د ۱۹۴۵ کال د اګست په ۶مه نېټه د امريکا د متحده ايالتو د پوځ Enola Gay په نوم الوتکې د جاپان پر هيروشيما باندي لومړی اټومي بم وغورځوی. دغه بم ته د «ليټل بوای» یا کوچني هلک په څېر يو بې ضرره نوم ورکول سوی ؤ. د بريد پر وخت د دغه ښار نفوس تقريبا ۳۵۰ زره ؤ. د بريد سره ځای پر ځای ۷۰ زره انسانان ووژل سول. په ورپسې ورځو کي د وژل سوو کسانو شمېر څو چنده جګ سو.

د پلان له مخي بايد د ۱۹۴۵ کال د اګست په لومړۍ نېټه پر هيروشيما اټومي بريد سوی وای خو د موسم د خرابوالي له کبله امريکايان د دغه پلان و ځنډولو ته مجبور سول. خو پنځه ورځي وروسته په اټومي بم بار الوتکه د ۱۳ غړو لرونکي عملې سره د هيروشيما پر لور روانه سوه. دغه ډله پر لاري په دې خبره سوه چي اټومي بريد ته لېږدول کيږي.

پر هيروشيما د اټومي بريد څخه درې ورځي وروسته امريکايانو پر ناګاساکي اټومي بم وغورځوی. په اصل کي پلان نيول سوی ؤ چي دويم بم پر کيوټو ښار وغورځول سي. خو د امريکا د دفاعي وزارت د مخالفت وروسته دغه بم پر ناګاساکي وغورځول سو. د «فېټ مېن» يا چاغ سړي په نوم دغه بم ۲۲ ټنه وزن درلود. دغه بم هم لږ تر لږه ۷۰ انسانان دستي ووژل.

په ۱۹۴۵ کال په ناګاساکي کي د هغه وخت د وسلې جوړونکي شرکت متسوبيشي مرکزي دفتر واقع ؤ. په دغه ښار کي هغه تارپيدو توغندي هم جوړ کړل سوي ول چي د امريکا پر پرل هاربر په جاپاني بريد کي وکارول سول. په ناګاساکي کي ډېر کم جاپاني عسکر مستقر ول. دا چي موسم ډير خراب ؤ نو د ناګاساکي کښتۍ جوړونکی مرکز په نخښه نه کړل سو.

د دغو بريدونو څخه څو مياشتي وروسته لا د بمونو د مضرو شعاؤ له کبله د انسانانو وژل کېدنې دوام درلود. د دغو مړينو د زیاتېدو لاملونه د اټومي موادو مضري وړانګې او د انسانانو د سوځېدنې ټپونه ول. د يوې منبعې له مخي په دواړو بريدونو کي د ټولو وژل سوو شمېر ۲۳۰ زرو ته جګ سو. په دې اړه بعضي نور منابع لا زياتي جګې شمېرې ښيي.

پر هيروشيما او ناګاساکي د اټومي بريدونو وروسته زیاتو جاپانيانو فکر کاوه چي دريم بريد به پر ټوکيو تر سره سي. جاپان ځان تسليم کړ او په دې توګه په آسيا کي دويمه نړيواله جګړه پای ته ورسېده. د امريکا د متحده ايالاتو د هغه وخت ولسمشر هېري ټرومن پر جاپان د اټومي بريدونه امر ورکړی ؤ. يو شمېر تاريخ ليکونکي دغه بريدونه جنګي جنايت بولي.

د هيروشیما له منځه تلل ښار په بشپړه توګه بېرته بيا ورغول سو. صرف د اوتا پر سيند واقع جزيره کي د امن پارک تر مخه لا جوړ دی چيري چي يوه يادګاري شمعه هم بل کړل سوې ده. دغه شمعه به هغه وخت ګل کړل سي کله چي له نړۍ څخه وروستی اټومي بم ليري کړل سي.

