مرجان ته د سمندرونو ځنګلونه هم ويل کيږي. دا ځکه چي مرجان بالکل هغه شان د سمندرونو دننه د ژوند په بقا کي څو مهم کرادارونه ادا کوي لکه د مځکي پر سر چي ځنګلونه او ونې يې په غاړه لري. ساينسپوهان اټکل کوي چي د سمندر دننه د ژويو څلورمه برخه په مرجان کي ژوند کوي. که مرجان نه وي نو زيات سمندري ژوی به هم نه وي.

شادو/بيزو يا پريمات حيوانان د انسان د بيولوژي سره ډېره نژدې بيولوژي لري. هغوی په تروپيک ځنګلونو کي د ژويو او بيلابېلوالي له پاره ډېر مهم دي. هغوی د دغو ځنګلونو له پاره د يو ډول «باغوان» وظيفه پر ځای کوي ځکه چي د دوی په مرسته تخم له يو ځای څخه بل ځای ته انتقاليږي او د تنوع سبب کيږي. د ځنګلونو د ژوندي پاته کېده له پاره د دغو ژويو ژوندي پاته کېدل سخت ضروري دي.

د باران چينجي د مځکي او خاوري د بيولوژيکي جوړښت له پاره دومره مهم دي چي ورته د «چاپيريالي نظام انجينير» خطاب هم کيږي. دغه ژوی مځکه پستوي او پکښي اورګانيک (عضوي) مواد هضموي او د خاوري د زرخيزه کېدو لامل کيږي. دغه چينجيان په خاوره کي د ډيرو ژويو د ژوند د حلقې له پاره زښت مهم دي. خو دغه ژوي د مځکي د مالګين کيدو له کبله د ګواښ سره مخ دي.

د يو شمېر مهمو ميوه ورکوونکو او نورو ونو له پاره شوپرکان حياتي رول لوبوي. دا ځکه چي دغه ژوی نه يوازي له يو ځای څخه و بل ځای ته د تخمونو او د بوټو د مثمره کېدو لامل ګرځي بلکه دغه حيوانان و ونو او ځنګلونو ته د یو شمېر مضرو حشراتو خوراک کوي. د ښاپيرک يا شورپرک په مرسته يو شمېر بوټي ژوندي پاته دي. په مناسب شمېر د شوپرکانو شتون د زياتو زهرجنو حشره ضد موادو ګټور بديل دی.

فيتوپلانکتون د اوبو دننه يو ډول مايکرو سکوپي شينګيا ده چي پر مځکه د ژوند له پاره زښت مهم او اړين بلل کيږي. تر ټولو مهم کردار يې دا دی، چي پر مځکه د شته آکسيجن دوه پر دريمه برخه د همدغو ارګانيزمونو په مرسته جوړيږي. بېله دغو ارګانيزمونو به پر مځکه د اکسيجن کمښت رامنځ ته سي. د دې تر څنګ فيتوپلانکتون د يو شمير ژويو د ژوندي پاته کېدو له پاره مهم دي.

مرخېړۍ نه له حيواناتو او نه له نباتاتو، نه له مايکرو آزګانيمزمونو او نه له پروتو څون څخه دي. هغوی ته پر مځکه د «پنځم ډول ژوندي څيزونو» خطاب کيږي. بېله مرخېړيو به ښايي انسانان هيڅ وجود نه لرلای. مرخېړۍ هم په هوا، هم پر مځکه او هم په اوبو کي موندل کيږي. هغوی د مځکي د اصلي خوراک د ريسايکل کېدو لامل دي. په مرخيړيو کي زيات اقسام مضر مواد هم په ځان کي لري.

مېږيان پر مځکه د ژوند له پاره زښت مهم دي. دغه ژوی د قطبينو په استثنی د مځکي د کُرې په ټولو سترو وچو کي موندل کيږي. مېږيان پر مځکه د نبتاتو او بوټو د تخمونو د تقسيم او د مځکي د زرخيزۍ له پاره زښت مهم دي. په نړۍ کي دمګړی له روانو څېړنو څخه يې زياتي پر دې هم تمرکز لري چي د کُرې د تودوښي زياتېدل پر مېږيانو څه ډول اغېز لري.

دا کومه پټه خبره نه ده چي مچۍ له مهم ترينو ژويو څخه يوه ده. د رويل جيوګرافيکل سوسايټي په نوم ادارې له همدې کبله مچۍ د نړۍ تر ټولو مهم ژوی بللی دی. د بوټو د مثمر کېدو او ګرده آفشاني او په همدې توګه د بوټو د ژوند د حلقو د طبيعي توازن له پاره د مچيو رول په بېسارې توګه مهم دی. انسانان چي له کومو بوټو څخه غذا ترلاسه کوي، ۷۰ سلنه برخه يې په مچيو پوري مربوطه ده.