شمع ګل له ۳۳ کلونو راهيسې په پاکستان کې ژوند کوي، خو په دغه کمپ کې يې د اوسيدو ۶ کاله کيږي. دغه سپين ږيری افغان مهاجر د کمپ له بد وضعيت څخه شکايت کوي او وايي کله چې باران شي هر ځاي د اوبو ډنډونه جوړيږي. تر پاخه سړک پوري ځان رسول، د دوي بله لويه ستونزه ده. دغه کمپ د پخو سړکونو څخه په ډيره لرې فاصله کې پروت دی.

ګلاب ګايي په کمپ کې د څښاک د پاکو اوبو له نه شتون څخه شکایت کوي. دی وايې تر دې بله لويه ستونزه يې د خامه لرو ده. هغه وايي که يو کس ناروغه کيږي، نو يوازې روغتون رسولو ته يې۱۰۰۰ تر۱۲۰۰ کلدارې مصرفيږي. دی وايي تر ډامبر سړک پورې ۳ کيلومتره واټن دی او که چيري باران وشي نو ناروغ څو ورځي په کور کې پروت وي.

عبدالجبار له ۳۵ کلونو راهيسې په پاکستان کې ژوند کوي. هغه مخکې په «آي اليون فور» کمپ ژوند کاوه، خو له ۷ کلونو راهيسي په «آي - ۱۲» کمپ کې اوسيږي. عبدالجبار وايي چې په افغانستان کې حالات ښه نه دی له همدې وجې غواړې چې د خپلې ۱۲ کسيزي کورنۍ د راتلونکې له پاره په پاکستان کې يو بند وبس وکړي. هغه وايي چې اوس هم خپل معرفت د يو افغان په توګه کوي.

شيرخان ۷ کلن وو چې له افغانستانه پاکستان ته تللی وو. هغه اوس ۴۷ کلن دی. خان وايي چې پاکستان ورسره ډير ښه کړي دي. د هغه په وينا چې پلار ېې په پاکستان کې وفات شوی او خپله هم په دغه هيواد کې را لوی او اوس يې ماشومان هم زلميان شوي دي. شيرخان زياتوي چې هغه اوس ځان د يو افغان پاکستاني په حيث محسوسوي، نه د يو افغان په توگه.

حميد خان له ۳۶ کلونو راهيسې په پاکستان کې ژوند کوي. هغه وايي که څه هم په افغانستان کې زيږيدلی، خو عمر يې تقريبا ټول په پاکستان کې تير کړی دی. د هغه په وينا له همدې امله دی په خپل پاکستاني معرفت باندي کوم اعتراض نه لري. حميد خان له پاکستانه ډير خوښ دی او وايي چې دغه هيواد ورته کلونه کلونه ځای ورکړی دی، ښه چلند او ډير څه يې ورسره کړي دي.

دغه ځوان ناصر خان نوميږي. ناصر خان هم په کمپ کې د امکاناتو له نه شتون څخه شکايت کوي. دی غواړي په پاکستان کې ژوند وکړي، خو په وينا يې چې د اوسيدو په سيمه کې ېې د ژوندانه امکانات ډير لږ دي. د هغه هيله دا ده چې په کمپ کې لږ تر لږه ساختماني کارونه او سړکونه ورغول شي، تر څو د اوسيدو شرايط پکښې لږ ښه شي.

اوس په پاکستان کې نژدې ۱.۴ ميليونه افغان مهاجر ماشومان ژوند کوي. په دغې سيمې کې د ۷۰۰ کورنيو د ماشومانو له پاره يوازي يو ښوونځي شته چې د ټولو له پاره کافي نه دی. دلته د ماشومانو له پاره حتی د لوبو يو میدان هم نه شته. ماشومان خپلې لوبې او ساعتيری د خټو او خاورو په خوړونو او ډاګونو کې کوي.

