طالبانو تېر دسمبر ښځينه محصلين له تحصيل څخه منع کړې. دغه ممانعت په نړيواله توګه د نيوکو او غبرګونونو لامل شو. دوه کاله ترمخه چې کله طالبان پر واک راغلل نو په لومړي سر کې يې پر نجونو له شپږم څخه پورته ټولګيو کې زدکړې بندې کړې. تر دې وروسته د طالبانو حکومت په يو نوي بنديز کې تر ۱۰ کالو څخه زیات عمر لرونکونجونو و ښوونځيو ته پر تګ بنديز وضع کړ. اوسمهال افغانستان د نړۍ يوازينی هيواد دی چېرې چې د ښځينه و پر تعليم بنديز دی.
«ستونزو ته د حل تر موندلو»
د طالبانو په اداره کې د عالي تحصيلاتو مسؤل وزير، مولوي ندا محمد نديم د ښځينه پر مخ د پوهنتونونو د دروازو بندېدلو پر وخت ويلي ول چې دغه اقدام يې د نارینه او ښځينه محصلينو د اختلاط د مخنيوي په مقصد کړی دی. د دغه چارواکي په آند هغه مضامين چې په پوهنتونونو کې تدريس کيږي د اسلام له اصولو سره په ټکر کې دي. نوموړي ويلي ول چې د ښځينه محصلينو پر مخ به د پوهنتونونو دروازې تر «امرثاني» پورې تړل شوي وي. په وينا يې په کندهار کې د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده په دې تړاو تصميم نيسي چې کله ښځينه و ته و پوهنتون ته د بېرته تلو اجازه ورکوله کيږي.
د عالي تحصيلاتو د وزارت مشاور، مولوي عبدالجبار و اسوشيېتد پرس خبري اژانس ته ويلي دي چې د «اخندزاده» په امر د ښځينه و پر مخ پوهنتونونه وتړل شول. عبدالجبار زياته کړې: «کله چې هغه (هبت الله) امر وکړي چي بېرته دې پرانستل شي، په هغه ورځ به پرانیستل شي. زموږ ټول مشران د دې (د نجونو ته د تعليم اجازه ورکولو) په حق کې دي، آن زموږ وزيران يې ملاتړ کوي.»
د عبدالجبار په وينا آخري ځل يې اوه يا اته کاله تر مخه د ملا هبت الله سره ليدلي ول. په وينا يې هغه د شورويانو پر ضد لس کلنه جګړه کې د اخندزاده سره په ګډه برخه اخيستې او د تيرو ۲۷ کالو راهيسي د طالبانو د تحریک غړی دی.
ويشل شوي نظرونه
د عبدالجبار څرګندونو يو ځل بيا روښانه کړېده چې پخپله پهطالبانوکې دننه د نجونو د تعلیم په تړاو نظرونه ويشل شوي دي. که څه هم چې د طالبانو وياند ذبيح الله مجاهد تل د دوی تر منځ د اختلاف خبره ردوي. طالبان په دې توګه دا هم ښيي چې دوی څومره د خپل مشر د امر تابع دي.
کله چې د ښځينه و په وړاندي د تحصيل بنديز ولګول شو، نو مولوي نديم دغه بنديز يو ميعادي او مؤقتي اقدام معرفي کړی و. نوموړي ويلي ول چې دغه بنديز به صرف تر هغه وخته وي تر څو چې دوی د ښځينه و او نارينه و د اختلاط د مخنيوي لپاره حل لارې، تدريسي مواد او د جامو اصول رامنځته کوي. په وينا يې کله چې يادې ستونزې حل شي نو به پوهنتونونه د ښځينه محلصينو په وړاندې بېرته پرانستل شي.
په افغانستان کې د طالبانو له واکمنۍ او پر ښځو له بندیزونو وروسته په دغه هېواد کې ډېرې سوداګرې ښځې سختې زیانمنې شوې دي. د کرهڼې له پاره د مسلکي ښځو اتحادیې مشره ممتاز یوسفزۍ وايي چې اوس په ټول افغانستان کې ۴۵۰۰ ښځې د کرهڼې له پاره د مسلکي ښځو د اتحادیې غړي دي.
