په اندونيزيا کې په تيرو څو ورځو کې په ترسره شويو ځانمرگو بريدونو کې تر شلو زيات کسان ووژل شول. د دې بريدونو تر ټولو خواشينه کوونکی ټکی دادی چې دا بريدونو د بسته کورنيو له خوا ترسره شوي او ښځې او ماشومان هم پکښې شامل ول.
د بيلگې په توگه د يوې کلیسا مخې ته په ترسره شوي بريد کې د يوې کورنۍ شپږو غړيو برخه اخيستې وه. په دې بريد کې پر مور او پلار سربيره د دوی دوې لوڼې چې يوه یې نهه کلنه او بله دولس کلنه وه، او همدا راز دوه زامن ول.
د پوليسو په حواله دوی ټول د جامعه انشارت دوله (JAD) په نامه يوې سيمه ایزي افراطي ډلي غړي ول. دا ډله له ترهگري ډلې «اسلامي دولت» يا داعش سره اړيکې لري. د اندونيزيا د پوليسو د مشر تيتو کار ناويان، په حواله دې کورنۍ دغه بريدونه د داعش په لارښونه کړي دي. هغه زياتوي چې په سورابايا او سيدو آرجو کې دوه بيل بريدونو له يو بل سره تړاو لري او دې پرمختگ پوليس اندیښنمن کړي دي.
په ځانمرگي بريدونو کې د ښځو برخه په اندونيزيا کې کومه نوې خبره نه ده، خو دا لومړی ځل دی چې دوی په منظم ډول بريدونه کوي. تيرکال پوليسو د ديان يوليا نوی په نوم د لويديځ جاوا يوه اوسيدونکې ونيوله چې په پلازمينه جکارته کې يي پر ولسمشرۍ ماڼۍ د بريد هڅه کړې وه. نوموړې بيا په ۷ کالو بند محکومه شوه. په همدې تيرو ورځو کې دوې نوري ښځې هم نيول شوي دي چې پر پوليسو یې بريدونه کړي ول.
ځينې کارپوهان په دې آند دي چې په نړۍ کې د ترهگریزو سازمانونو کړنلاري د بدليدو په حال کې دي. دوی اوس په بريدونو کې له ښځو څخه کار اخيستو ته مخه کړې ده.
د سعودي د باچا فهد پوهنتون استاد سمانتو القرتبي وايي چې داعش اوس ځکه په ځانمرگو بريدونو کې د ښځو کارولو ته مخه کړې ده، چې د هغوی [ښځو] پيژندنه ستونزمنه ده. هغه زياتوي: «ښځې بمونو په خيټه پوري تړي او تر خپلو اوږدو جامو لاندې یې پټوي.»
د رکيان اديبراتا په نامه يوه څيړونکې چې د ترهگرۍ ضد مبارزې په اړه څيړنې کوي، وايي چې د اندونيزيا زياتره خلک په ځانمرگو بريدونو کې د ماشومانو گډون ډير حيران او انديښمن کړي دي، خو د داعش په څیر ډلو له ډيرې مودې راهيسې دغه لاره نيولې ده. نوموړې زياتوي چې اوس ځيني ميندي او پلرونه د خپلو اولادونو مغزونه په دغه ډول مفکورو ډکوي.
د گاردين نيشنل نيت ورک په نامه يوې غيري دولتي موسسې غړی کاليس ماردياسې وايي چې بريد کوونکي د بريدونو پر وخت «جنت په خوب» ويني.
د کارپوهانو په حواله د زور زياتي او تاوتريخوالي په پيښو کې د ښځو د گډون يوه وجه ټولینزې شبکې هم دي چې پر ډيرو پليت فارمونو د سخت دريځه موقف دفاع کيږي او دغه موقف تائيديږي.
Ayu Purwaningsih, Srinivas Mazumdaru (B.S/N.Z)
زموږ له آرشيف څخه:
اندونیزيا له ډوبېدو سره مخامخ دی
اوبه ورځ تر بلي لوړيږي: سيلابونه د اندونيزيا د جاوا نيمه ټاپو د ساحلي سيمو د اوسيدونکو د ژوند برخه گرځيدلي دي، خو اوس دلته وضعيت ورځ تر بلې ستونزمن کيږي.
