په بلجيم کې کارپوهانو ليوالتيا درلودله وپوهيږي چې يوه مچۍ يا کومه بله کوچنۍ حشره که په ظاهر کې هر ډول ښکاري، هغه د څه ډول خصوصياتو او امکاناتو درولودونکې ده؟ د دې پايله دا شوه چې کارپوهانو د حشراتو په بدن کې د موجودې چربي يا غوړو څخه د کوچو داسې بدل جوړ کړی چې تر څکلو وروسته یې مزه هم بده نه وه.
کوچ د انسانانو له خوا په کاريدونکي يو شمير توکو کې اچول کيږي او داسې توکی دی چې ډېره اړتيا ورته ليدل کيږي. تر اوسه دا کوچ يوازې د غوا له شېدو څخه جوړيدل. خو غواوې ډېر خوراک کوي، ډېر اوبه څښي او د ميتاين گاز د خارجيدو له وجې چاپيريال ته زيانمنې تماميږي.
له همدې کبله د بلجيم د گينت ښار د پوهنتون کارپوهانو فکر وکړ چې ولې د دې کار له پاره د حشراتو د لاروا څخه کار وانخلي. دوی خپله دغه نظريه عملي کړه او د لاروا څخه یې غوړ ترلاسه کړل، له دې یې کوچ جوړ کړل او بيا یې دا په يوه کیک کې استعمال کړل.
په دې کيک کې درې پر څلورمه برخه عادي کوچ او يو پر څلورمه برخه هغه کوچ يا غوړ استعمال کړل شول چې د حشراتو د لاروا څخه ترلاسه شوی ول. کله چې دغه کيک په تجربه کې شاملو کسانو ته ورکړل شو نو هغوی وويل چې مزه یې ډېره ښه ده. خو مهمه خبره دا ده چې هغه کیکونه چې نيمايي برخه د حشراتو کوچ پکې کاريدلي ول، په تجربې کې د شاملو کسانو خوښ نه شول.
په دې توگه د رويترز خبري آژانس د دې کارپوهانو په حواله ليکلي دي چې بلجيم چې د اروپا هغه هېواد دی چې وافل یې چې يو ډول کيک دی، په ټوله نړۍ کې شهرت لري، اوس کولی شي چې دغه وافل په ډېره چاپيريال دوسته طريقه جوړ کړي.
د کارپوهانو په حواله د حشراتو د لاروا څخه د ترلاسه شويو غوړو څخه د وافل، کيک او کلچو تيارول په داسې يوې چاپيريال دوستې سوداگریزې لارې بدليدلی شي چې د خوږو شيانو د جوړولو له پاره ډېر پايدار بدیل ثابت شي.
bs/nz (Reuters)
زموږ له آرشيف څخه:
د خوراکي موادو سکتور پر چاپیریال ډیر فشار اچولی دی. دا چې د انسانانو نفوس مخ پر ډیریدو دی، نو د خوراک په برخه کې د دوامداره حل لارې پیدا کولو اړتیا هم پراخیږي. ايا د حشراتو خوړل يو حل کيدلای شي؟
انځور: Getty Images/S. Gallupدا چې نفوس مخ پر ډیریدو او زراعتي ځمکې له تهدید سره مخ دي. د تیرو ۴۰ کلونو په ترڅ کې د نړۍ نږدې دریمه برخه کرهڼیزې ځمکې له منځه تللي او له دې امله په نړیواله کچه د خوراکي موادو پر تقاضا فشار ډیریدونکی دی. په دې ترڅ کې د غوښې د تولید له امله هم پر چاپیریال فشار ډیر شوی. خو ځینې کسان فکر کوي چې په ټوکیو کې له هګۍ سره د ملخانو خوړل، د حل یوه ښه لار ده.
په کانګو هیواد کې کاترپیلار (یو ډول چینجی)
انتوموفایگی په اصطلاح کې د انسانانو لخوا د خوراک په موخه د حشراتو خوړولو ته وايي. انسانان د ډیرې پخوا زمانې او ان نن ورځ حشرات د خوراک په توګه خوري. د نړۍ په ځینو فرهنګونو کې اوس هم حشرات د خوراک برخه دي. په انځور کې ښکاري چې د جمهوري کانګو هیواد په یوه رستورانت کې، یو کس کباب شوي یو ډول چینجي د زیتونو له غوړیو سره خوري. دغه خوراک ارزانه خو ډیر پروتین لري.
په شمالي امریکا او ان په اروپا کې ځینې داسې ځایونه شته چې هلته د حشراتو خوراک ډیر کم دی. خو سربیره پر دې د چاپیریال ساتونکو د ډیر تشویق له امله، ښايي حشرات د خوراکي موادو د یوې سرچیني په توګه ډیر وهڅول شي او دا د پراخیدو په حال کې هم دي.
پر ځمکه ښوویدونکي حشرات په خوراکي مینو کې
پوښتنه دا ده چې د حشراتو تولید ولې دوامداره دی؟ د مالدارۍ د سکتور په پرتله، د حشراتو ساتنه لږ ځمکې او لږ اوبو ته اړتیا لري. بل لوري ته بیا له دې سکتور څخه تولیدیدونکی ګلخانه ګاز هم د نورو په نسبت کم دی. حشرات ډیر لږ خوراک ته اړتیا لري، او په خپله حشرات هم د کبانو او نورو څارویو له پاره د دوامداره خوراک په توګه کاریدلی شي. د بنکوک په یوه رستورانت کې وزر لرونکي میږیان له کبانو سره یو ځای خوړل کیږي.
د پالم غوړيو (خرما ته ورته یو ډول ونه) له پاره بدیل
په اندونیزیا کې نوی جوړ شوی یو شرکت غواړي چې حشرات د پالم غوړیو د یوې بديلې منبع په توګه وکاروي. په اندونیزیا او ګڼ شمیر جنوب شرقي آسیایي هیوادونو کې د پالم د ونې پر کرلو نیوکې شوي دي. په انځور کې د یاد شرکت جوړونکي ښکاري چې په اصطلاح له حشراتو غوړي باسي او ټینګار کوي چې حشرات د خوراک ښه سرچینه ده او ګڼ شمیر معدني مواد، پروتینونه او شحمي اسیدونه لري.
د چینجیانو لولي پاپ یا چوشکي
اټکل کیږي چې تر ۲۰۵۰ میلادي کال پورې به د غوښې له پاره تقاضا په تقاضا کي ۷۵ سلنه زياتوالی راشي. د دې مقدار غوښې د چمتو کولو له پاره کرهڼیزې ځمکې او د څارویو خوراک هم د پروتینو ښو سرچینو ته اړتیا لري او ممکن دغه تقاضا هم ډیره شي. په دې برخه کې د حشراتو د خوراک پلويان بیا حشراتو ته ګوته نیسي.
ايا د شاتو مچۍ وخورو او که نه؟
دا چې په راتلونکې کې به حشرات د خوراک ستره برخه وګرځي خو په دې سکتور کې لا ډیرې پراختیا ته اړتیا شته. په برلین کې د چاپیریال په یوه میله کې له مچیو جوړ شوی کیک خوړل کیږي. خو دا چې په نړیواله کچه د شاتو د مچیو نفوس هم تر فشار لاندې دی، په دې هکله د داسې حشراتو خوراک به ښه حل لار وي چې عملي بڼه ولري او نفوس یې له ګواښ سره مخ نشي.
