د یکشنبې په ورځ په میلیونونو مسلمانانو د نړۍ په ګوټ، ګوټ کې لوی اختر ولمانځه. خو په زرونو افغان مهاجرو چې له جګړې او بې وزلۍ په تیښته دي او د مهاجرت د لارې په اوږدو کې په بیلا بیلو هیوادونو کې ژوند کوي وایي چې د ژوندانه ستونزو پر دومره غلبه کړې ده چې اصلا د اختر له رارسیدو خبر نه دي.
ذبیح الله محمدي، هغه افغان مهاجر دی چې له خپلې کورنۍ سره په یونان کې ژوند کوي. هغه وایي چې مسلمان مهاجرو چې محدوده امکانات لري، د یونان په مرکز کې اختر ولمانځه: «دلته خو اختر د افغانستان په څیر نه وي، خو افغانانو او نورو مسلمانانو په ښه ډول اختر ولمانځه.»
محمدي د افغانستان د لوګر ولایت اوسیدونکی دی او نهه میاشتې کیږي چې یونان ته راغلی دی. هغه وایي چې اته میاشتې د ساموس په ټاپو کې وو او د میرمنې د مېندوارۍ له کبله د یونان مرکز ته ولیږدول شو.
دغه افغان مهاجر په ساموس ټاپو کې د افغان مهاجرو له ناوړه وضعیت څخه یادونه کوي. د هغه په خبره د دغه ټاپو کمپ په اصل کې له ۸۰۰ څخه تر ۱۰۰۰ مهاجرو د ځایدو امکان لري، خو اوس هلته ۴۰۰۰ مهاجر ژوند کوي او شمیر یې ورځ تر بلې مخ پر ډیریدو دی.
هغه زیاتوي: «د دوبي په موسم کې په خیمو کې ژوند کولو له کبله د ماشومانو وضعیت خراب دی. مهاجر کافي خوړو او صحي خدماتو ته لاس رسی نه لري.»
که څه هم د اروپایي هیوادونو په ښارونو کې افغانان او مسلمانان اختر لمانځلی شي، خو د یونان د ټاپوګانو په کمپونو کې وضعیت توپیر کوي.
ابراهیم کریمي، هغه افغان مهاجر دی چې څو کاله یې په ایران کې د مهاجر په توګه ژوند کړی دی او اوس له خپلې څلور کسیزي کورنۍ سره د یونان په یوه کمپ کې د بیلا بیلو هیوادونو له ۳۰۰۰ نور مهاجرو سره د کانتینر په کوټو کې ژوند کوي. هغه د اختر په هکله وایي: «اصلا موږ هیڅ اختر نه لاره. له اختره خبر نه وو. د خپل فیسبوک له لارې خبر شوم.»
آرشیف انځور: په یونان کې د ساموس ټاپوانځور: Infomigrants/N. Ahmadi هغه په کمپ کې له ناوړه وضعیت څخه یادونه کوي او زیاتوي چې خلک په خفګان اخته شوي دي: «د خفګان ستونزي دي. درس نه شته، امکانات نه تشه، آن دستشوی نه شته.»
د هغه په خبره ۱۵۰ یورو په میاشت کې ورکول کیږي او په دې پیسو باید د ژوندانه ټول لګښتونه پوره کړي. کریمي چې نورو هیوادونو ته له تګ څخه ناهیلی شوی دی، په دې انتظار دی چې د یونان هیواد یې د پناه غوښتنه ومني.
په همدې ډول په لسونو زره مهاجر په ترکیه کې په دې هیله ورځې شپې سبا کوي چې ښایي اروپا ته خپل سفر ته ادامه ورکړای شي.
عباس غزنوي، یو افغان خبریال دی چې له درو کلونو راهیسې په ترکیه کې مهاجر دی او تمه لري چې له دې لارې یوه اروپایي هیواد ته ولاړ شي. د هغه په خبره که څه هم ځینو افغانانو اختر ولمانځه، خو په ښه ډول نه: «ځکه چې د ترکیې شرایط اصلا د مهاجرو له پاره برابر نه دي. له همدې کبله مهاجر نه شي کولی په ښه شان اختر ولمانځي.»
غزنوي په ترکیه کې د مهاجرو ستونزي داسې په ګوته کوي: «عمده ستونزه نامعلوم برخلیک دی. دوهمه دا چې دلته کوم قانوني کار نه شي کولای او بله دا چې برخلیک یې معلوم نه دی او مهاجر له دې کبله کړيږي او زیاتره یې د روحي او رواني ستونزو سره لاس او ګریوان دي.»
ش. ا.
