یوې پاکستانۍ رسنۍ خبر ورکړی دی، چې د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني پنځه کاله د پاکستان په پاسپورټ ګرځېدلی او آن دوحې ته یې پرې سفر کړی دی، خو طالبان بيا دا خبره نه مني. شنونکي څه وايي؟
اعلان
د «د نیوز» په نوم یوې پاکستانۍ رسنۍ خبر ورکړی دی چې د طالبانو ادارې د کورنیو چارو سرپرست وزیر سراج الدین حقاني پنځه کاله پاکستانی پاسپورت کارولی او په دې پاسپورت یې قطر ته سفرونه هم کړي دي، خو تر اوسه قطر ته د سراج الدین حقاني د سفر په اړه په رسمي ډول کوم خبر نه دی ورکړل شوی.
«د نیوز» رسنۍ په خپل دې رپوټ کې د پاکستان د معتبرو سرچینو له قوله لیکلي، چې اوس پاکستان له ۳۰ زرو څخه تر ۴۰ زرو پورې هغه پاسپورټونه باطل کړي، چې افغانانو ته ورکړل شوي دي.
ویل شوي دي چې دغه پاسپورټونه په خیبرپښتونخوا، سند او بلوچستان کې صادر شوي دي. ډیوې رادیو بیا د پاکستان د باندنیو چارو وزارت له قوله لیکلي، چې دا وزارت په دې اړه پلټنې کوي. ځینو پاکستاني خبریالانو بیا د پاکستان د حکومتي سرچینو له قوله دا هم ویلي دي، چې د پاکستان حکومت له سراج الدین حقاني سره په همغږۍ د هغه پاسپورت لغوه کړی دی.
اوس پوښتنه داده، چې په سیمه کې له ترهګرۍ سره د مبارزې په برخه کې د امریکا دې مهم همغاړي هېواد پاکستان څرنګه داسې شخص ته پاکستانی پاسپورت ورکړی، چې امریکا یې د نیولو له پاره لس میلیونه ډالر انعام ټاکلی و؟
په پاکستان کې پښتون سیاستوال افراسیاب خټک دویچه ویله ته وویل، پاکستان د سراج الدین حقاني او د هغه له کورنۍ سره ډېرې ژورې اړیکې لري او دا نه شي ردېدای، چې هغه ته دې پاسپورټ نه وي ورکړل شوی.
هغه وايي: «د پاکستان داسې خیال دی چې، ټي ټي پي هلته دېره دي، چې هلته د حقانیانو نفوذ دی. دوی داسې فکر کوي چې د ټي ټي پي شاته طالبان او خصوصآ حقانیان دي، نو له دې امله دوی له دې لارې فشار راوړي.»
حقاني شبکه څرنګه يوه ډله ده؟
حقاني شبکه يوه افغانه وسله واله ډله ده چې د افغان حکومت او د دوی د متحدينو امريکايي پوځ پر ضد جگړه کوي. افغان حکومت او نړيوالې ټولنې دغه شبکه د يوې خطرناکې وسله والې ډلې په توګه درجه بندي کړې.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
جلال الدين حقاني او طالبان
د طالبانو په حکومت کې جلال الدين حقاني د قبايلو چارو وزیر مقرر شو. د بهرنيو اتحادي ځواکونو تر حملې يعني ۲۰۰۱م کال پورې نوموړې پر همدې څوکۍ پاتې وو. تر ملا محمد عمر وروسته جلال الدين حقاني ته د طالبانو د تر ټولو معتبر مشر په توگه کتل کيږي. حقاني له اسامه بن لادن سره هم نزدې اړيکي درلودلې.
انځور: picture-alliance/dpa
حقاني شبکه کله جوړه شوه؟
څو لسيزي ترمخه د شوروي اتحاد د پوځونو پر ضد جنگيدونکي قوماندان جلال الدين حقاني د دې ډلې بنسټ ايښې وو. په اتيايمه لسيزه کې د افغان جگړې پر وخت امريکا متحدو ايالاتو د دغي ډلي ملاتړ کاوه. په ۱۹۹۵م کال کې دې ډلې بيا له طالبانو سره لاس يو کړ. طالبان د همدې شبکې په مرسته په ۱۹۹۶م کال کې د کابل په نيولو وتوانيدل. په ۲۰۱۲م کال کې دا شبکه د امريکا له خوا د يوه ترهگر سازمان په توگه ونومول شوه.
انځور: AP
د جلال الدين حقاني شخصي ژوند
جلال الدين حقاني په ۱۹۳۹م کال کې په پکتيا کې زيږيدلی او د پاکستان په دار العلوم حقانيه نومې مدرسه کې یې ديني زده کړې کړي. دا هماغه مدرسه ده چې ويل کيږي له طالبانو سره خواخوږي لري. جلال الدين حقاني دوه ودونه کړي. ويل کيږي چې يوه ميرمن یې عربه ده. حقاني ته د خليج په سني هیوادونو کې په ډيره درنه سترگه کتل کيږي.
انځور: AP
د دې شبکې مرکز چيرته دی؟
د حقاني شبکې د قوماندې مرکز احتمالاً د قبايلي سيمې شمالي وزیرستان په مرکز میران شاه کې دی. د افغان او امريکايي چارواکو په حواله دا ډله د پاکستان د پوځ له ملاتړه برخمنه ده او په افغانستان کې وخت پر وخت بريدونه ترسره کوي. خو پاکستان دا تورونه ردوي.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
سراج الدين حقاني د مشر په توگه
جلال الدين حقاني د ناروغتيا له کبله د دغه تند لارې ډلې مشري خپل زوی سراج الدين حقاني ته سپارلې وه. سراج الدين د افغان طالبانو مرستيال قوماندان هم دی. په ۲۰۱۵م کال کې داسې خبرونه خپاره شوي ول چې گڼي جلال الدين حقاني مړ شوی دی خو طالبانو او حقاني کورنۍ دا خبرونه رد کړل.
