غرنی پنګوين خپل د ژوند مګري ته تل وفا لري، که هغه ورڅخه په زرونو کيلومتره لېرې هم وي: د دې ثبوت څېړونکو د وړو انتنونو په مرسته کړی دی. له لسو جوړو څخه اووه تر اوږده بېلتون وروسته بېرته يو ځای شوې دي او هګۍ يې په ګډه شاربلي دي.

په داسې حال کې چې ۹۰ سلنه مرغان په ټولنيز لحاظ يو ښځمن ژوند کوي، خو حد اکثر۱۰ سلنه مرغان په رښتيا خپل د ژوند ملګري ته وفا هم لري. د آبي چڼچڼو ماده يا ښځه په شنه سهار خپله ځاله پرېږدي د دې له پاره چې له نورو سره يو ځای شي.

قو نومی مرغه ټول ژوند له يو ملګري سره تېروي او له دې کبله د وفا يو سمبول بلل کيږي. خو ښځينه جنس يې ډېر ځله دغه وفا ماتوي او د جنيتيکي يا ارثي بېلابېلوالي په خاطر له نورو سره اړيکي پالي تر څو د دې په ټولو هګيو کې القا يا بلاربتوب صورت ونيسي.

قاز هم د قو په کورنۍ پورې اړه لري. د قاز تقريبا ټول انواع په ټولنيز ډول يو ښځمنی ژوند کوي. خو له قو سره په توپير، چې په ګډه ځاله جوړوي، په قاز کې يوازې ښځينه جنس دغه کار تر سره کوي. چيچيان يا بچي بيا دواړه په ګډه روزي. خو آيا دا به په رښتيا د ده خپل بچيان وي؟

د طوطيانو ډېر انواع په غټو ډلو کې ژوند کوي څو له ښکاري ژويو څخه خوندي پاته شي. خو دغه ډلي بيا په جوړو وېشلې کيږي چې ټول عمر يو بل ته وفاداره پاتيږي.

لک لکان لکه چې په رښتيا سره خپل د ژوند ملګري ته وفاداره پاتيږي. هغه د ځالې جوړولو پر څرنګوالي هم اړه لري، چې نارينه جنس لومړی راځي او ځاله جوړوي. ورپسې بيا ښځينه جنس له جنوب څخه رادانګي. دا چې لک لکان ډېر کم دي، نو د ژوند بل ملګری پيدا کول هسې هم څه آسانه کار نه دی.

په پلازمینه کابل کې د «کاه فروشي» بازار ته سر ورښکاره کوو، چیرې چې د مرغانو د خرڅلاو بازار موقعیت لري. د کابل په زاړه ښار کې تنګه کوڅه چې د مرغانو له قفسونو ډکه ده، له هر لوري د مرغانو اوزاونه اوریدل کیږي.

پیردونکي چې زیاتره نارینه ده، په کوڅه کې ښکته او پورته ځي او مرغان ویني. زیاتره کسان هغه مرغان رانیسي چې په کور کې یې وساتي او یا هم د مرغانو د جنګولو له پاره یې وروزي.

په دغه کوڅه کې زیاتره نارینه کفترې رانیسي. کفتر بازي په افغانستان کې نه یوازې د ځینو خلکو له پاره یوه سرګرمي ده، بلکې ځینې یې خپل شغل بولي او د هغې له ساتنې او د نسل تولید له لارې پیسې هم تر لاسه کوي.

هغه کسان چې کفترې بازي خپل مسلک بولې ډیرې کفترې لري چې په وینا یې هغه یې سرمایه ده او ورته ډیر ارزښت لري.

کفترې د نسل او ډولونو له مخې درجه بندي کیږي او بیلا بیلې بیې لري. ځینې دغه کفترې آن په ډالرو رانیول کیږي او یا پلورل کیږي.

د کفترو په پښو کې یو ډول ګونګري یا نښه اچول کیږي چې د هغوی د پیژندلو په برخه کې مرسته کوي.

ځینې کسان دغه بازار ته د زرکو د رانیولو له پاره راځي.

ځیني کسان زرکې د ښایست او غږ له پاره په خپلو کورونو کې ساتي.

ځیني کسان بیا زرکان د جنګولو او شرط تړلو له پاره رانیسي او هغه روزي.

بیلا بیل ډول مرغان چې پکښې کناري، بلبل او نور قسمونه شامل دي په قفسونو کې نندارې ته ایښول شوي دي. په داسې حال کې يې په ټول بازار کې خواږه غږونه اوریدل کیږي چې د دغه ښار اوسیدونکي هره ورځ د ډزو او الوتکو غږونه اوري.

د کناري مرغۍ تر څنګ طوطیان هم هغه مرغان دي چې خلک یې په خپلو کورونو کې د ساتلو له پاره رانیسي.

ډیر شمیر کسان دغو طوطیانو خبرې کول زده کوي او ترې خوند اخلي.

خو چرګ، بیا په بازار کې زیات مشتریان لري او د کفترو په څیر ډیر خرڅلاو لري. خو ولې؟ په راتلونکو انځورونو کې یې ووینئ.

د دې له پاره چې چرګ یا بانګي د جنګولو له پاره خلک رانیسي چې کله ناکله پرې لوی لوی شرطونه هم تړي.

هغه کسان چې له چرګ څخه د جنګولو له پاره استفاده کوي خپل ځانونه په دغه برخه کې مسلکي بولي او خپل ډیر وخت د هغوی په روزنه تیروي. د بیلګې په توګه دغه کس چې د بانګي مښوکه تیره کوي.

د مښوکې سربیره، د چرګ پنجې هم تیرې کیږي او د هغوی پښې په مخصوصو تیلو او یا هم پر واسلین غوړوي. ځینې کسان بیا پر خپل چرګ باندې وینه هم څښي، چې په خبره یې لا پسې جنګي شي.

هغه چرګ چې تل میدان بایلي او یا هم د جنګیدو پر مهال سخت ټپونه وویني، بیا نو ترې د خوراک له پاره استفاده کیږي.

خو یوازې نارینه نه دي چې په دغه بازار کې مرغان رانیسي، بلکې په چادریو کې ځینې ښځې هم لیدل کیږي چې له دغو دوکانونو مرغان رانیسي.

ډیر شمیر چرګان په دې ځای کې یوازې د خوراک له پاره اخیستل کیږي.

هغه چرګان چې د خوړو له پاره رانیول کیږي، زیاتره وخت د همدغې کوڅې په یوه برخه کې او یا د دوکان مخې ته ذبح کیږي چې سړی یې په یو نیم ځایونو کې د وینو لکې لیدلی شي.

طبیعي ده چې په دغه بازار کې د مرغانو تر څنګ د هغوی د خوراک او د روزنې له پاره اړین شیان هم خرڅلاو ته وړاندې کیږي. (انځورونه له خبري آژانسونو اخیستل شوي)