د آلمان تر ټولو لوی مسجد به نن د جمعې په ورځ (۲۰۲۲م کال د اکتوبر۱۴) په لومړي ځل د لاوډسپيکر له لاري اذان وکړي. دا د کولن د مرکزي جومات او د کولن ښار د چارواکو تر منځ د يوې موافقې يوه برخه ده.
عبدالرحمان اتسوی چې په آلمان کې د ترکيې د حکومتي مذهبي چارو د ادارې يا ديتيب عمومي منشي دی، وويل چې »موږ ډېر خوشحاله يو.« هغه زياته کړه چې »په ښکاره ډول لمانځه ته بلنه د دې نخښه ده چې مسلمانان دغه ځای خپل کور بولي.«
د کولن ښاروالې، هېنريته رېکر، وويل چې اذان د ښار مسلمانانو ته د »احترام يوه نخښه ده.« په کولن کې تر ۱۰۰ زرو زيات مسلمانان اوسيږي.
د کولن مسجد ته ښکاره حدود ټاکل شوي دي
د آلمان په بېلو ښارونو کې مسجدونو ته له ډېرې مودې راهيسې اجازه ورکړل شوې ده چې په لوړ غږ اذان ادا کړي، خو کولن دغه کار ايله تېر کال تصويب کړ. د کولن د ايرنفېلد په ناحيه کې پروت لوی جومات به د دغه ښار لومړی مسجد وي چې د جمعې لمانځه ته به د موذن په واسطه خلک د جمعې لمانځه ته رابولي. نورو جوماتونو هم په دغه ښار کې علاقه ښکاره کړې ده چې په دغه دوه کلنه ازمايښتي پروژه کې ګډون وکړي.د آلمان کولن ښار په لوډسپيکر کې د آذان امتحاني پروژه پیلوي
د توافق له مخې به د کولن مرکزي جومات ته له دې وروسته اجازه وي چې د لاوډ سپيکرونو له لارې د جمعې په ورځو تر پنځو دقيقو پورې د غرمې او د ماسپښين د درو بجو تر منځ يو ځل اذان وکړي. د غږ کچه بايد له ۶۰ ديسېبل وانه وړي.
د جومات د بنسټ ايښودونکو په هکله ناندرۍ
د کولن مرکزي جومات په تېر مهال کې د ځينو له خوا د مسلمانانو ضد احساساتو يوه موضوع وه چې په تېره د ترکيې د ديتيب ادارې د ښکېلتيا له امله ورباندې نيوکې شوې دي. منتقدين پر ياد سازمان نيوکه کوي چې په جرمني کې مېشتو د ترکيې د بېل فکر خاوندانو په اړه څارنه او جاسوسي پکې کيږي.په آلمان کې د مسجدونو په اړه شپږ حقايق
د ترکيې ولسمشر، رجب طيب اردوغان، د ۲۰۱۸م کال په سپتمبر کې په رسمي توګه د يو ناندرئيز سفر په ترڅ کې دغه جومات پرانيستلی و. مراد کايمن چې د الحمرا ټولنې د مشورتي بورډ غړی دی، چې د لیبرالو مسلمانانو يو سازمان دی، د دې څخه هرکلی وکړ چې اذان په لوړ غږ ادا کيږي، خو نوموړي خبرداری هم ورکړ چې ديتيب »له هر څه څخه استازيتوب کوي، خو نه د ديموکراتو شرايطو او آزادۍ څخه.«
په آلمان کې د پرانیستل شوي ستر جومات انځورونه او معلومات!
دغه ستر جومات د آلمان په کولن ښار کې رغول شوی او نن د ترکیې د ولسمشر رجب طیب اردوغان په لاس پرانیستل شو. په کولن ښار کې د اردوغان پر ضد لاریونونه هم شوي. د جومات تاریخ، جوړیدل او په زړه پورې انځورونو دلته کلتی شئ. انځور: Reuters/Handout Presidential Press Office/K. Ozer د آلمان په کولن ښار کې ستر جومات او اسلامي مرکز د اردوغان په لاس پرانیستل شو. د پرانیستنې پرمهال د آلمان په کولن ښار کې شدید امنیتي تدابیر نیول شوي وو.
انځور: Reuters/W. Rattay د دغه جومات د ډیزاین انګیزه د ګل له غوټۍ اخیستل شوې ده. د جومات په ودانۍ کې له ښیښو کار اخیستل شوي چې د پرانیستي ځاي په معنی دي. جومات دوه ۵۵ متره لوړ منارونه لري.
