که څه هم تر اوسه پوري لا د کرونا واکسین موجود نه دی، خو کله چي هغه بازار ته راووزي، ځیني طبي سامان آلات به کمبود سي. په دې دلیل یونیسف ورته تیاری نیسي.
انځور: Sajjad Hussain/AFP/Getty Images
اعلان
یونیسف غواړي چي ۲۰۲۰م کال کي لا د کرونا د ممکنه واکسین په خاطر۵۲۰ ميلیونه پیچکارۍ رانیسي او ذخیره یې کړي. یونیسف خبر ورکړ چي په دې کار سره باید اطمیان حاصل سي، مخکي تر دې چي د کرونا واکسین بازار ته راووځي، په غریبو هیوادونو کي د هغه د لګولو طبي وسایل یعني پیچکارۍ موجودي دي.
د یونسیف رئیسي، هینریتا فور ویلي دي: «دا چي په ټوله دنیا کي د کرونا په مقابل کي واکسین لګول کیږي، هغه به د بشري تاریخ یو تر ټولو لوی چيلينج وي او موږ مجبوره یوو ډیر ژرعکس العمل ښکاره کړو.» د هغې په خبره د طبي سامان آلاتو، له هغې جملې څخه د کار سوو پیچکاریو او ستنو قوطۍ به د واکسین اتحادیې،GAVI او نړيوال روغتيايي سازمان (WHO) سره په ګډه تهیه کړي.
د روسیې د کرونا پر واکسین باندي انتقاد
اوس په ټوله دنیا کي د کرونا کاندید واکسینونه پر انسانانو باندي تجربه کیږي. ځیني یې حتی نژدي دي چي اجازه تر لاسه کړي. په همدې حال کي بیا د مسکو ښاروال، سرګیې سوبانین ویلي دي چي په راتلونکو میاشتو کي به د کرونا پر ضد ډیرو خلګو ته واکسین ولګول سي، او دا «به د کرونا پر پانډمۍ باندي قاطع غلبه وي.»
خو په نړۍ کي ډیرو ساینسپوهانو د دې کار په مقابل کي عکس العمل ښکاره کړی دی، ځکه چي په خبره یې روسي واکسین ته تر مهمو علمي تجاربو دمخه اجازه ورکړل سوې ده.
د نړۍ په دغه تر ټولو ستر هیواد کي له اونیو راهیسي په کرونا د اخته کیدونکو کسانو تعداد مخ پر ډیریدو دی. د رسمي ارقامو له مخي، يوازي د دوشنبې په ورځ(د اکتوبر ۱۹مه) په ۲۴ ساعتونو کي ۱۵۹۸۲کسان نوي په کرونا اخته سوي دي، چي تردې دمخه هیڅ وخت دومره ډیره نه ول.
په دې ډول سره په روسیه کي تر اوسه پوري ۱،۳ ميلیونه انسانان په کرونا اخته دي.
په نورو هیوادو کي هم همدا ډول یو حالت دی. ایټالیا یوازي تیره یکشنبه ۱۱۷۰۵ کسان ثبت کړي دي چي نوي په کرونا اخته سوي دي. په همدې دلیل هلته د کرونا قیودات بیرته سخت سوي او مثلأ په رستورانتونو کي یوه مېز ته تر ۶ کسانو اضافه نسي کښینستلای.
(dpa, afp, rtr) ق.ن/ن.ز
د بدن دفاعي سیستم له پاره د ویټامن سي ارزښت
نړۍ د کرونا له وبا سره مخامخ ده، داسې یوه وبا چې پر وړاندې یې نه درمل او نه هم واکسین جوړ شوی او یوازې د بدن دفاعي سیستم یې پر وړاندې مبارزه کوي. د بدن د دفاعي سیستم د غښتلي کولو له پاره ویټامین سي څومره ارزښت لري؟
انځور: picture-alliance/Zoonar/D. Freigner
ما نوش جان کړه!
زیاتره تي لرونکي حیوانات کولی شي چې ویټامین سي سنتز کړي یعنې په خپله یې تولید کړي، خو انسانان بیا دغه کار نه شي کولی. موږ باید د بدن د اړتیا وړ ویټامینونو د خوړو له لارې ترلاسه کړو. ویټامین سي په کیوي، نارنج، مالټه او د غنچه یي کلم [کرم]، بروکلي او دلمه مرچو کې موندل کیږي. له بده مرغه سبزیجات د تودوخې پر وړانډې حساس دي نو له دې کبله د پخلي پر مهال باید له پامه کار واخیستل شي.