انځور: picture-alliance/dpa
سراج الدين حقاني څوک دی؟
د حقاني شبکې ددغه برحاله مشر ماشومتوب په میران شاه کې تیر شوی. ويل کيږي چې ده هم په حقانيه مدرسه کې درس ویلی. دا هم ويل کيږي چې سراج الدين حقاني د حربي هنر ماهر دی. د ده په هلکه دا خبره هم کيږي چې له خپل پلار څخه يې زيات افراطي نظريات اخيستي دي.
انځور: picture-alliance/dpa
انس حقاني د بندي په توگه
د جلال الدين حقاني له ډيرو زامنو څخه یې د يوه نوم انس حقاني دی چې له عربۍ مېرمني څخه زېږېدلی دی. انس حقاني دمگړۍ له افغان حکومت سره بندي دی او محکمې یې د اعدامولو پريکړه کړې ده. حقاني شبکې خبرداری ورکړې چې که چيرې انس ته ورکړل شوې جزا عملي شي نو دا به ډيرې ناوړه پايلې ولري.
انځور: picture-alliance/AP Photo/National Directorate of Security
دا ډله څومره ستره ده؟
د بيلا بيلو اټکلونو په حواله د دې ډلې د ټولو جنگيالو شمير په ټولیزه توگه له دريو زرو تر لسو زرو پورې رسيږي. ويل کيږي چې مالي تمويل یې د خليج هيوادونو له خوا کيږي. پر دې سربيره دا ډله د مختلفو جنايي کړونو لکه د تښتونو او چور و چپاول له لارې هم خپل مالي اړتياوي برابروي.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
حقاني شبکه او نورې تندلارې ډلې
له افغان طالبانو سره د حقاني شبکې اړيکې خو روښانه دي خو دا ډله له نورو ترهگرو ډلو سره هم نزدې اړيکي لري. په دې کې القاعده شبکه، تحريک طالبان پاکستان، د ازبکستان اسلامي غورځنګ او په پاکستان کې منع کړل شوې لشکر طيبه ډله شامله ده. جلال الدين حقاني خو د اسامه بن لادن سره اړيکې درلودلې خو نوموړی د دغه ډلې له اوسني مشر ايمن الظواهري سره هم اړيکې لري.
انځور: picture-alliance/dpa/Ausaf Newspaper
له پاکستان سره اړيکي
د امريکا او افغانستان حکومتونه ادعا کوي چې حقاني شبکه د پاکستان د استخباراتي ادارې آي ايس آي له ملاتړه برخمنه ده. خو د پاکستان پوځ او حکومت دواړه دغه تورونه ردوي. په واشنگټن کې حکومت ټينگار کوي چې پاکستان بايد په شمالي وزیرستان کې د موجودې دې ډلې پر ضد اغيزمنه گامونه واخلي.
انځور: picture alliance/Photoshot
انځورونه1 | 10
افراسیاب خټک وايي، دا نه شي منل کېدای چې حقاني او نور طالب مشران دې د امریکا او پاکستان له سترګو پنا ګرځېدلې وي.
سیاسي شنونکی اسحق اتمر هم دویچه ویله ته وویل، د پاکستان له لوري حقاني او نورو طالب مشرانو ته د پاسپورټ ورکړه ځکه دومره کلونه وروسته رسنیزه کېږي، چې پاکستان له دې لارې پر طالبانو فشار راوړل غواړي:
«دا کېدای شي، د طالبانو پر حکومت فشار راوړي، چې نړۍ او طالبانو ته په ګوته کړي چې که تاسې زموږ سره همکاري ونه کړئ، موږ کولی شو داسې نور اسناد هم مطبوعاتي کړو. پاکستان تل داسې اخطارونه ورکړي دي چې که همکاري ونه کړئ، ستاسې پټ رازونه زموږ سره دي چې له مطبوعاتو سره به یې شریک کړو.»
د دوحې په خبرو کې ښکېل افغان خبریال اکمل داوي دوحې ته د حقاني د سفر موضوع ته په اشارې پر خپل ټویټر لیکلي دي چې سراج الدین حقاني ددوحې په مذاکراتوکې مستقیم او فزیکي ګډون نه دی کړی: «سراج الدین حقاني هیڅکله له امریکایي مرکچیانو سره په مذاکراتو کې مستقیم او فزیکي شتون نه درلود، نه په قطر نه کوم بل ځاې کې. که چا سراج په قطر کې لیدلی وای، نو لس میلیونه جایزه به یې اخیستې وای.»
د طالبانو د حکومت ویاند ذبېح الله مجاهد دا خبره رد کړې او د دویچه ویله د خبریال پوښتنو ته یې په لیکلي بڼه همدومره لیکلي: «دا خبره حقیقت نه لري.»
د طالبانو د کورنیو چارو چارسمبالی وزیر د حقاني شبکې د مشر جلا ل الدین حقاني زوی دی چې د پخواني جمهوري حکومت پر مهال د ځينو ځانمرګو او موټربم بریدونو مسئولیت هم دغې شبکې منلی وو.
واک ته د طالبانو له دویم ځل رسېدو وروسته د نورو طالب چارواکو برعکس د حقاني شبکې دغه سخت دریځه مشر سراج الدین حقاني د رسنیو پر وړاندې او لویو غونډو کې نرم غږېږي او تل د واک پر انحصار نیوکې کوي.