انځور: picture-alliance/dpa د جومات د رغولو مصارف د مسلمانانو د سلګونو ټولنو لخوا ورکړل شوي دي. سربیره پر دې د دیتیب په نامه د ترکیې په حکومت پورې تړلې آلمان میشتې ادارې هم د دې جومات په رغولو کې خپل رول لوبولی دی.
انځور: picture-alliance/AP Photo/M. Meissner دغه جومات آلماني انجنیر پاول بوهم ډیزاین کړی دی. دغه آلمانی انجینر د کلیسګانو په جوړولو کې تخصص لري او په ۲۰۰۵م کال کې یې د دغه جومات د ډیزاین قرارداد ترلاسه کړ. خو نوموړي بیا په ۲۰۱۱م کال کې تر یو لړ اختلافاتو وروسته دغه کار ترک کړ.
انځور: picture alliance/Ralph Goldmann دغه جومات د لومړي ځل له پاره په ۲۰۱۷م کال کې د روژې په میاشت کې پرانیستل شوی وو. خو نن د رجب طیب اردوغان په لاس په رسمي توګه پرانیستل شو. د دغه «مرکزي مسجد» د جوړولو د بنسټ ډبره د ۲۰۰۹م کال د نوامبر مياشتي پر ۷مه نېټه کیښودل شوې وه.
انځور: picture alliance/dpa/R. Jensen دغه ستر جومات او اسلامي مرکز د شاوخوا ۱۲۰۰ کسانو د ځایولو ظرفیت لري. په دې جومات کې یو ستر اسلامي کتابتون هم موجود دی.
انځور: Picture alliance/dpa/M. Becker په ۲۰۱۱م کال کي چي د جومات ۳۷ متره لوړه گبنده او دوه ۵۵ متره هسک منارونه جوړ شول په پلان کي وه چي د جوړيدو چاري یې تر ۲۰۱۲م کاله پوري پای ته ورسيږي. خو وروسته بیا د معمارۍ پر شرکت باندي د ځينو تورونو له کبله يې چاري وځنډېدلې.
انځور: picture-alliance/dpa/H. Ossinegr دغه مسجد پر ۱۶۵۰۰ متره مربع مځکه جوړ سوی دی او په کې يو کتابتون، د زده کړو او سمينارونو ځای، د دوکانونو له پاره ساحه، د خدماتو چمتو کوونکو له پاره دفترونه او د موتر درولو له پاره تر مځکي لاندي ستر پارکينگ جوړ سوي دي.
انځور: DW/F.Görner دغه جومات د «دیتیب» په نامه د دیني چارو په برخه کې د اسلامي - ترکي ټولنې تر چتر لاندې دی. تر دې وروسته به د دغې ټولنې مرکز هم په دې جومات کې وي.
انځور: picture-alliance/AA/M. Zeyrek «دیتیب» یا په دینې چارو کې د ترکیې – اسلامي ټولنه، په آلمان کې د جوماتونو تر ټولو ستره ټولنه شمیرل کیږي. د کولن د ستر جومات سربیره، په آلمان کې شاوخوا ۹۰۰ جوماتونو د دغې رسمي ټولنې تر چتر لاندې دي او شاوخوا ۸۰۰ زره غړي لري. په آلمان کې پر دغې ټولنې او جومات باندې انتقادونه شوي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/M. Meissner کولن ته د ترکیې د ولسمشر د هرکلي له پاره د نوموړي ګڼ شمیر پلویان راټول شوي وو. د آلمان په کولن ښار کې د اردوغان د سفر پرمهال سخت امنیتي تدابیر نیول شوي.
انځور: picture-alliance/dpa/C. Gateau په کولن ښار کې د اردوغان ضد لاریون هم ترسره شوی دی. لاریون کوونکو د ښار په یوه بله څنډه کې لاریون کړی او د اردوغان پرضد یې شعارونه ورکول. په کولن ښار کې زرګونه پولیس د امنیت د تامین له پاره ګمارل شوي دي.
انځور: DW/G. Acer د اردوغان ضد لاریون کوونکو پر اردوغان او د نوموړي پر سیاست نیوکې کړي او د اردوغان ضد شعارونه یې ورکړي.
انځور: picture-alliance/dpa/O. Berg آلمان ته د خپل درې ورځني سفر په وروستی ورځ اردوغان، په کولن ښار کې د دغه ستر جومات پرانیستنه وکړه. اردوغان وویل چې هغه غواړي د آلمان په نورو ښارونو کې ورته جوماتونه وویني.
انځور: Reuters/Handout Presidential Press Office/K. Ozer
آ./ن. ص./ن. ز.