انځور: privat
کرهڼیز محصولات
د کرهڼې په برخه کې د مسلکي ښځو د اتحادیې مشره د ښځینه بزګرانو د ستونزو په اړه خبرې کوي او زیاتوي چې د طالبانو له واکمنۍ سره ډېر شرکتونه سقوط شوي دي او د کارکوونکو معاشونه او د دفتر لګښتونه یې نشوای پوره کولای.
انځور: privat
افغان مېرمنو لاسي صنایعو ته مخه کړې
د دغه نندارتون په یوه برخه کې پر کرهڼیزو محصولاتو سربېره د ښځو جامې او لاسي صنایع هم نندارې ته اېښودل شوي وو. د دغو سوداګرو او صنعت کارو مېرمنو له ډلې صالحه سخي وایي چې د لاسي صنايعو په برخه کې ښځې له اقتصادي پلوه له ستونزو سره مخ دي او زیانمنې شوې دي. هغه وايي، لاسي صنايعو ته بازار نشته او خلک يې د پېرلو توان نه لري.
انځور: privat
محصلینو لاسي صنایعو ته مخه کړې ده
دا سوداګره مېرمن زیاتوي، هغه نجونې او مېرمنې چې له زده کړو او کار څخه بې برخې وې، اوس د خیاطۍ او لاسي صنایعو په ګډون يې، مرۍ اوبدلو، حکاکي، میناتوري او نقاشۍ ته مخه کړې ده.
انځور: privat
لاسي صنایعو ته د بازار نه شتون
د صنعتګرو ښځو غړې صالحه سخي وایي چې د ښځو د لاسي صنایعو له پاره بازار نشته او خلک هم د پېریدلو توان نه لري.
انځور: privat
لاسي صنایعو ته د مارکیټ نه شتون
دا سوداګره زیاتوي چې په نندارتون کې د ښځو له پاره هیڅ اسانتیا نه وه او د ښځو د نندارتون تالار له نارینه وو څخه جلا وو.هغې وویل: «نندارتون ته د ښځو او نارینه وو لارې جلا دي. طالبانو دا موضوع جدي نیولې ده. دا په پیر او پلور باندې زیاتې اغیزه لري. کله چې یوه کورنۍ نندارتون ته راځي، سړی باید له یوې لارې ولاړ شي او ښځه له بلې لارې.»
انځور: privat
پر نقاشو بندیزونه
ځيني هغه ښځې او نجونې چې له زده کړو پاتې دي، نقاشۍ، میناتورۍ او حکاکۍ ته يې مخه کړې ده. دغه مېرمنې او نجونې چې د خپلو هنري اثارو په پلورلو سره د خپلو کورنیو اړتیاوې پوره کوي، وايي چې د طالبانو د بندیزونو له امله نه شي کولای ځینې اثار په عام محضر کې نندارې ته وړاندې کړي.
انځور: privat
په نندارتون کې پر ځینو اثارو باندې بندیز لګول شوی دی
فرشته مرادي چې د نقاشي او میناتوري په برخه کې کار کوي، وايي چې دا هنري اثر یې په افغانستان کې د نجونو او ښځو د وضعیت د انعکاس له پاره راوړی چې په دې نندارتون کې نندارې ته وړاندې شي، خو د طالبانو مامورین دا اثر واخیست او له ځانه سره یې یووړل.
انځور: privat
د نقاشي هنر کمرنګه کېدل
رخسار سادات چې له ښوونځي څخه تر فراغت وروسته نقاشۍ او انځورګرۍ ته مخه کړې، په افغانستان کې د نقاشۍ د هنر له زوال څخه اندېښمنه ده. هغه وايي چې بندیزونه تر دې حده پورې دي چې نشي کولای هغه څه نقاشي او نندارې ته وړاندې کړي چې دا یې خوښوي.
انځور: privat
د ځینو نقاشیو بندیز
هغه زیاتوي چې د نقاشۍ اثر باید د طالبانو د ادارې له روحیې سره سم وي: «یو تر ټولو مهم محدودیت دا دی چې موږ هیڅکله په خپله خوښه نقاشي نه شو کولای. د مثال په توګه، موږ اجازه نه لرو چې د یوې نجلۍ انځور نقاشي او نندارې ته وړاندې کړو.»