زموږ له آرشیف څخه:
د یونان او ترکیې تر منځ مرګونی سیند
مهاجر یوازي له ترکيې څخه يونان ته د آژه سمندرګي له لاري د تګ هڅه نه کوي، بلکي د ایوروس یا ماریتسا سیند له لاري هم یونان ته ځانونه رسوي. خو په دغه هڅه کې تل انسانان خپل ژوند بايلي. انځور: DW/M.Karakoulaki د ایوروس سیند پر څنډه په یوناني ژبه پر لوحه باندي لیکل شوي دي چې«احتیاط سرحد دی. د سیند په بله ژۍ ترکیه ده». د روان میلادي کال په اوږدو کې په زرونو مهاجرو هڅه کړې ده چې د خپل ژوند په بیه له دغه سینده په تیریدو سره اروپا ته ځانونه ورسوي.
انځور: DW/M.Karakoulaki یوازې په روان میلادي کال کې د یونان د ایفورس سیند په څنډه کې ۲۹ جسدونه موندل شوي دي. په وروستیو کې د یوه ۱۵ کلن ماشوم مړی موندل شوی وو. د موندل شوو مهاجرو جسدونه د یونان د الکساندرپولي ښار روغتون ته لیږدول کیږي. اوسمهال د روغتون په مرده خانه کې تر لسو زیات جسدونه پراته دي.
انځور: DW/M.Karakoulaki د روغتون په انګړ کې یخچالي کانتینر. دغه کانتنیر د سره صلیب نړیوالې کمېټې له لوري د روغتونو په اختیار کې ورکړل شوی دی. ځکه چې د السکاندرپولي روغتون د دې وړتیا نه درلوده چې د ډیرو مړو شوو مهاجرو جسدونه وساتي.
انځور: DW/M.Karakoulaki کله چې ښکاریان، کب نیونکي یا سرحدي چارواکي په سیند کې کوم مړی وویني، لومړی پولیس د تحقیقاتو په موخه دغه ځای ته رسیږي او انځورونه اخلي. تر هغې وروسته مړي د عدلي طب څیړنو له پاره وړل کیږي، چیرې چې پاولوس پاولیدیس، د مړي پر بدن نخښې نښانې لکه تاتو یا خالونه تشخیصوي او د جسد د ډې ان اې، نموني اخلي.
انځور: DW/M.Karakoulaki د پاولس د معلوماتو له مخې په دغه سیند کې زیاتره موندل شوي کسان ډوب شوي وي. خو ځيني بيا د یخنۍ له کبله مړه شوي وي. د هغه په خبره په وروستیو کې د سړک او اورګاډي د پيښو په ترڅ کې د انسانانو مړینه زیاته شوې ده.
انځور: DW/M.Karakoulaki هغه شخصي شیان چې له جسدونو سره موندل شوي په پلاستیکي کڅوړو کې ساتل کیږي، څو د تشخیص پر مهال ترې کار واخیستل شي.
انځور: DW/M.Karakoulaki دا دردونکې پروسه ده چې د مړو شوو مهاجرو پاته شوي شیان په نخښه شي او په کڅوړو کې واچول شي. زیاتره دغه شیان هغه څه وي چې په اوبو کې له منځه نه ځي.
انځور: DW/M.Karakoulaki هغه شیان چې له منځه نه ځي زیاتره موندل شوي شخصي توکي چې د مهاجرو له جسدونو سره موندل کیږي د سرو یا سپینو زرو ګوتې او غاړگۍ وي. پاولس پاولیدیس وایي: «جامې او رسمي اسناد لکه پاسپورتونه زیاتره مهال په اوبو کې له منځه ځي.»
انځور: DW/M.Karakoulaki زیاتره مهال له مړو شوو مهاجرو سره داسي شیان موندل کیږي چې د هغوی له مذهب سره تړاو لري، لکه د بیلګې په توګه د څرمنې دغه ځانګړی کمربند. دا کمربند ښيي چې د دې کمربند تړونکی کس له افریقا سره تړاو لري. که چیرې یو کس وپيژندل شي د هغه پاته شوي شیان د هغه د کورنۍ غړو ته ورکول کیږي، البته د امکان په صورت کې.
انځور: DW/M.Karakoulaki که چیري د یوه مړه شوي مهاجر پيژندنه یا بیرته خپل اصلي ټاټوبي ته استول امکان و نه لري، نو بیا د یونان اړونده چارواکي هغوی خاورو ته سپاري. یا هغوی په زیدرو کې د مسلمانانو په هدیره کې او یا هم په اورستیادا کې د عیسویانو په هدیره کې ښخوي. ۲۱ کلن مطفی رهوان، چې د سوریې د حلب ښار اوسیدونکی وو دغلته ښخ دی.
انځور: DW/M.Karakoulaki
