ایګلنډ ویلي دي چي طالبانو «اساسأ» منلې ده چي په «ډیرو ځایونو او نواحیو کي به په کراره کراره سره ښځو ته د کار کولو اجازه ورکړي.» هغه اضافه کوي او وايي چي سازمان یې کوښښ کوي اوس په ۱۴ ولایتو کي، په کومو کي چي يې سازمان فعالیت لري، هلته له طالب چارواکو سره د ښځو د کار کولو په خاطر معامله وکړي.
خو لکه څنګه چي تجربو ښوولې ده، سخته ده چي د کابل څخه اوامر دي په ولایاتو کي ژر تطبیق سي. داسي چي ځیني سیمي به ښځو ته د کار کولو اجازه ورکړي چي د نارینه وو تر څنګ کار وکړي، خو په نورو ځایو کي به بیا نارینه او ښځي په جلأ ډول کار کولو ته پریښول سي. داسي ولایتونه او ځایونه به هم وي چي اصلاً به ښځو ته د کار کولو اجازه ور نه کړي.
د ۱۹۹۶م کال څخه تر ۲۰۰۱ م کال پوري د طالبانو د اولي دورې پر مهال ښځي د عامه انظارو څخه عموماً وشړل سوې. خو د طالبانو نوې رهبري بیا اعلان کړی دی چي دغه مقررات به دا پلا ډیر جدي و نه نیسي.
خو قدرت ته د طالبانو له رسیدو راهیسي ښځي تر ډیره حده پوري بیا هم د عامه انظارو څخه لیري سوي او نه پریښول کیږي چي په حکومتي ارګانو کي خپلو کارو ته ادامه ورکړي. نجوني هم تر اوسه پوري اجازه نه لري چي په متوسطو او لیسو کي خپلو درسو ته ادامه ورکړي.
په همدې حال کي دغه نارویژي خیریه سازمان اعلان کړی دی چي په هغو ځایو کي به ښوونځي بیرته شروع نه کړي چي نجوني پکښې ښوونځيو ته نسي تللای.
د نړۍ په کومو هيوادونو کې لوږه زياته ده؟
د آلماني مرستندويه سازمان «وېلت هُنګر هيلفه» هر کال په نړۍ کي د لوږي په تړاو د هيوادونو يو ليست خپروي. له لوږي سره مخامخ دغو هيوادونو په سږني راپور کي افغانستان په کوم مقام دی؟ انځوريز راپور يې دلته وګورئ:
انځور: AP
۸۷ مقام ـ ايران
ايران د هند، پاکستان او افغانستان هغه ګاونډی هيوا دی، چي د لوږي ستونزه پکښي تر زياتي اندازې حل سوې ده. دغه هيواد د لوږي په ترڅ کي له خپل ګاونډي هيواد افغانستان څخه ۷۷ مقامه بهتر دی. د ۲۰۱۹م کال له پاره ورکول سوي نمرې (۸،۲).
انځور: TASNIM
۲۴ مقام ـ پاکستان
زيات نفوس لرونکی هيواد پاکستان تر هند وروسته د آسيا دويم لوی هيواد دی چي پکښي د وږو انسانانو شمېر تر نورو زيات دی. دغه هيواد په ليست کي تر هند ۸ مقامه او تر افغانستان ۱۴ مقامه بهتر دی. د ۲۰۱۹م کال له پاره ورکول سوي نمرې (۲۸،۵).
انځور: AP
۱۶ مقام ـ هند
هند د آسيا له تر ټولو لوی هغه هيواد دی چي پکښي د لوږي جدي ستونزه موجوده ده. د ۲۰۱۹م کال له پاره ورکول سوي نمرې (۳۰،۳).
انځور: picture-alliance/dpa
۱۰ مقام ـ افغانستان
په نړۍ کي د تر ټولو زيات لوږي سره مخامخ هيوادونو په لړ کي افغانستان پر لسم مقام دی. د ۲۰۱۹م کال له پاره ورکول سوي نمرې (۳۳،۸).
انځور: picture-alliance/Photoshot
۹ مقام ـ زيمبابوې
زېمبابوې يو له هغو افريقايي هيوادونو څخه دی چي پکښي لوږه د زياتو انسانانو د ورځني ژوند يوه لويه ستونزه ده. د ۲۰۱۹م کال له پاره ورکول سوي نمرې (۳۴،۴).
انځور: DW/Nyani Quarmyne
۸ مقام ـ ختيځ تيمور
ختيځ تيمور د آسيا په سويل ختيځ کي واقع هيواد دی چي پکښي د اوسېدونکو شمېر نژدې يو ميليون او ۱۶۰ زره ته رسيږي. په دغه هيواد کي هم زيات انسانان له لوږي سره مخامخ دي. د ۲۰۱۹م کال له پاره ورکول سوي نمرې (۳۴،۵).
د مرکزي افريقا جمهوريت په ګاونديو هيوادونو کې، چاد په دريم مقام کي هغه هيواد دی چي ډير انسانان يې وږي دي. د ۲۰۱۹ کال له پاره ورکول سوي نمرې (۴۴،۲).
انځور: Andy Hall/Oxfam
۲ مقام ـ يمن
يمن چي پکښي له څو کالونو راهيسي کورنۍ جګړه روانه ده، يو کال مخکي په تر ټولو زيات لوږه لرونکو هيوادونو کي پر شپږم مقام ؤ. خو په سږني راپور کي د دغه هيواد وضعيت لا خراب سوی او دويم مقام ته جګ سوی دی. د ۲۰۱۹م کال له پاره ورکول سوي نمرې (۴۵،۹).
انځور: picture alliance/abaca
۱ مقام ـ د مرکزي افريقا جمهوريت
د لوږي د نړيوال ليست له مخي په نړۍ کي تر بل هر هيواد د مرکزي افريقا په جمهوريت کي لوږه زياته ده. په دغه هيواد کي لوږه په لوړه اندازه مخ پر زياتېدو هم ده. د ۲۰۱۹ کال له پاره ورکول سوي نمرې (۵۳،۶).