د براون پوهنتون له خوا د وټسن نړیوالو او عامه اړیکو انستیتوت د پنجشنبې په ورځ (۲۰۱۸م کال د نوامبر۸) په خپور شوي رپوټ کې د تروریزم پر ضد جګړې له پیلیدو راهیسې د قربانیانو شمیر د ۴۸۰ زور څخه تر ۵۰۷ زرو په منځ کې اټکل شوی دی.
د دغه رپوټ له مخې د وژل شوو کسانو په ډله کې یاغیان، ملکیان، پولیس، نور امنیتي ځواکونه لکه د امریکا متحده ایالاتو او د هغې د نورو متحدو هیوادونو عسکر شامل دي.
د براون پوهنتون د دغه رپوټ له مخې د ۲۰۱۶م کال د اګست میاشتې د رپوټ په پرتله د وژل شوو کسانو شمیر تر ۱۱۰ زرو تنو زیات شوی دی. زیاته شوې ده چې دغه څه ښيي چې د ۲۰۰۱م کال د سپتمبر د یوولسمې تر ترهګریزو پیښو وروسته د تروریزم پر ضد پیل شوې جګړه لا هم څومره شدیده ده که څه هم زیاتره وخت د متحده ایالاتو د عامه محضر، رسنیو او سیاستوالو له لوری له پامه غورځول کیږي.
د دغې څیړنې لیکوالې نېتا کرافورد، پر دې باندې اعتراف کړی دی چې ښایي د قربانیانو شمیر تر دې لوړ وي: «ښایي موږ هیڅکله د دې جګړې د مستقیمو قربانیانو په شمیر پوهه نه شو.» د هغې په خبره د بیلګي په توګه داعش له لوري د عراق د موصل او نورو ښارونو د نیولو پر مهال ښایي نوموړې ډلې په لسګونو زره انسانان وژلي وي.
د دغه رپوټ له مخې په عراق کې د ۱۸۲۲۷۲ او ۲۰۴۵۷۵ زرو تر منځ ملکیان وژل شوي دي. په افغانستان کې بیا د وژل شوو ملکیانو شمیر ۳۸۴۸۰ او په پاکستان کې ۲۳۳۷۲ تنه ښوول شوی دی. همداشان په رپوټ کې راغلي دي چې په افغانستان او عراق کې ۷۰۰۰ امریکایي سرتیري وژل شوي دي.
زموږ له آرشیف څخه:
د ترهګرۍ نړیوال شاخص، په رپوټ کې راغلي دي چې په پاکستان کې په تیر میلادي کال کې د ۲۰۱۳م کال په پرتله د ترهګرۍ په پيښو کې د وژل شوو کسانو شمیر ۵۹ سلنه لږ شوی. افغانستان تر عراق وروسته دوهم هیواد دی چي تر نورو اغېزمن شوی.
انځور: STR/AFP/Getty Imagesعراق د ترهګرۍ له کبله د اغیزمنو شوو هیوادونو په نوملړ کې له تیرو دریالسو کلونو راهیسې په سر کې ځای لري. د «ګلوبل تروریزم اندکس» په وینا په تیر میلادي کال کې په عراق کې د ترهګرۍ کابو درې زره پیښې رامنځ ته شوي چې په پایله کې یې نزدې لس زره کسان وژل شوي او ۱۳ زره ټپیان شوي دي. ترهگره ډله داعش د زیاتو پیښو مسئله بلل کیږي.
افغانستان د هغو هیوادونو په نوملړ کې چې ترهګرۍ تر ټولو زیات اغیزمن کړی، په دوهم ځای کې دی. په تیر میلادي کال کې په دغه هیواد کې په ۱۳۰۰ بریدونو کې تر۴۵۰۰ زیات انسانان وژل شوي او تر پنځو زرو زیات ټپیان شوي دي. د زیاتو پيښو پړه پر طالبانو ده.
له ترهګرۍ څخه د اغیزمنو شوو هیوادونو په نوملړ کې دریم ځای بیا نایجیریا خپل کړی. په دغه افریقایي هیواد کې د ۴۴۶ ترهګریزو حملو رپوټ ورکړل شوی دی، چې په پایله کې یې تر۱۸۰۰ زیات انسانان وژل شوي او شا او خوا زر تنه ټپیان دي. په ۲۰۱۴م کال کې د دغه ډول بریدونو په پایله کې د وژل شوو کسانو شمیر تر اووه نیم زرو کسانو زیات وو.
