قهوه د المانانو په زړونو کې حتی د اربشو د اوبو«بیر» په شان ځای لري. په اوسط ډول هر المانۍ په کال کې ۱۴۹ لیتره قهوه څښي، یا د ورځې دری پیالې. تر قهوي وروسته د اربشو اوبه د المانانو له پاره په زړه پوري څښاک دی. په متوسط ډول هر المانی په کال کی ۱۰۰ لیتره د اربشو اوبه څښي.

قهوه د کافئین درلودونکې ده. دغه کیمیاوي ماده د زړه د فعالیت د ډیریدو سبب ګرځي چې د بدن رګونه پراخوي او د مغزو رګونه تنګوي. دا ماده د بدن د میکانیکي فعالیتونو تمرکز زیاتوي او انسان د یوې اوږدې مودې له پاره ویښ ساتي. قهوه د انسان د متعادۍ سبب هم ګرځیدلای شي.

په آلمان کي د شنه صلیب سازمان چې د ناروغیو وقایوي مسئولیت لري، اعلان کړی دی چې قهوه هیڅ ډول زیان نه لري او د ورځې څلور پیالې قهوه د انسان روغتیا ته ګټه رسوي. د دغه سازمان د څیړونو پر اساس قهوه د پارکینسون، آلزایمر او د ځیګر پر ناروغیو د اخته کیدو امکانات کموي.

د قهوې لومړنۍ کروندې یا باغونه د افریقا په ختیځ هیواد اتوپیا کې وو. د قهوې کوچنۍ وني تر څلور مترو پوري لوړوالي ته رسیږي چې میوه يي الوبالو ته ورته شکل لري. د دې میوې رنګ د وخت په تیریدو سره له شین څخه زیړ او وروسته بیا سور کیږي.

د قهوې الوبالو شکله میوې د لاس په وسیله شکول کیږي او وروسته بیا څو اونۍ په پرله پسې ډول لمر ته اچول کیږي تر څو ښه وچه شي. د قهوې پاسنۍ نرمه برخه په تدریج سره وچیږي او یوازي د قهوې وچه دانه پاتيږي.

وروسته له دې چې د قهوې میوه وچه شې پاسنۍ پوستکۍ ځیني ليري کوې. د قهوې دانو ته بویي ورکول کیږي او په وروستي پړاو کې هغه میده کوي. د میده کولو یا وړه کولو اندازه د قهوې په ډول پوري اړه لري.

د قهوې کوچنۍ وني ټاکلي آب و هوا ته ضرورت لري. د قهوې په کروندو کې باید نه هم هوا ډیره ګرمه، او نه ډیره سړه وي. هره ورځ د نړۍ په ډیرو هیوادونو کې قهوه پلورل کیږي. برازیل د نړۍ تر ټولو ستر د قهوې صادرونکی هیواد دی، ویتنام او کولمبیا تر برازیل وروسته په دوهمه او دریمه درجه کي راځي.

هر کال د قهوې د محصولاتو اندازه په ټوله نړۍ کې اته میلیونه ټنو ته رسیږي چې زیاته برخه يي نورو هیوادونو ته صادریږي. د هامبورګ بندر د المان بازارونو، د سکاندیناوې هیوادونو او ختیځي اروپا هیوادونو ته د قهوې د لیږد تر ټولو لوې بندر دی.

د قهوې د محصول د زیاتوالي پخاطر د قهوې کروندو ته په پرله پسی ډول پراختیا ورکول کیږي. له همدې امله په ډیرو هیوادونو کې قهوې د نورو محصولاتو د کښت ځای نیولی دی. په دغو هیوادونو کې د مختلفو سبزیجاتو د کرلو ځای قهوې نیولی دی.

په ډیر شمیر هیوادونو کې د قهوې د کروندو د پراخوالې په موخه ځنګلونه لمنځه وړل کیږي. د قهوې د کروندو د ساتنې په موخه د کیمیاوي سرو« کودونه» څخه استفاده کیږي چې په اوږده موده کې د ژوندیو موجوداتو د چاپیریال له پاره خطرناک دي. په دا ډول شرایطو کې د اکولوژیکي قهوې تولید کیدای شې د معمولي قهوې بدیل وګرځي، خو د دا ډول قهوې تولید په نړیواله کچه ډیر کم دی.

