د چینايي چارواکو په خبره د هوباي ولایت وهان ښار چې شاوخوا ۱۱ میلیونه نفوس لري او یو شمیر نور ښارونه د کرونا د ویروس د خپریدو د مخنیوي په موخه ورته تگ راتگ منع کړل شوی دی. اټکل کیږي چې وروسته له هغې چې د چین نورې سیمې هم د کرونا ویروس په هکله تازه معلومات وړاندې کړي، ښايي په چین کې په کرونا ویرو د اخته کسانو او د مرګونو شمیرې له دې هم لوړې شي.
له کرونا ويروس څخه څرنگه ځان ساتلی شو؟
په نړۍ کې خلک د يوه ساري ويروس څخه د ځان ساتنې په موخه د ماسکونو څخه کار اخلي خو يو څو نورې موثرې لارې هم شته. په دې انځوريز رپوټ کې د روغتيا د نړيوال سازمان له خوا توصیه شوې لارې در پيژنو.
انځور: Getty Images/X. Chu
ماسکونه تر هيڅ ښه دي
دا ثابته شوې نه دی چې د پزې او خولې ماسک سړی په اغيزمنه توگه له يوه ويرس څخه ساتلی شي. يوازې ويل کيږي چې ماسکونه احتمالاً يو څه ميکروبه خولې او پزې ته د داخليدو ایسارولی شي. دا همدا راز د دې مخه نيسي چې انسانان خپله خوله او پزه لمس کړي چې انسانان دا کار په غیر شعوري توگه کوي. که يو څوک په رښتيا ناروغ وي نو دا ډول ماسکونه د دې مخه نيسي چې نور په ميکروب ککړ کړي.
انځور: Getty Images/Stringer
لاسونه بايد په ميکروب ضد دوا پريمنځل شي
د روغتيا د نړيوال سازمان په هغه نوملړ کې چې د ميکروبي ناروغيو څخه د ځان ساتنې لارښوونې یې پکې کړي دي، د پزې او خولې د ماسک يادونه نه ده شوې، بلکې د نوملړ په سر کې راغلي چې بايد سړی خپل لاسونه په څو ځلي پريمنځي. د روغتيا نړيوال سازمان د الکهولي دواو لکه په روغتونو کې چې کارول کيږي، د استعمال سپارښتنه کړې ده.
انځور: picture-alliance/dpa/S. Pilick
صابون او اوبه هم ښه کار کوي
تر ټولو ساده او آسانه لاره په صابون او اوبو د لاسونو پريمنځل دي. خو دې ته مو بايد پام وي چې لاسونه مو په اساسي توگه پريمنځئ.
انځور: picture alliance/dpa/C. Klose
پرنجی او ټوخی - خو احتياط وکړئ
ډاکتران لارښوونه کوي چې د ټوخي او پرنجي پر وخت خپله خوله او پزه په خپله مټه کيږدئ او يا هم له دستمال څخه کار واخلئ او بيا دغه کاغذي دستمال وغورځوئ. خو د کميس او يا کرتۍ غورځولو ته اړتيا نشته. هغه چې پاک پريولل شي، کافي ده.
انځور: Fotolia/Brenda Carson
له ناروغو واټن ونيسئ!
يوه بله لارښوونه دا ده چې له هغه چا سره چې تبه او يا ټوخی لري، له نزدې تماسه ډډه وکړئ. که مجبور ياست چې ور نزدې شئ نو بيا د ځان د ساتلو له پاره اضافي گامونه پورته کړئ.
انځور: picture alliance/empics
تبه لرئ! ډاکتر ته ولاړ شئ نه سفر ته
که چېري تاسې تبه لرئ، توخيږئ او په تنفس کې ستونره لرئ نو ډاکتر ته ورشئ. عامه ځايونو ته له ورتگ ډډه وکړئ څو نور ککړ نه کړئ. خپل ډاکتر ته دا هم ووایې چې کومو ځایونو ته سفرونه کړي ول.
په عین وخت کې د اروپايي اتحاديې یو شمیر هیوادونو، امریکا متحده ایالاتو، جاپان، جنوبي کوریا، اردن، بریتانیا او په دې وروستیو کې هندوستان او سریلانکا له چین څخه خپل اتباع بیرته خپلو هیوادونو ته انتقال کړل. د شنبې په ورځې په سهار یوې آلمانۍ پوځي الوتکې هم د چین له وهان ښار څخه د آلمان په لوري حرکت کړی چې پکې ۹۰ تنه آلمانان او ۴۰ تنه د نورو هیوادونو اتباع وو. ټاکل شوې چې دغه شمیر کسان به د شنبې په ماسپښین آلمان ته ورسیږي او تر رسیدو وروسته به د فرانکفورت هوايي ډګر ته نیږدې په پوځي اډو کې قرنطین کړل شي.
جرمني هم له چین څخه د خپلو اتباعو د را ایستلو له پاره یوه پوځي الوتکه لیږلي دي. انځور: picture-alliance/dpa/O. Berg
سربیره پر دې، د کرونا د ویروس د خپریدو د مخنیوي له پاره ګڼ شمیر هیوادونو چین ته او له چین څخه پر راتلونکو پروازونو ممانعت وضع کړی دی. د چین ګاونډي هیواد روسیې هم وروسته له هغې چې د کرونا د ویروس یوه پیښه یې ثبت کړه، له چین سره خپلې پولې وتړلې.
ایټالیا بیا د کرونا د ویروس د لومړنۍ پیښې تر تشخیص وروسته، پرون د جمعې په ورځ د شپږو میاشتو له پاره بیړنی روغتیايي حالت اعلان کړ چې په پایله کې به یې شاوخوا ۵ میلیونه یورو د خلکو د محافظت له پاره مصرف کړل شي. کرونا ویروس د چین په وهان ښار کې د سمندري ژویو په یوه مارکیټ کې رامنځ ته شو او په چټکۍ سره په دې ښار کې خپور شو.
