د پاکستان او چين د بهرنيو چارو وزيرانو د طالبانو د بهرنيو چارو له وزير سره تر ملاقات وروسته په يوه گډه اعلاميه کط وويل چې بشري مرستې باید له «سياسي ملاحظاتو» سره تړاو ونه لري.

له «سیاسي ملاحظاتو» څخه د دوی هدف هغه بندیزونه دي چې د ملگرو ملتونو او ځينو هېوادونو له خوا پر طالبانو له دې امله لگول شوي چې پر بشري حقونو، په ځانگړي توگه د ښځو پر حقونو یې شديد محدوديتونه وضع کړي دي. 

د چین د بهرنیو چارو وزیر ویلي بیجېنګ او اسلام آباد غواړي د افغانستان اقتصاد په بیا رغونه کې مرسته وکړي. کېن ګانګ هیله مندي ښودلې چې طالبان به ټول شموله حکومت جوړ او د یو معتدل سیاست په پلي کولو سره به له ګانډیو هېوادونو سره ښې اړیکې وساتي.

په هغه اعلامیه کي چې د چین، طالبانو او پاکستان د بهرنیو چارو وزیرانو تر لیدني وروسته خپره شوې چین او پاکستان ویلې نړیواله ټولنه دي پر طالبانو لګیدلې یو اړخیز بندیزونه لرې او د دې هیواد کنګل شوې شتمنۍ دي آزادي کړي.

که څه هم پاکستان تر ډیره بریده له طالبانو څخه د پردې تر شا په ملاتړ تورن دی او د طالبانو بیا واکمنیدو کي د مهم رول لوبوونکی ګڼل کیږې خو اوس پوښتنه دا ده چې چین د طالبانو سره په اړیکه کي د څه په لټه کي دی؟

پاکستانی وزير: د بحران د نجات یوازینۍ لار طالبانو سره تعامل دی

کارپوهان وايي چین په سیمه کې خپل اقتصادي نفوذ پراخوي. نو له همدې امله هڅه کوې چې د طالبانو سره تعامل ته زمینه برابره کړې چې وروسته بیا دا هیواد د افغانستان کاني زیرمو ته پوره لاسرسی پیدا کړي.

د پوهنتون استاد اشرف سادات وايي په دې اړه وايي: «کله چې امریکا او غربي هیوادونو په افغانستان کي حضور درلود چین او د سیمي هیوادونو د پردې تر شا د طالبانو ملاتړ کاوه. اوس چې طالبان واک ته رسیدلې چین پوهیږې چې که د طالبانو سره همکاري ونکړې دا ډله غرب ته مخه کوې. افغانستان د چین سره ګډه پوله لري په دې هیواد کي نا امني چین ته سر درد جوړولاې شې او په اقتصادي لحاظ چین د افغانستان د کانونو څخه لویه ګټه ترلاسه کوي نو باید طالبان له ځان سره وساتي.»

چین په داسي حال کي د طالبانو سره د نړیوالو پر رغنده تعامل ټینګار کوي چې په ورستیو کي بیجینګ د سعودي عربستان او ایران ترمنځ هم د ډیپلوماتیکو اړیکو د بیا پیلولو په بهیر کې خورا هم مهم رول لوبولی دی.

ملګري ملتونه د طالبانو د سفري بندیزونو د معافیت دوره پای ته رسوي

د سیاسي چارو کارپوه او د پوهنتون استاد طارق عثماني وايي د طالبانو د بهرنیو چارو د سرپرست دغه سفر نباید د دې لامل شې چې موږ چین ته نیږدې او له غربي هیوادونو څخه مو لري کړي. د نوموړي په آند دا ځکه چې: «د افغانستان په باب لاهم ډیر هیوادونه اندیښني لري اوسنی حکومت باید د ټولو جهتونو سره یو شان اړیکي وپالي. که د غرب په مقابل کي چین ته نیږدي کیږي دا هم راته په زیان ده او که د چین او روسې په مقابل کي غرب ته نیږدي کیږي، د سیمي هیوادونه داهم نه زغمي. موږ ته تر ټولو بیطرفي او د خپلو اقتصادي ګټو پر بنسټ تعامل ضروري دی ځکه تاریخ ښودلې چې موږ د پردیو د رقابتونو میدان وو چې نور مو باید د خپل تیر څخه درس اخیستی وي او بیا د پردیو د ګټو لپاره ونه کارول شوو.»

د درو هیوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو په ګډه اعلامیه کې راغلي چې هېوادونه دې له افغانستان سره د نشه‌يي توکو پر وړاندې د مبارزې په برخه کي همکاري وکړي.په افغانستان کې دي د ښځو او ماشومانو د حقونو د خوندي ساتلو لپاره له اسلامي امارت سره د ښې حکومتولۍ او ظرفیت لوړولو په برخه کې مرسته وشي.

طالبانو او پاکستان د سوداګرۍ او امنیتي همکاریو پر پراختيا توافق وکړ

په دې لیدنه کي د سیمه ییز اقتصادي او اتصال لپاره د سوداګریزو خنډونو د لېرې کېدو یادونه هم شوې. هغه څه چې ملي سوداګر حاجي رحمت الله یې ډیر ګټورګام بولي، د ده په خبره: «په سوداګریزه برخه کي پاکستان او افغانستان پر چین ښه تکیه کولاې شي. که یو رښتنی تعامل موجود وي، سوداګریز خنډونه د پاکستان لخوا رامینځ ته نشې یواځي دا طرفونه نه بل اقتصادي اړیکي د ټولې سیمي په ګټه دي.»

د یادولو وړ ده چې چین او پاکستان تر ډیره ځانونه اوسپنیز ملګري بولي، که څه دوې لا تر اوسه د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی، خو ورسره نیږدې اړیکې لري.

کارپوهان د پاکستان او افغانستان اوسنیو کړکیچنو او اقتصادي حالاتو ته په کتو سره د دې ډول ناستو تر سره کیدل د سیمي د هیوادونو لپاره مهم ګڼي.