د چوري په نوم لکۍ لرونکی ستوری لمر ته ډیر زیات نژدې تیر سو، چي په ترڅ کي یې ډیر یخی بخار سوی دی. خو داچي د هغه پر سطحه ربوتر (فیلا- Philae) به بیا مخابره وکړي، معلومه نه ده.
اعلان
د چوري په نوم لکۍ لرونکی ستوري –67P، چي زموږ د شمسي نظام د کویپېر په دباندني کمربند پوري اړه لري او د هغه پر شاوخوا په ډیره لیري فاصله کي راگرزي، لمر ته یې په ورنژدې کیدو سره ډیر اوږد سفر درلود.
په دغه نژدې کیدو سره په هغه کي دننه سخت او کلک یخی ډیر بخار سوی دی. دغه ستوری په ۱۸۵ ميلیونه کیلومتره فاصله کي لمر ته ورنژدې سوی وو. دا په داسي حال کي ده چي مځکه له لمر څخه ۱۵۰ميلیونه کیلومتره فاصله لري، خو څنگه چي مځکه اتموسفیر لري، نو دلمر له حرارته ساتل سوې ده. دا هم ممکنه ده چي یو وخت دغه ستوری له شمسي نظامه ووزي او د ټکر په نتیجه کي له منځه ولاړ سي.
پر چوري باندي د روزیتافضاي سفینه
که څه هم پر چوري باندي د ربوتر (فیلا- Philae) احوال معلوم نه دی، خو بیا هم د کارپوهانو له پاره دا یوه ډیره هیجاني شېبه ده. ځکه هیڅ وخت یو لکۍ لرونکی ستوری دومره نژدې لمر ته نه وو ليدل سوی. د روزیتا په نوم فضایي شپوږمکۍ له یوه کال راهیسي ددغه ستوري پر مدارباندي راگرزي.
له هغه راهیسي روزیتا پر دغه ستوري باندي د یخي اندازه او د هغه بخار ثبتوي او تعقیبوي ئې. خو دا چي هغه اتموسفیر نه لري، نو په ۸۰ سانتي گراد حرارت کي یې په ډیر سرعت سره یخی ویلي او اوبه په بخار تبدیلیږي.
دغه سپوږمکۍ د سویس د برن پوهنتون له خوا په کار لوېدلې ده. د دغه پوهنتون کارپوهانو لمر ته د چوري په نژدې کیدو سره دا ليدلي دي، چي په دغه وخت کي دوه چندنه کیماوي مواد، لکه کاربن ډای اکسایډ، میتان او نور فضاً ته خارج سوي دي.
روزیتا کولای نه سي له ربوتر(فیلا- Philae) سره تماس ونیسي
روزیتا د تیر عیسوي کال په وروستيو کي چوری ته د (فیلا- Philae) په نوم ربوتر ورکښته کړ، خو د جرمني د فضأنوردۍ ادارې(DLR) الماني چلونکي نه پوهیږي، چي ایا دغه ربوتر به بیا کار ورکړي او یو وخت به مخابره وکړي اوکه نه.
وروستی وار دغه روبات د جولای میاشتي پر۹ نیټه له سپوږمکۍ سره تماس نیولی وو. تر هغه راوروسته ټوله هغه کوښښونه ناکامه سوي دي، چي له هغه سره بیرته اړیکه ونیول سي. په خپله روزیتا په چوري کي د سختو کیمیاوي تعاملاتو له کبله مجبوره ده، چي په لیري فاصله کي پرهغه باندي راوگرزي.
ښايي ستوري هم یو وخت له منځه ولاړ سي
دا خبر چی یو وخت به کاینات له منځه ځي، ډېره بېروونکې ښکاري. خو ستوري پېژندونکي یوخین لیسکه بیا له دویچه ویلي سره په خبرو کي وویل چي سربیره پر هغه هم سړی په دې اړه د کومی ټاکلي نېټې خبری نه سي کولای.