په ناګاساکي کي د ۱۹۵۵ کال راهيسي يو «امن پارک» او یو موزيم فعال دي. په دغو کي د اټومي بريد په تړاو معلومات او د وژل سوو انسانانو يادونه کتونکو ته وړاندي کيږي. په ۱۹۴۵ کال پر جاپان تر سره سوي اټومي بريدونو ته په نړيواله توګه زیات اهميت ورکول کيږي او قرباني دواړه ښارونه د اټومي وسلو د تباهۍ علامې بلل کيږي.

هر کال د جاپان تر څنګ د نړۍ په بيلو هيوادونو کي د هيروشيما او ناګاساکي د بريدونو د قربانيانو یاد ورځ لمانځل کيږي. په جاپان کي په دغه یاد ورځ ځانګړي مراسم جوړيږي چي پکښي د بريد څخه ژوند پاته کېدونکي، د قربانيانو کورنۍ او جاپاني سياستوال ګډون کوي. په دغه ورځ په ټول جاپان کي د يوې دقيقې لپاره خاموشي اختياريږي.

د جاپان لومړي وزير شينزو ابې د هيروشيما په امن پارک کي د يادورځي په مراسمو کي وويل چي جاپان به د اټومي وسلو پر ضد په نړۍ کي خپلي مبارزې ته ادامه ورکړي.

د دغه انځوريز راپور معلومات د ګلوبل فاير پاور وېبپاڼي څخه د ۲۰۱۶ کال د دسامبر په ۲۶مه نېټه اخيستل سوي. [ترتيب کوونکی: احمدولي اڅکزی]

د دغه انځوريز راپور معلومات د ګلوبل فاير پاور وېبپاڼي څخه د ۲۰۱۶ کال د دسامبر په ۲۶مه نېټه اخيستل سوي. [ترتيب کوونکی: احمدولي اڅکزی]

په اسرائيل کي نارينه ؤ او ښځو ته په يو شان عسکري اجباري ده. خو هغه مېرمني چي حامله وي او يا بعضي ځانګړي مذهبي عقيدې ولري، هغوی له دغه مکلفيت څخه استثنی دي.

د ناروې هيواد پارلمان په ۲۰۱۳ کال فيصله وکړه چي عسکري به د مېرمنو له پاره هم اجباري وي. په دې توګه د دغه هيواد مېرمني په ۱۹ مياشتي پوځي تربيې مکلفي دي.

په شمالي کوريا کي هم عسکري د نارينه ؤ تر څنګ د ښځو له پاره اجباري ده. خو دا چي په کوم شمېر مېرمني هر کال عسکري کوي، په هکله يې معلومات نسته.

د تايوان په هيواد کي پر شرايطو پوره نارينه ؤ او ښځه عسکري اجباري ده. خو په هوايي ځواک کي د مېرمنو له پاره استثناوي سته. په زياته بيا د جګړې په وخت کي ښځي په عسکرۍ مکلفې نه دي.

د ايران په هکله ويل کيږي چي په نړيوال معيار عصري نظامي تجهيزات نه لري خو بيا يې هم يو قوي پوځ جوړ کړی دی. په دغه هيواد کي عسکري اجباري ده او د عراق سره د اوږدې جګړې وروسته يې اوس بېرته خپل پوځ پياوړی کړی دی.

الجزاير چي د خپلو ګاونډي هيوادونو سره اړيکي ښې نه دي، پکښي پر هر نارينه د ۶ مياشتو عسکري کولو مکلفيت دی. د هغه وروسته ۱۲ مياشتي ملکي خدمت هم شامل دی.

په ترکيه کي د ۲۰ او ۴۰ کالونو تر منځ عمر لرونکي نارينه په عسکري کولو مکلف دي. خو که يو څوک په تحصيل يا ځانګړو زدکړو اخته وي، نو د هغه له پاره بعضي آسانتياوي او استثناوي موجوده دي.

د شوروي وارث هيواد روسيې د شوروي د ړنګېدو وروسته هم اجباري عسکري ساتلې ده. که څه چي په ۲۰۰۸ کال د اجباري عسکرۍ په موده کي يو څه لنډوالی رامنځ ته کړل سو، خو اوس هم روسي نارينه په عسکري مکلف دي.