که څه هم په دغه ځای کې درې کلينيکونه شته، چې له هغو څخه يو يې آلمان تمويلوي، خو تل پکښې داکتران نه وي. له همدې امله، په ځانګړې توګه په باراني او سوړ موسمونو کې د کمپ اوسيدونکي له سختو ستونزو سره مخامخ وي.

افغان چارواکي وایي چې شاوخوا درې میلیونه افغان کډوال په پاکستان کې ژوند کوي چې له ډلې څخه یې یوازې ۱.۴ میلیونه ثبت شوي دي. په دې هیواد کې ۱.۶ میلیونه نور افغان کډوال په غیر قانوني توګه اوسیږي.

په وروستیو وختونو کې د کابل او اسلام آباد تر منځ د اړیکو خرابیدل د دې لامل شوي دي چې پاکستان پر افغان کډوالو فشار ډیر کړي.

د افغانستان د کډوالو او بیا ستنیدونکو وزارت ویلي دي چې له اګست میاشتې له پیل راهیسې شاوخوا درې زره افغان کډوال له پاکستان څخه بیرته خپل هیواد ته ستانه شوي دي.

دې وزارت ویلي دي چې د هغو کډوالو له ډلې چې تازه هیواد ته ستانه شوي دي یوازې ۴۵۰ تنه یې د مهاجرت کارتونه لري. د ملګري ملتونه یوازې هغو کډوالو ته نقدي مالي مرستې ورکوي چې د کډوالو کارت ولري.

پاتې کډوال کارتونه نه لري په ننګرهار ولایت کې د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې ته معرفي شوي چې مرستې تر لاسه کړي.

پاکستاني پولیسو په وروستیو وختونو کې ډیر شمیر افغان کډوال په جبر له دې هیواد څخه اخراج کړي دي. پر دې سربیره یو شمیر نور کډوال بیا په پاکستان کې د وروستیو ترهګرو بریدونو په تړاو د پاکستاني امنیتي ځواکونو له خوا نیول شوي دي.

پاکستان تر اوسه پورې څو وارې د افغان کډوالو د ایستلو له پاره نیټه ټاکلې ده. افغان چارواکي دغه هیواد له کډوالو څخه پر سیاسي ګټه اخیستنې تورنوي.

سوهیبه تره کي د هرات پوهنتون د ښکلو هنرو له پوهنځي څخه فارغه شوې ده.

د پخواني نظام تر سقوط وروسته پاکستان ته کډواله شوې ده.

طالبانو یو ځل بیا د ښځو پر زده کړو او کار بندیز لګولی او هغوی یې د عامه ژوند له کابو ټولو برخو محرومې کړې دي.

هغه د خپل هنر له لارې هڅه کوي چې د افغان نجونو او ښځو پر وړاندې مخ پر زیاتیدونکي محدودیتونه انځور کړي.

سربېره پر دې هغه هڅه کوي چې د ښځو ټولنیزې ستونزې د خپل هنر له لارې نورو ته وښیې.

د یوې نجلۍ په توګه، په لومړیو کې هغې د خپلې کورنۍ لخوا اجازه نه لرله چې د هنرونو په پوهنځي کې زده کړي وکړي.

هغې د دې غوښتنې له پاره مبارزه وکړه او د کورنۍ رضایت یې ترلاسه کړ.

په افغانستان کې اوس هم ډېرې رشتې او کارونه یوازې نارینه وو ته محسوبیږي.

خو دا مېرمن هوډ لري چې د خپل هېواد د مشهور انځورګر استاذ کمال الدین بهزاد هنر ژوندی وساتي.

سوهیبه تره کې وایی چی په کډوالۍ کې د میناتورۍ او نقاشی هنر یې ژوند ته هیلی وربخښي.

د سوهیبې تره کې د میناتوري هنر بیلگه.

دا یې د میناتوري کار یوه بله نمونه ده.

د سوهیبې تره کې د میناتوري کارونو بله بېلګې.

د سوهیبې تره کې د میناتوري کارونو بېلګې.

د سوهیبې تره کې د میناتوري کارونو بېلګې.