د ایټالیې د سمندري ځواکونو د مرستندویه کارونو تنظیمونکي ویاند د فرانسې خبري آژانس ته ویلي دي: «دا یوه ستونزمنه ورځ وه، خو شکر دی چې د مرستندویه ادارو په کومک ټول مهاجر وژغورل شول.»
د سمندري سفر له پاره د نا مناسبو کیشتیو کارونه او تر اندازې د زیاتو کسانو سپرلو له امله که څه هم دغه سفر په دوبي کې هم خطرناک وي، خو د یخنۍ په موسم کې د سړۍ هوا له کبله د انسان د بدن د حرارت درجه کمیږي او ځواکمنو سمندري څپو له امله دغه خطر نور هم زیاتیږي.
تیره ورځ د مهاجرو په ژغورنه کې د ایټالیې، آیرلینډ او مرستندویه سازمانونو کیشتیو برخه اخیستې وه. پر دې سربیره یو شمیر سوداګریزو کیشتیو هم په دغه ماموریت کې برخه اخیستې وه. دغه مهاجر په یولسو لویو او دوو کوچنیو کیشتیو کې سپاره ول.
ایټالوي چارواکي وایې چې په روان کال کې د سمندر له لارې ایټالیا ته د رسیدونکو مهاجرو شمیر د ریکارډ اندازې ته رسیدلی، دا په داسې حال کې چې د ۲۰۱۶ کال پای ته رسیدولو له پاره یوه میاشت باقي پاتې ده.
په ۲۰۱۶ کال کې تر اوسه پورې د مدیترانې سمندر له لارې ایټالیا ته د رسیدونکو مهاجرو شمیر ۱۷۱۰۰۰ ښودل شوی، په داسې حال کې چې د ۲۰۱۴ کال د پخواني کلني ریکارډ له مخې ۱۷۰۱۰۰مهاجر د سمندر له لارې دغه هیواد ته داخل شوي ول.
د ایټالوي چارواکو په حواله تیره ورځ ژغورل شوي کسان په دغو شمیرو کې نه دي شامل کړای شوي. د مدیترانې سمندر له لارې ایټالیا ته د ورتلونکو مهاجرو لوي اکثریت د افریقایې هیوادونو اتباع تشکیلوي.
د دغو مهاجرو سفر د لیبیا له ساحل څخه پیلیږي چې د دې کار له پاره دوی قاچاقبرانو ته څو سوه ډالره پیسې ورکوي. ډیر شمیر پناه غوښتونکي د شمالي اروپایې هیوادونو په نیت ایټالیا ته ځان رسوي. اکثره دغه مهاجر سویډن او آلمان ته د ځان رسولو په هڅه کې وي.
د مهاجرت نړیواله اداره او د کډوالو له پاره د ملګرو ملتونو سازمان د ارقامو له مخې په روان کال(۲۰۱۶)م کې په مدیترانه کې د ډوبیدونکو یا لادرکه شوو کسانو شمیر ۴۶۹۰ تنو ته رسیدلی دی.
په سمندرونو کې د کډوالو لټون او د هغوې روغتیا ته د پاملرنې هڅې
د بې سرحده ډاکټرانو غیرې دولتي سازمان د مدیترانې له لارې اروپا ته له رسیدونکو کډوالو سره مرسته کوي. د دوی «دگنتي ون» کښتې تر اوسه پورې په زرگونه کډوال ژغورلي دي. انځور: DW/K. Zurutuza د فینیکس او آرگوس په څیر«دگنتې ون» هم د بې سرحده داکترانو د هغه سمندري ماموریت یوه برخه ده چې په ۲۰۱۵ کال کې د مدیترانې په سمندر کې گزمه وهي. دغه ۵۰ متره اوږدې کشتې تر اوسه پورې ۵۰۰۰۰ کسان روغ رمټ وچې ته رسولي دي. دغو درو بیړیو تر اوسه پورې ۱۷۰۰۰ کسان د سمندر په څپو کې له ډوبیدو څخه ژغورلي دي.
انځور: DW/K. Zurutuza د دغو کوچنیو کښتیو په وسیله له سمندر څخه د تیریدو قیمت ۵۰۰ ډالره دی. په ظاهره کې پر دغې کمزورې ښکاریدونکي کشتې د قاچاقبرانو تر لویو کشتیو ډیر اعتبار کیدای شي. یوه بحري افسر دیود برادوس دویچه ویله ته وویل: «دا ډول کشتۍ نه ډوبیږي، په داسې حال کې چې لویې کشتۍ ډوبیږي او سپاره کسان په کې بند پاتې کیږي.»