انځور: Reuters/Beawihartaپه لندو بوټونو سره ښوونځي ته تلل
اوبه یې تر بجلکو رسيږي. خو د پانتای باهاگيه لومړی ښوونځي دغه نجونو بايد خپله لاره ووهي. د اندونيزيا په نيمه ټاپو جاوا کې سيلابونه د ورځني ژوند برخه گرځيدلي دي. د اقليم بدلون له وجې د سمندر د اوبو کچه مخ پر لوړيده ده او توپانونه هم زيات شوي دي.
پخوا بحر ډير ليرې پروت وو خو اوس کابو هره ورځ اوبه تر درسي خونو رسيږي او پر ځمکه خټه پريږدي. له جاکارتا سره نزدې پرته ساحلي سيمه پانتای باهاگيه تر ټولو زياته اغیزمنه ده. د جاکارتا د اقليم کارپوهان انديښنه لري چې په راتلونکو لسیزو کې به د سمندر کچه تر۹۰ سانتي مترو پوري لوړه شي.
د جاکارتا د موارو بارو په بندر کې د يوې ښځې موټر سايکل د کاک د تختو په مرسته د اوبو پر سر کشيږي. څو ميليوني ښار جاکارتا هم په سيلاب کې ډوب دی او ابتکار او له سيلابه سره چل ول د ژوند برخه گرځيدلي دي. دمگړۍ د ښار کابو ۴۰ سلنه برخه د سمندر تر کچي لاندې پرته ده.
د جاکارتا په کالي ـ ادم بندر کې يوه تن په شربتو بار خپله کراچۍ درولې ده. د اوبو د ډيريدو يوه وجه د مانگرو (يو ډول گيا) ځنگلونو له منځه تلل دي. دا گيا په طبيعې ډول د اندونيزيا په ساحلونو کې شنه کيږي او د سيلابونو او اوبو د ختلو مخه نيسي.
په سري وولان نومې کلي کې يوه ښڅې په داسې حال کې د تلويزيون ننداره کوي چې ټول کور یې د سيلاب اوبو نيولی دی. د کور اليکترونيکي سامان آلات پر سيمټي تختو درول شوی څو د ژوند عادي چارې په دې اضطراري حالت کې هم پر مخ ولاړې شي.
په سري وولان کلي کې د دې کور د ناستي خونې ته اوبه ننوتلي دي. د کب نيونکو دا کورنۍ د ښه راتلونکي په تمه خپل ژوند ته ادامه ورکوي. دوی بل ځای ته د تللو له پاره پيسې نه لري. ډيری يې بيا له خپل ټاټوبي سره د مينې له کبله هم پريښودو ته چمتو نه دي.
په ناوړه چاپيريال کې د ژوند کولو زمينه برابرول
د سيمې ځوان اوسيدونکي هم په خپل ټاټوبي کې پاته دي: لکه د بيدونو په يوه کور کې په يوه اکواريم ډوله کوټه کې ناسته دغه محصله سريواريش. د دې پلاستکي خيمې له برکته د کور لږ تر لږه ځيني شيان او جامې خو د دوامداره رطوبت څخه خوندي وي.
په بندري ښار سيمارانگ کې يو سړی د خپل ورور پر قبر چې شا او خوا یې اوبه دي، لمونڅ کوي. حکومت نه يوازې دلته د سيلاب د مخنيوي هڅې کوي، بلکې په ټوله ساحلي تراډه کې د چاپيريال ساتني له سازمانونو سره په شریکه د مانگرو گياوې کري، بندونه جوړوي او خلک نورو سيمو ته انتقالوي. خو دا هر څه دومره آسانه نه دي.
د ساحل د ساتلو په موخه په جاکارتا کې يو کانکريتي ديوال جوړ شوی دی. خو کارپوهانو انديښنه څرگنده کړې ده چې دغه ډول بند جوړول به کافي نه وي.
په خطرناکه ساحه کې د ماشومانو ساعت تيري
له اوبو څخه خوند اخيستل: دا هلکان د جکارته په کالي ـ ادم بندر کې لامبو کوي. د کارپوهانو په خبره اندونیزيا د ساحلي سيمو د ډوبيدو او ځمکې د ښکته کيدو د مخنيوي له پاره کابو يوه لسيزه وخت لري. تر هغه وروسته به د ميليونو انسانانو ژوند لا پسې خراب شي.
