په اروپا کي د سرطان له امله د مړيني د پيښو تر ارزوني وروسته، د ايټاليا کارپوهانو اعلان کړی دی چي که څه هم له پنځو کلونو راهيسي دغه شان پيښي ډيري سوي دي، خو د سرطان په ټولو ډولونو کي د اخته کيدو خطر راکم سوی دی.
انځور: Imago/Science Photo Library
اعلان
که دغه ټکي مراعات سي نو په سرطان باندي اخته کيدل، ۴۰ سلنه راکميږي.
۱ــ سگرټ مه څکوي!
د سگريټو څکول او د مخدره موادو استعمال نه يوازي دا چي د سږو په سرطان باندي د اخته کيدو خطر لوړوي، بلکي د بدن د نورو اعضاوو لکه معدې، خولې، ستوني، کرنکي، مثانې او ايينې د سرطان له پاره هم زمينه برابروي.
۲ـ د چاغښت مخنيوي وکړئ!
چاغښت د مخدره موادو د استعمال په اندازه، په سرطان باندي د اخته کيدو سبب گرځي. په آلمان کي د سرطان په اړه د پلټني د مؤسسې کارپوهان دا خبره تائيدوي چي د بدن اضافي وزن د نوموړي ناورغۍ پر رامنځته کيدو باندي خپله اغيزه اچوي.
۳ـ هره ورځ بايد بدني فعاليت تر سره سي!
بدني فعاليت، په غټه کولمه، د ښځو په سينې او رحم کي د سرطان د رامنځته کيدو خطر راکموي. لازمه ده چي په ورځ کي ۱۵۰ دقيقې متوسط او يا ۷۵ دقيقې تيز بدني فعاليت ولري.
۴ـ زياته ميوه او ترکاري بايد وخوړل سي
د آلمان د تغذيي ټولنه، پنځه وخته د ميوو او ترکاريو د خوړلو سپارښتنه کوي. دا د سرطان د ناروغي په وړاندي تر ټولو آسانه لار ده. ساسچ، کلبسه او سره غوښه له ۲۰۱۵م کال راهيسي د سرطان د رامنځته کولو د قوي توکو په فهرست کي ځاي لري. د روغتيا نړيوال سازمان د سرطان د پلټني د څانگې کارپوهان له همدې کبله سپارښتنه کوي چي په اوونۍ کي بايد له ۳۰۰ څخه تر ۴۰۰ گرامه زيات غوښه، ساسچ او يا هم کلبسه ونه خوړل سي.
۵ـ د الکولي څښاکو استعمال راکم کړئ!
نارينه بايد په اوونۍ کي حد اکثر دوه واره او ښځي بايد حد اکثر يو وار الکولي مشروبات وڅښي. که څوک تر اندازې زيات الکول څښي، نو د اينې او بدن د هاضمې دستگاه، د ټولو سرطاني غدو له خطر د رامنځته کيدو سره مخامخ کيداي سي.
۶ـ د لمر ضد کريمو څخه استفاده وکړي
زياتره وخت د پوست د سرطان اصلي عامل د لمر ماوراي بنفش وړانگي وي. له همدې کبله له کوچنيوالي څخه بايد د لمر ضد کريمو څخه کار واخيستل سي. له مصنوعي سولري دستگاوو له استعمال څخه ځانونه ليري وساتي. د تيز لمر پر وخت، هغه ډول کريم استعمال کړي چي د بدن له پاره په ډېره اندازه محافظتي مواد ولري.
۷ـ له هغو توکو څخه ځان وساتي چي سرطان پيښوي
د چاپيريال له پاره ځيني مضره توکي، لکه دوړي او يا ځيني کيمياوي مواد، په سږو، د بدن پوست او مثانه کي تومورونه يا غُدې پيدا کوي. د ايکس د وړانگو تر اندازې زيات استعمال هم خطرناک دی. په دوړو او غبار کي له اوږده مزله ډډه وکړئ او د آرايش په سامان کي د معدني غوړو استعمال ته پاملرنه وکړئ. همدارنگه د کباب د سوځول سوو غوښو له خوړلو ډډه وکړئ او د دواپاشي پر وخت له احتياطه کار واخلي.
هره ورځ ډير بدني فعالیت ولرئ. هرڅوک چي ډير پر پښو گرځي او د ورځي ډير پياده مزل کوي، يوازي ځان ته خوښي نه وربخښي، بلکي د سرطان ناروغۍ د پيدا کېدو خطر لږوي. ښه به وي چي په اوونۍ کي درې واري ۳۰ دقيقې وځغلی نه دا چي دوه واري دوه ساعته.
انځور: picture-alliance/dpa/W. Kumm
تر څو چي کولای سئ دغه ميوې او سابه وخورئ
سالمه تغذيه هيره نه کړئ. په ورځ کي پنځه واري مو په خپلو خوړو کي ميوو، سابو او ډول ډول حبوباتو ته ځای ورکړئ. له سرې کړي غوښي څخه پرهيز وکړئ او هغه څښاک چي ډيره بوره لري ترې ډده وکړئ.
انځور: Fotolia
خوندور انتي اکسيدانونه د سرطان دښمن
څېړنو ښوولې ده چي د سرطان ناروغۍ په مخنيوي کي ويتامين سي ډير گټور دي.
انځور: Fotolia/cut
د ويټامين ډي کمښت ډير جدي ونيسئ
څېړونکو موندلې ده چي په بدن کي د ويټامين ډې کمښت د سرطان ناروغۍ په ځانگړې توگه د تي او پروستات سرطان له پرمختگ سره مرسته وکړي. د بدن ويټامين ډې ته د لمر وړانگي اړيني دي. خو دغه ويټامين په داسي غذاي موادو لکه کب او چرگ په غوښو کي هم سته.
انځور: Colourbox
لمر ته ځان لڅول
د لمر لږ وړانگي تاسو ته تاوان نه رسوي او پرهيز هم مه ترې کوئ. خو لمر ته له حمام کولو څخه ډده وکړئ. په ځانگړې توگه کوچنيان لمر ته ډېر مه پرېږدئ.
انځور: Thomas Trutschel/photothek/Imago
کنترول هيڅ وخت تاوان نه لري
د سرطان ناروغۍ ژر تشخيص د دغي ناروغۍ د درملني تر ټولو مهم لامل دئ. پر وخت کنترول کولای سي تر سرطان وړاندي مراحل تشخيص کړي او درملنه ئې وسي. هر څومره ژر چي سرطان تشخيص سي هغومره ژر يې درملنه کيدای سي.
انځور: Fotolia/M&S Fotodesign
خپله د ځان طبيب و اوسئ
په جرمني کي د ۵۰ او ۶۹ کلونو ترمنځ ښځو له پاره د ماموگرافي کتنه وړيا ده او هر دوه کاله يووار کيږي. خو طبيبان ښځو ته توصيه کوي چي هر دوه کاله وروسته د تي سرطان کتني ته معطله نه سي، بلکي پخپله هم هر وخت پر ځان پام وکړي چي که يې په تي کي سخت والی احساس کړي ژر ډاکټر ته مراجعه وکړي.
انځور: picture alliance/CHROMORANGE
سرطان کيدای سي ويروسي منشا ولري
ځيني ويروسونه او باکترياوي کيدای سي په سرطان ناروغۍ له اخته کېدو سره مرسته وکړي. هپاتيت ب يوه له هغو ناروغيو څخه ده چي د يني سرطان لامل گرځيدلای سي. ځکه نو ډاکتران د کوچنيانو او زړو خلکو د واکسين کولو لارښوونه کوي.