د چين هيواد نه يوازي د پوځي تجهيزاتو او کلنۍ جګي پوځي بوديجې له پاره په نړۍ کي بې ساری دی، بکله په دغه هيواد کي عسکري هم اجباري ده.

په ستاکهولم کې د سولې د بین المللي تحقیقاتي موسسې( سِپري) په خبره د اتومي وسلو د شمیر په برخه کې روسیه تر ټولو مخکې ده. پخواني شوروي اتحاد د لومړي ځل له پاره په ۱۹۴۹ کال کې د اټومي وسلو ازمیښت ترسره کړی وو. روسيه په اوس وخت کې ۸۰۰۰ اتومي وسلي لري.

امریکا متحده ایالاتو په ۱۹۴۵ کال کې تر خپل لومړني اټومي ازمیښت لږ وخت وروسته د جاپان پر هیروشیما او ناگاساکي ښارونو باندی اټوم بمونه وغورځول. د سپري په حواله امریکا اوس هم ۷۳۰۰ اتوم بمونه لري.

فرانسه په اروپا کې تر ټولو ډیرې اتومي وسلې لري. د دغو وسلو شمیر ۳۰۰ ښودل شوې دی. فرانسې په ۱۹۶۰ کال کې د اټوم بم جوړولو ټکنالوژي ترلاسه کړی وه.

د آسیا تر ټولو لوې اقتصادي قدرت او د نړۍ تر ټولو لوې د وچې پوځ درلودونکې هیواد چین د پوځ شمیر په هکله دقیق ارقام نه دي ورکړل شوي. اټکل کیږي چې چین ۲۵۰ اټوم بمونه لري. چین په ۱۹۶۴ کال کې خپل لومړنې اټومي ازمیښت ترسره کړی وو.

د ملگرو ملتونو د امنیت شورا دایمي غړي بریتانیې په ۱۹۵۲ کال کې خپل لومړنې اټومي ازمیښت ترسره کړی وو. د امریکا له نږدې متحد هیواد بریتانیې سره اوس وخت ۲۲۵ اټومي وسلې موجودې دي.

پاکستان د ۱۰۰ او ۱۲۰ تر منځ اتومي وسلو درلودونکې دی. کله چې پاکستان په ۱۹۹۸ کال کې اټوم بم جوړ کړ تر هغه وروسته د پاکستان او هند تر منځ کومه جگړه نه ده رامنځته شوې. مخکې تر دې د هند او پاکستان تر منځ دری جنگونه ترسره شوې دي. که څه هم پاکستان وایې چې د دوی اټومي وسلې د دفاعي مقاصدو له پاره دي، خو څارونکي ویره لري که د دغو دواړو هیوادونو تر منځ جگړه رامنځته شي، نو کیدای شي پر یوې اټومي جگړې واوړي.

په ۱۹۷۴ کال کې د لومړي ځل او په ۱۹۹۸ کال کې د دویم ځل له پاره د اټومي وسلو ازمیښت ترسره کونکی هیواد هندوستان له ۹۰ څخه تر ۱۱۰ پورې اوټوم بمونه لري. له چین او پاکستان سره د سرحدي پولو پر سر د شخړې سربیره هندوستان ژمنه کړی چې دغه هیواد به د اتوم بم د کارونې په برخه کې هیڅ کله هم لومړيتوب ونه کړي.

له ۱۹۴۸ څخه تر۱۹۷۳ کاله پورې له عربي هیوادونو سره دری واره جنگیدلې هیواد اسرائيل ۸۰ اټومي وسلې لري. د اسرائیلو د اټومي پروگرامو په برخه کې ډیر لږ معلومات موجود دي.

د اټکلونو له مخې شمالي کوریا لږ ترلږه ۶ اټومي بمونه لري. که څه هم شمالي کوریا له جنوبي کوریا سره شخړه لري، خو د دغه هیواد اټومي پروگرامونو لویدیځ هیوادونه هم اندیښمن کړي دي. د ملگرو ملتونو له خوا د لگول شوو بندیزونو سربیره هم دغه کمونستي هیواد په ۲۰۰۶ کال کې د اټومي وسلو ازمیښت ترسره کړ.