انځور: DW/K. Zurutuza په «دگنتې ون» کې سپرو ډیر شمیر کډوالو دویچه ویله ته وویل چې په لیبیا کې دوی ته قاچاقبرانو ویلي وو چې یوه لویه بیړۍ به تاسې په محفوظې طریقې سره ایټالیا ته ورسوي. د ملگرو ملتونو د کډوالو ادارې په حواله سږ کال تر اوسه پورې تر ۳۰۰۰۰۰ډیرو مهاجرو اروپا ته د رسیدو دغه خطرناکه لار وهلې.
انځور: DW/K. Zurutuza په لومړي قدم کې ښځې او ماشومان د کډوالو په کشتیو کې تر ټولو په لومړي قدم کې هڅه کیږي چې ښځې او ماشومان وژغورل شي. دوی د هرې کشتې د سپرو له ۱۰ څخه تر ۱۵ فیصدو پورې تشکیلوي. د بې سرحده داکترانو په حواله په دغو کشتیو کې اومیدواره او یا داسې میرمنې هم سپرې وي چې نوی زیږدون یې کړی وي. دغه میرمنې ځانگړې پاملرنې ته اړتیا لري.
انځور: DW/K. Zurutuza د بالقان له لارې اروپا ته د رسیدونکو په پرتله له لیبیا څخه د مدیترانې له لارې اروپا ته د تلونکو کډوالو یوه لویه برخه د افریقایې هیوادونو کډوال تشکیلوي. لیبیا د ټولو هغو صحرایې هیوادونو د کډوالو له پاره تم ځای جوړ شوې دی چې غواړي اروپا ته ځان ورسوي. په همدې منځ کې په دغه هیواد کې له ډیر شمیر افریقایانو سره د ناوړه چلند او حتې د دوی د وژل کیدو اطلاعات هم ورکړل شوې دي.
انځور: DW/K. Zurutuza یوه سینیگالي دویچه ویله ته وویل:« په لیبیا کې د پيرې یا څار په یوه مرکز کې تر بندي کیدو وروسته، د هغه مرکز پيره دارانو ماته یو مبائل راکړ او وېې ویل چې زه باید له خپلې کورنۍ سره خبرې وکړم. که هغوې پیسې وانه ستوي نو زه به ووژل شم. زه خو یې پرښودم، خو هغو کسانو چې پيسې نه درلودې هغوې یې پر ساختماني شرکتونو و پلورل.»
انځور: DW/K. Zurutuza ډیر شمیر ښځو وویل چې دوی د لیبیا په بدنامه توقیفي مرکز کې د جنسي تیري له پيښې سره مخامخ شوې دي. د بې سرحده ډاکټرانو پرسونل د طبي او رواني درملنې تر څنگ په همدا کشتې کې د«ایډز» معاینه هم کوي. د بې سرحده داکترانو څخه لورا پاسکیرو دویچه ویله ته وویل:« اکثره میرمنې د یوه تکان سره مخامخ شوي دي. یواځنې شې چې دغه میرمنې یې ویلی شي هغه بیرونکي پيښې دي چې دوی ورسره مخامخ شوې دي.»
انځور: DW/K. Zurutuza نائجیریایې ایولین خپله کیسه داسې بیانوي:«طرابلس ته نږدې زه پنځو تنو وسله والو کسانو ونیولم. هغوې غوښتل پر ما جنسې تیرې وکړي، خو کله چې هغوې ولید چې زه «حایضه» وم ډیر په قهر شول او زه یې دومره ووهلم چې بې هوشه شوم.»
انځور: DW/K. Zurutuza د دکنتې ون په وسیله ایټالیا ته انتقالیدل د «دکنتې ون» سرعت کم او لږ شمیر کسان په کښې ځایږي. له همدې امله دغه کشتې د لیبیا ساحل ته نږدې د ژغورنې په مرکزونو کې هم موجود وي. په دې کښتۍ کې سپاره کډوال بیا د لویو کشتیو په وسیله ایټالیا ته رسول کیږي. دغه لویې کۍتې د ایټالیې د سیسلي او ریجیو د ټاپو گانو په بندرونو کې ولاړې وي.
انځور: DW/K. Zurutuza ډیر شمیر کډوال ایټالیا ته تر رسیدلو وروسته د کار پيدا کولو کوښښ کوي، ځکه دوی باید خپلو کورنیو ته هم یو څه پيسې واستوي، خو په ایتالیا کې د کار پيدا کول ډیر مشکل وي او یو شمیر خو حتی مجبوره شي چې په سوالگرۍ خپلې شپې سبا کړي.
انځور: DW/K. Zurutuza
