د آلمان په شتوتگارد ښار کي د کډوالو په اړه غونډه کي خبري د پناه غوښتونکو په اړه هم وې. خو بحث ټول پر پيسو باندي راڅرخېد. هغه ايالتونه چي ډېر پناه غوښتونکي ور روان دي، له مرکزي دولت څخه د پيسو غوښتنه کوي.
انځور: picture-alliance/dpa/S. Rampfel
اعلان
اختلاف پر څه دئ؟
د آلمان ايالتونه په دې مکلف دي چي کډوالو ته ځای ورکړي. دوی بايد هغه پناه غوښتونکي چي نوي ورته راځي پر خپلو ښارونو او کليو باندي ووېشي، هغوی ته د خوراک پيسې او کور ورکړي، د آلماني ژبي د زده کړي کورسونه ورته برابر کړي او روغتيا پالنه ئې وکړي.
يوازي د روان کال په جون مياشت کي د آلمان د کډوالو ادارې د نزدې ۳۰۰۰۰ مهاجرو د پناه غوښتليکونه ثبت کړي دي، چي دا د تيرکال د دغي مياشتي په پرتله دوه برابره کيږي، ځکه نو ايالتونو له مرکزي دولت څخه د نورو مرستو غوښتنه کوي.
د برلين ښاروال مېشايل مولير وايي چي دې شمېر ته په کتو سره بايد مرکزي حکومت يووار نه، بلکي تل د هر کډوال پر سر له ايالاتونو سره مالي مرسته وکړي. خو فدرالي دولت نه غواړي چي دغه شان هوکړه وکړي.
خبره پر څومره پيسو ده؟
د آلمان د ايالتونو دولتونه اټکل کوي چي په روان کال کي بايد د کډوالو د ځای پر ځای کولو له پاره نزدې ۵ ميليارده يورو ځانگړي سي. دا به د تيرکال په پرتله دوه برابره پيسې وي.
تر اوسه پوري د آلمان فدرالي ادارې (مرکزي دولت) د روان کال له پاره د کډوالو په برخه کي له ايالاتونو سره د مرستي له پاره نزدې يو ميليارد يورو ژمنه کړې ده.
يو شمېر ايالتونو له مرکزي دولت څخه د هر مهاجر پر سر د ۱۲ نيم زره يورو مرستي غوښتنه کړې ده.
ولي آلمان ښه تياری نه لري؟
په سوريې، عراق او افغانستان کي د دوامداره جنگ سره سره او له البانيا او کوسوو څخه مهاجرت ته په کتو سره د آلمان ادارې د کډوالو د ورتگ بهير ته ښه تياری نه لري.
د آلمان د پناه غوښتوني ادارې د اټکلونو له مخي په روان کال کي به په دغه هيواد کي نزدې۴۵۰۰۰۰ انسانان خپل د پناه غوښتنليکونه وړاندي کړي، چي دا به د تير کال په پرتله دوه برابره وي.
د آلمان د کورنيو چارو وزير توماس ديمزير د پناه غوښتني د سره «پاشلي» سيستم خبره کوي او وايي چي اوس دي لا کډوال په خېمو او سترو جمنازيمونو کي ځای پر ځای سي.
په هامبورگ کي به په دغو خېمو کي کډوال ژوند کويانځور: picture-alliance/dpa/D. Bockwoldt
کډوالو ته څه په مخکي دي؟
آلمان ته په رسېدو سره لومړی ټول کډوال په کمپونو کي ژوند کوي. د دغه هيواد په يو شمېر ايالاتونو کي کډوال کولای سي چي وروسته په يوه عادي کور کي د ژوند پېلېدو وروسته پناه غوښتنه وړاندي کړي، خو په ځينو ايالتونو لکه بايرن کي نه.
په روان کال کي د ټولو پناه غوښتونکو له ډلي څخه يوازي د ۰،۵ سلنه د پناه غوښتنه منل سوې ده. او هر دريم ته يوازي په دغه هيواد کي د «دولدونگ» په نوم اجازه ورکړل سوې ده، چي له مخي ئې کولای سي په آلمان کي پاته سي. مخکي دوی ته د کار کولو اجازه هم نه وه، وروسته په ځينو شرايطو سره د کار اجازه ورکول کيږي خو کار پيدا کول ستونزمن دي.
د بديل لاري چاري ئې څه دي؟
د آلمان د زرغونو او سوسيال ديموکرات گوندونه له ډېر وخت راهيسي د مهاجرت د يوه نوي قانون د جوړېدو غوښتونکي دي. دوی وايي هغو کسانو ته چي ښې لوړي زده کړي او کاري تجريبه ولري او آلماني ژبه ئې زده وي، بې له دې چي په خپل هيواد کي تر سياسي تعقيب لاندي وي، بايد آلمان ته د راتگ اجازه ورکړل سي.
عادي وگړي په دې اړه څه فکر کوي؟
له هرو درو آلمانيانو څخه دوه ئې په دې نظر دئ چي «مهاجرت او پناه غوښتنه» تر ټولو مهمه سياسي موضوع ده. د يوې نوي څېړني له مخي د آلمان هر دريم وگړی په دې نظر دئ چي آلمان ډېر کډوال منلای سي.
د کډوالو پرضد لاريونانځور: picture-alliance/dpa
په دغه څېړنه کي د پوښتل سوو کسانو ۷۳ سلنه په دې اند دي چي د کډوالو په سياست کي بايد بدلون راسي.