د ترهګرۍ د نړیوال شاخص د نوې رپوټ له مخې له کورنۍ جګړې سره لاس او ګریوان هیواد سوریه، له تروریزم څخه د اغیزمنو شوو هیوادونو په نوملړ کې څلورم ځای لري. په سوریه کې د ترهګریزو پیښو زيات مسئولیت ګوته داعش او النصره جبهې ته نیول کیږي. په ۲۰۱۶م کال کې په سوریه کې د ترهګرۍ د ۳۶۶ پيښو رپوټ ورکړل شوی چې په پایله کې یې ۲۱۰۰ تنه وژل شوي او تر۲۵۰۰ زیات ټپيان شوي ول.
پاکستان په دغه نوملړ کې پنځم ځای لري. په تیر میلادي کال کې په دغه هیواد کې په ۷۳۶ ترهګریزو پيښو۹۵۰ کسان وژل شوي او تر ۱۷۰۰ زیات ټپیان شوي ول. د ترهګرۍ د زیاتو پيښو مسئوليت پر تحریک طالبان پاکستان، د داعش د خراسان څانګه او لشکر جنګوي ډلې اچول کيږي. د رپوټ له مخې په پاکستان کې د ترهګرۍ په پيښو کې د وژل شوو کسانو شمیر د ۲۰۱۳م کال په پرتله ۵۹ سلنه لږ سوی دی.
یمن د جنګي ډلو او د حوثي یاغیانو پر ضد د سعودي عربستان په مشرۍ د پوځي ائتلاف پر هوایي بریدونو سربیره له ترهګریزو پيښو سره هم لاس او ګریوان دی. په ټوله کې د ترهګرۍ په ۳۶۶ پيښو کې کابو۶۵۰ کسان وژل شوي دي. په دغه هیواد کې پر نورو ډلو ټپلو سربیره د ترهګرې ډلې القاعدې د یوې څانګې موجودیت رپوټونه هم ورکول کیږي.
له ترهګرۍ څخه تر ټولو زیاتو اغیزمنو شوو لسو هیوادونو په ليست کې سومالیا پر اووم مقام دی، چیرې د الشباب په نوم تندلارې ډلي تر۹۰ سلني د زیاتو بریدونو مسئولیت پر غاړه اخیستی دی.
هند، هم په دغه نوملړ کې پر اتم مقام دی. په تیر میلادي کال کې په دغه هیواد کې تر۹۰۰ زیاتو ترهګريزو پيښو کې ۳۴۰ تنه وژل شوي او شپږ سوه نور ټپیان شوي دي. دغه شمیر د ۲۰۱۵م کال په پرتله اتلس سلنه زیات دی. زیاتې پيښې د هیواد په ختیځي څنډه کې شوې او د ترهګرۍ د زیاترو پيښو پړه ماویستي یاغیانو ته ورګرځي. په ۲۰۱۶م کال د لشکر طیبه په ترهګریزو بریدونو کې پنځه هندي اتباع وژل شوي دي.
ترکیه هغه هیواد دی چې د لومړي ځل له پاره د لسو اغیزمنو شوو هیوادونو په کتار کې شامل شوی او په نهم مقام کې دی. په تیر میلادي کال کې په ترکیه کې د ۳۶۴ ترهګریزو حملو کې۶۵۰ کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړی او کابو ۲۳۰۰ کسان ټپیان شوي دي.
لیبیا د معمرالقذافي د واکمنۍ له ختمیدو راهیسې له ګډوډیو سره مخامخ دی او په وروستیو کې د ترهګرۍ له پیښو سره هم لاس او ګریوان دی. د دغه نړیوال شاخص د درجه بندۍ له مخې په تیر میلادي کال کې په دغه هیواد کې د ترهګرۍ ۳۳۳ پيښې شوي چې څه کم د څلورو سوو کسانو ژوند یې اخیستی دی. په لیبیا کې هم د ترهګرۍ د زیاتره پيښو مسئوليت په اصطلاح «اسلامي دولت» یا داعش ډلي باندي اچول کيږي.