قهوه اوس د نړۍ په ډیر شمیر هیوادونو کې کرل کیږي خو په خپل اصلي ټاټوبي «اتوپيا» کې د نابودي په حال ده. په اتوپيا کې د قهوې کروندې د «کافا» په نامه د دغه هیواد په یوه غرنيزه سیمه کي دي، خو دغه ځنګلونه د ونو د چپه کولو له امله د له منځه تلو په حال کې دي. نړیوال سازمانونه هڅه کوې چې د دغو ځنګلونو د لمنځه تلو مخه ونیسي.

د"Ivory" یا تورې قهوې په نامه تر ټولو گران بيه قهوه په تایلنډ کې تولیدیږي. د دې قهوې داني فیل ته ورکول کیږي او تر لږ وخت وروسته يي فیل له خپلو غايطه مواد سره خارجوې. د قهوې دا دانې بیا راټولیږي او وروسته يي میده « وړه» کوي.

سره له دې چې د مالټو او ليمو خوراک د روغتيا له پاره ډيره ګټه رسوي، خو هغه کسان چې د خپلو غاښونو له زيړوالې څخه ناراضه دي، د غاښونو ډاکټران ورته سپارښتنه کوي چې د ليمو او نارنجو له خوړو څخه ډډه وکړي.دغه ميوې چې په زياته اندازه د اسیدو درلودونکي دي د غاښونو مینا ته زیان رسوي. له همدې کبله ستاسې غاښونه د سړو او تودو خوړو پر وخت ډير حساس کيږي.

د ډيرو کسانو له پاره د سبا نارې پر وخت قهوه د خوښې وړ څښاک دی. سمه ده چې قهوه د مزاج په سمولو کي مرسته کوي. خو د هغې ډير څښل په غاښونو کې د رنګ بدلولو سبب کيږي. په قهوه کې موجود اسید د خولې "پی‌اچ" ته بدلون ورکوي.ښه داده چې په خاصه توګه د قهوې له څکلو وروسته له تروو خوراکې توکو څخه ډډه وشي، ځکه دغه توکې د غاښونو حساس کيدلو سبب کيږي.

د ميوې اوبه د ډيرو ويټامينو درلودونکي دي. خو په ډيرو څکلو کې بايد احتیاط وشي. ځکه په زياته اندازه شکره او اسيد لري چې دا د غاښونو کلسيم له منځه وړي. په ميوه کې موجوده شکره (فروکتور)،په خوله کې له موجودې بکتریا سره اسيد جوړوي او د خولې د ککړتیا سبب کيږي.

چای هم د قهوې په څير په غاښونو کې د لکو را پيدا کیدلو سبب کيږي. شين چای خړ او تور چای زيړې لکې پیدا کوي. کارپوهان سپارښتنه کوي چې پر غاښونو د بدرنګه لکو د مخ نيوې له پاره چای له لږو شیدو سره وڅکو.

پالک له ډيرو ګټورو سبو څخه شمیرل کيږي. دا ځکه چې د کاروتين او معدنی توکو لکه کلسیم او پوتاشیمو درلودونکي دي. خو نه شو ويلې چې دغه سابه د غاښونو له پاره ګټور دي. په پالکو کې اسید اګزالیک دي چې له کلسيم سره يوځای کیدل يې يو مالګين نه حل کيدونکې جوړښت رامنځ ته کوی چې نوم يې دې اګزالات کلسیم. دغه ماده د غاښونو د مینا حساس کيدلو سبب کيږي.

له ډيرو زمانو څخه شات د انسان د روغتيا له پاره په ګټورتوب شهرت لري. خو په شاتو کې د ډيرې شکرې شتون د غاښونو له پاره زيان رسونکی دی.

ميوه لرونکي مستې له ګټورو خوړو څخه شميرل کيږي، خو د غاښونو له پاره زيان رسونکی دي. ځکه چې په ډيره اندازه پکې شکره شته. له همدې کبه کارپوهان سپارښتنه کوی چې د غاښونو د سالم پاتيدلو له پاره طبعي او خالص مستې کار شي.