اس. جی. شنکر ویلي دي: «حکومت غوښتنه کوي چې پاکستان باید ژر د خپلو عسکرو او قوماندانانو پر ضد چې د دغه ناوړه گام له پاره مسوول دي گام واخلي.»
انځور: H. Naqash/AFP/Getty Images
تریخ کړکیچ
له ۱۹۸۹م کال راهیسې د هند تر ولکې لاندې کشمیر کې مسلمان یاغیان د هندي ځواکونو پر وړاندې جنگیږي. د دغه سیمې ۷۰ سلنه اوسیدونکي مسلمانان دي. هند او پاکستان د خپلو درو جگړو څخه دوه یې د کشمیر پر سر کړې دي.
د تاو تریخوالي نوې څپه
د هند تر ولکې لاندې کشمیر کې په تیر کال کې کې د یوه جلا غوښتونکي ځوان مشر برهان واني، د وژل کیدو وروسته وضعیت خراب شو. د هند ضد مظاهرو سربیره کې د بیلتون غوشتونکو او عسکرو تر منځ د آخ او ډب په ترڅ کې تر اوسه په سلونو کې کسان وژل شوي دي.
انځور: Reuters/D. Ismail
د «اړي» یرغل
تیر کال د سپتمبر په میاشتې کې تندلارو اسلامپالو د هند تر ولکې لاندې کشمیر کې په اړي، نومې سیمه کې پره یوه پوځي پوسته باندې یرغل وکړ او ۱۷ هندي پوځیان یې ووژل. د هند په وینا برید کوونکي د پاکستان له لوري دغه سیمې ته ورننوتي وو. د هند له لوري د لومړنیو تر سره شوو پلټنو له مخې دغو برید کوونکو په پاکستان کې د میشتې «جیش محمد» نومې ډلې سره تړاو درلود.
انځور: UNI
کوم پوځي حل نه شته
په هند کې د مدني ټولنې ځیني کسان په دې آند دې چې نوی ډهلی نه شي کولای په کشمیر کې پر اسلام آباد باندې د ناکراریو په تور لگولو سره ځان ته برائت ورکړي. د خلکو د حقوقو ځیني مدافع سازمانونه غوښتنه کوي چې د نریندر مودي حکومت ته په کار ده چې په دغه دره کې د خپلو ځواکونو شمیر راکم کړي او د سیمې خلک خپل برخلیک ټاکلو ته پخپله پریږدي.
نوي ډهلې ته د خپل سفر تر مخه د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان، د کشمیر د مسلې د څو اړخیزه حل وکالت وکړ. هغه د کشمیر په سیمه که کې د نوي ډهلي او اسلام آباد تر منځ پر ترینگلتیا باندې انديښنه څرگنده کړه. هند د اردوغان څرگندونې رد کړې او ویې ویل چې د کشمیر شخړه یوازې د نوې ډهلي او اسلام آباد تر منځ په دوه اړخیزه توگه حل کیدای شي.
انځور: Reuters/A. Abidi
آیا د ځواکونو ایستل حل لاره ده؟
هغه خلک چې د آزاد کشمیر پلویتوب کوي، له پاکستان او هنده غواړي چې غاړې ته شي او کشمیریان د خپلې راتلونکې په هکله پریکړې ته پریږدي. د پاکستان تر ولکې لاندې کشیر کې د «جمو کشیر لبریشن فرنټ» مشر توقیر گیلاني ویلي دي: «اوس هغه وخت رارسیدلی دی چې هند او پاکستان کې تر خپل انتظام لاندې سیمو څخه د پوځونو د ایستلو مهال ویش اعلان کړي او د نړیوالو څارونکو تر څارنې لاندې یوه ټولپوښتنه یا ریفرنډم تر سره شي.»
انځور: picture-alliance/dpa/J. Singh
د بېلتون هیڅ امکان نه شته
خو د کشمیر په هکله زیاتره څارونکي وایي چې په نزدې راتلونکي کې به دغه کار و نه شي. د هغوی په خبره په کشمیر کې د تندلارو او بیلتون غوښتونکو پر وړاندې د هند د سخت چلن پالیسۍ یو څه کار ورکړی دی. د څارونکو په وینا ژر یا وروسته ډهلی باید د دغه کړکیچ سیاسي حل راوباسي. د هغوی په خبره بیلتون چانس نه لري.