خو پر دې سربيره په آلمان کي د کډوالو پر وړاندي نفرت او زورزياتی هم سته. په دغه هيواد کي د کډوالو تر ۲۰۰ زياتو مېشت ځايونو باندي د پرديتوب په نوم يرغلونه سوي او حتي ځينو ته اور اچول سوی دئ.
انځورونه: اروپا ته پر پښو مهاجرت
هر کال په زرونو انسانان هڅه کوي چې ځانونه اروپا ته ورسوي. هغوی دغه هدف ته د رسیدو له پاره اوږدې لاري پر پښو وهي. حمید سلجوقي یو افغان کډوال دی چې دغه مزل یې وهلی او له هغه یې انڅورونه اخیستي دي.
انځور: privat
هغه خپل سفر د افغانستان له سویل څخه پیل کړ. هغه تر ډیرو سختیو وروسته له ترکیې او یونانه تیر شو. له درو شپو او ورځو پر پښو مزل وروسته یې پښې ډیري پړسیدلي دي او نور نه شي کولای چې مزل وکړي.
انځور: privat
کډوال د هنګري او صربستان تر منځ د خښتو پخولو په یوه کوره کې پټ دي. پوليس وخت نا وخت دغه سیمې ته راځي او له نویو رارسیدلو کډوالو څخه موبایلونو او پیسي اخلي.
انځور: privat
تر شپږو ساعتونو پیاده مزل وروسته، کډوال د یونان یوه کلي ته چې له مقدونيا سره پوله لري، رسیدلي دي. هغوی غواړي چې د شپې له خوا تر سرحد واوړي. دغه ماشوم ټول وخت له نورو کډوالو سره پیاده مزل کړی دی.
انځور: privat
هغه کډوال چې پخپله کورنۍ نه لري خو له نورو کورنیو سره یوځای مزل کوي، په لار کې د ماشومانو له لیږدولو سره مرسته کوي. کډوالو باید څو ساعته د اورګادي پر دغې پټلې باندي مزل کړی وای، څو د مقدونيا تر سرحد تیر شوي وای.
انځور: privat
د مقدونيا سرحد ته نژدې د کډوالو د پټیدو ځای. تر پنځو دقیقو وروسته، کډوالو بیا مزل پیل کړ. هغوی باید درې ورځې د اورګاډي پر پټلۍ باندي مزل کړی وای، څو د مقدونيا له پولې تیر شوي وای. پر دې لار ډیر کسان وژل شوي دي.
انځور: privat
دلته کډوال له یونان څخه مقدونيا ته د اوښتو په حال کې دي. د کډوالو د دغې ډلې ډیر غړي څو وارې د مقدونيا د پولیسو له خوا نیول شوي او تر وهلو تکولو وروسته بیرته یونان ته استول شوي دي.
انځور: privat
په مقدونيا کې د صربستان پر لور مزل. تر ۷۲ ساعتونو وروسته قاچاقبرو کډوال د هغوی د پټیدو له ځایه راو کښل او بیا یې مزل پیل کړ. هغوی باید تر ترږمۍ مخکې صربستان ته ورسیږي.
انځور: privat
قاچاقبر کډوالو ته وایي چې باید تر هغه وخته پوري چې هغه ته په تلیفون کې زنګ را نه شي منتظر پاته شي.
انځور: privat
تر څو شپو او ورځو مزل وروسته کډوال مقدونيا ته رسیږي. خو سرحدي پولیس هغوی نیسي او په څو ساعتونو کې یې بیرته د یونان سرحد ته رسوي. کډوال وایي چې پولیس بد سلوک ورسره کوي او په ځینو مواردو کې ښځې هم وهي.
انځور: privat
دغې ښځې په ۴۵ ورځو کې درې وارې هڅه کړې ده چې له دې سرحده تیره شي. په ځنګله او ناامنه محیط کې ژوند کول د کورنیو له پاره اسانه کار نه دی. قاچاق وړونکي هغو کسانو ته چې دیرې پیسې لري، ډیره توجه کوي. خو په ځینو مواردو کې بیا پخپله پیسې د کډوالو له پاره ستونزې جوړه وي.
انځور: privat
تر درو ساعتونو پیاده مزل وروسته، قاچاق وړونکی کډوالو ته د دمې اجازه ورکوي. کډوال باید لږ تر لږه درې ساعته نور مزل وکړي، څو د صربستان پولې ته ورسیږي.
انځور: privat
دا د کډوالو «پنځه ستوری لرونکی» هوټل دی. که څه هم له دغه پله څخه په هرو څو ساعتونو کې یو اورګاډی تیریدی، خو بیا هم له بارانه د پټیدو له پاره دا یوازینی مناسب ځای وو. کډوال د دغه شان ځایونو د نیولو پر سر یو له بل سره نښتې کوي.
انځور: privat
هغه کډوال چې له قاچاق وړونکي سره یې دوستي پیل کړې وي او یا یې هغوی ته ډیرې پیسې ورکړي دي، ګرمه او ښه ډوډۍ خوري. دا په مقدونيا کې د کډوالو د پټیدو یو ځای دی.
انځور: privat
ځوان کډوال هڅه کوي چې دغه اورګاډي پسې ځان وځړوي څو ژر مقدونيا ته ورسیږي. دا ډیر خطرناکه کار دی او ډیر وخت کډوال ژوبلیږي.
انځور: privat
هغه کس چې زرغونه کورتۍ یې اغوستې ده د یوې کلیسا کارکوو نکی دی. هغه لومړی کډوالو ته بوټونه او خوراکي مواد ورکړه او بیا یې له هغوی څخه وغوښتل چې افغاني نڅا وکړي.