انځور: NASA
د ستورو ځلېدل
هره شپه په آسمان کي ستوري ځلیږي. سترگه وهي، کله تیزه او کله هم کمه رڼا ورکوي. خو د هغو دغه ډول ځلېدل ښايي د تل له پاره نه وي. ستوري به هم یو وخت له منځه ولاړ سي. ښایی پس له میلیونونو او یا هم میلیاردونو کلونو وروسته.
انځور: Ye Aung Thu/AFP/Getty Images
هایدروجن ساتلي دي
لمر هم په اصل کي یو ستوری دی. ستوري له گازو او پلازما څخه جوړسوي او په خپله رڼا تولیدوي. کله چی د هغو په دننه کی هایدروجن په هیلیوم تبدیلیږي نو ډیره زیاته انرژي تولیدوي. خو یو وخت به د هایدروجن او گازو ذخیره هم له منځه ولاړه سي او په دې توگه به د ستورو رڼا مخ پر کمېدو سي.
انځور: AP/NASA
سپین رنگه کوچني شکلونه
ستوري په مختلفو ډولو سره خپله رڼا له لاسه ورکوي. هغه ستوري چی يو پر دريمه روڼا له لمر څخه اخلي، د هغو هایدروجن ژر مصفیږي او په دې ډول له منځه ځي. خو دغه ډول ستوري بیا وروسته په یوه کوچني او سپین رنگه جوړښت باندي بدليږي، خو ددغه شان جوړښت عکسونه تر اوسه پوري نسته. دغه شان سپین رنگه ستوري د مځکې د کورې په اندازه دي چي روڼا يې کرار کرار کميږي.
انځور: NASA and H. Richer (University of British Columbia)
سور رنگه غټ ستوري
خو غټ ستوري بیا په بل شکل له منځه ځي. کله چي د هغو هایدروجن تمام سي، بیا نو قوي حرارت تولیدوي. د ۱۰۰ میلیونه درجې په حرارت سره يې هیلیوم سوځي. په دې ډول نو ستوري له هیلیوم څخه سکاره او آکسیجن تولیدوي چی بلاخره په یوې پړسېدلي او ستري کورې باندي بدليږي. دغه شان کوره تر لمر ۸۰۰ واره لویه او په زرونو واره روښانه ده.
انځور: NASA
د مړو سوو ستورو پاته سوي
سور رنگه غټ ستوري ډیر وخت ثابته پاتیږي. خو د هغو دباندي قشر په داسي حال کي چي دننه هسته یې تودیږي، د ډېر کش په نتیجه کي وار په وار سړيږي. په دې ډول نو ستوري خپل ثبات له لاسه ورکوي او ددې امکان سته چي دباندي قشر یې له منځه ولاړسي. وروسته بیا دغه ډول ستوري د وریځو د ټوټو په شکل په شمسي نظام کي په حرکت کي وي. دلته د هغو انځور لیدل کیږي چي د تلسکوب په وسیله اخیستل سوی دی.
انځور: NASA/R. Sahai
د یوه مړه سوي ستوري روح
دغه ډول اسرار آمېزه عکاسي بیا د «ESO 378-1» ډوله لوی تلسکوب په وسیله د چیلي په شمال کي سوې ده. د دغې کم رنگه کورې قطر تقریباً د روڼا څلور کاله مزل اندازه سوی دی.
انځور: ESO
غټي کورې بیا په حیرانوونکي شکل له منځه ځي
هغه ستري کورې چی ډېري درنې وي، که څه هم د هغو هیلیوم له منځه تللی وي، خو بیا هم تر ډیره وخته پوري ځلیږي. هغه بیا په بل ډول له منځه ځي. يعنی داچي یوه بله پروسه تعقیبوي. دا په دې معنی چي دغه ډول ستوري وار په وار دومره تودیږي چي بلاخره ډیر حرارت يې د چاودنی سبب کیږي. خو تر چاودني مخکي يې روڼا دومره ډیره وي لکه د ټول شمسي نظام.