انځور: picture-alliance/Zoonar/S. Schnepf
د بدن له پاره د ویټامین سي ارزښت
ویټامین سي داسي شی نه دی چې ووایو «ښه ده چې لږ خو باید ولرو»، بلکې دغه ویټامین د ډیر عمر لرونکو کسانو، ناروغانو او هغو کسانو له پاره چې غوښه نه خوري، ډیر مهم دی. ویټامین سي د ټولو انسانانو په بدن کې په یوه ډول عمل کوي او ارزښت یې هم په ټولو کې یو شان دی. ویټامن سي بدن ته انرژي نه ورکوي، بلکې د دفاعي سیستم د غښتلي کولو او د سلولونو د سوځیدو او جوړیدو په پروسه کې ډیر مهم نقش لوبوي.
انځور: picture-alliance/dpa/F. Gabbert
انټي اوکسیډونه او د آزادو راډیکالونو له منځه وړل
انټي اوکسیډونه په خوړو کې مغذي مواد دي. ویټامین سي د یوه انټي اوکسیډونه په توګه، د اکسیجن د آزادو راډیکالونو زیانونه را ټیټوي. دغه راډیکالونه په بدن کې د سلولونو د جوړیدو او سوځیدو د طبیعي پروسې په پایله کې رامنځ ته کیږي. په دې ترتیب سره، د تنباکو په څیر عناصر په بدن کې په چټکۍ سره د اوکسیډیشن سبب ګرځي او په پایله کې یې آزاد راډیکالونه هم جوړیږي. دغه مسئله، په بدن کې ویټامین سي ته اړتیا ډیروي.
انځور: picture-alliance/dpa/W. Rothermel
د انزایمونو د فعالیت له پاره ځمکني توت
په ځمکني توتو یا سټرابیري کې شته ویټامین سي نه یوازې بدن د اکسیجن د آزادو راډیکالونو پر وړاندې خوندي ساتي، بلکې په دغه میوه کې موجود ویټامین سي په بدن کې د مختلفو انزایمونو لکه د پروتینونو د ترکیب له پاره یو اساسي فکتور شمیرل کیږي. نو کله چې زخمونه ژر نه رغیږي، ښايي دلیل یې په بدن کې د ویټامین سي کمښت وي.
انځور: picture-alliance/dpa/F. Rumpenhorst
د میوو له لارې له ناروغیو سره مبارزه
د دې له پاره چې د انسان بدن د عفونتونو یا ناروغیو پر وړاندې ښه مبارزه وکړي، بدن ویټامین سي ته ضرورت لري. ویټامین سي د انټي اوکسیډانټ په توګه نه یوازې د سلولونو د ساتنې دنده لري، بلکې د عفونتونو پرمهال هم د بدن ساتنه کوي. دغه کار د دې سبب ګرځي چې دفاعي مهاجرې حجرې یا په اصطلاح نوتروفیلونه په بدن کې د عفونت سیمې ورتګ ته متحرکې شي او د میکروب پر وړاندې مبارزه وکړي.
انځور: picture-alliance/Panther Media/R. Tsubin
وقایه او د ځان ساتنه
د ویټامین سي شدید کمښت کولی شي چې د السکوربوت وژونکې ناروغۍ سبب وګرځي چې له کبله یې زخمونه یا ټپونه ژر ونه رغیږي. دغه ناروغي د پوست د شینوالي، د ویښتو او غاښونو د زیانمنیدو او همدا راز د مفصلونو د درد سبب هم ګرځي. ورځ کې د ۱۰ ملي ګرامه ویټامین سي مصرف د دغه ناروغۍ پر وړاندې د بدن د غښتلی کولو له پاره کفایت کوي. ویټامین سي همدا راز د زړه د ناروغیو، د وینې د لوړ فشار او د مغزي سکتې خطر هم کموي.
انځور: picture-alliance/dpa/B. Pedersen
د بدن له پاره څومره ویټامین سي کفایت کوي؟
د مصرف کوونکو د محافظت د مرکز د معلوماتو پر اساس، د نارینه وو له پاره په ورځ کې ۱۱۰ملي ګرامه او د ښځو له پاره بیا ۹۵ ملي ګرامه ویټامین سي کفایت کوي. د اورګن د ایالتي پوهنتون څیړونکو د ډیر عمر کسانو ته په ورځ کې د ۴۰۰ ملي ګرامه ویټامین سي د مصرف سپارښتنه کړې ده. دغه اندازه ویټامین سي زیان نه لري او که چیرته په بدن کې یې کچه لوړه شي، د ادرار یا بولو له لارې بیرته دفع کیږي.
