په ستراسبورگ کي د ایوب سلطان مسجد د جوړولو پر سر شخړه
۱۴۰۰ فروردین ۱۳, جمعه
د اروپا د تر ټولو لوی مسجد ایوب سلطان د جوړولو پرسر شخړه کي د فرانسې جمهوررئیس امانویل ماکرون هم ورگډ سوی دی. د فرانسې داخله وزیر، د ستراسبورگ ښاروال د اردوغان په گټه کارکولو تورن کړی دی.
اعلان
هغه مسجد چي د هغه پر سر شخړه په فرانسه کي د ۲۰۲۲م کال د جمهوري ریاست د انتخاباتو یوه وسیله گرځیدلې ده.
د ستراسبورگ ښاروال د بودجي په ځانگړي کولو سره د دغه مسجد د جوړیدو د کار د دوام غوښتنه کړې. خو دغه موضوع بيا د فرانسې د کورنیو چارو وزیر ژرار دارمانین او ولسمشر ماکرون د نه رضایت سبب سوې.
د ایوب سلطان مسجد د جوړولو کار په ۲۰۱۷م کال کي پیل سو. په پام کي وه چي دا به د اروپا تر ټولو لوی مسجد وي. په تجارتي ښار ستراسبورگ کي د ۳۶ مترو په جگوالي او دوو منارونو په درلودلو سره، د دغي پروژې کار د پیسو د کمبود په سبب پر نیمايي پاته سو.
اوس د ستراسبورگ ښاروال ژان بارسقیان اعلان کړی دی چي ددغه مسجد د جوړولو له پاره به دوه نیم میلیونه یورو بودجه ځانگړې کړي.
د دغو پیسو اختصاص د نوموړي مسجد د جوړیدو له پاره د ټول لگښت ۱۰ سلنه دی. د فرانسې مرکزي حکومت د ستراسبورگ ښاروالۍ له خوا پر دغه مالي ملاتړ باندي اعتراض کړی دی.
د «ستندرد» په نامه ورځپاڼي د پنجشنبې په ورځ د یوه رپوټ په خپرولو سره د فرانسې د مرکزي دولت او ستراسبورگ ښاروالۍ ترمنځ دغه شخړه تر بحث لاندي ونیوله.
د فراسې د کورنيو چارو وزیر ژرار دارمانین، حتی پر بارسقیان تور لگوي چي په فرانسه کي د «ملی گوروش» په نامه اسلامي تشکیلاتو په گټه کار کوي چي له اردوغان سره ډیري نژدې اړیکي لري.
د ستراسبورگ ښاروال دغه تورونه رد کړي دي. ژان بارسقیان په خټه ارمنی فرانسوی دی چي خپلوان یې د عثماني حکومت پر وخت د ارمنیانو د نسل وژني په جریان کي له لاسه ورکړي.
د فرانسې حکومت له سیاست څخه د مذهب پر کامل جلاوالي او سیکولاریزم باندي ټینگار کوي او له همدې کبله د یوه عبادتځای له پاره د بودجي اختصاصول، له سیاسي او حقوقي لحاظه د دولت له کړنلاري سره په ټکر کي راځي.
خو هغه څه چي د ستراسبورگ د ښاروال له خوا د بودجي د اختصاص کولو تر موضوع اهمیت لري، هغه یوازي د حقوقي شخړې څخه راپورته سوې موضوع نه ده.
ژان بارسقیان د زرغون گوند له سیاستوالو څخه دی. ماکرون په ۲۰۲۲م کال کي د ولسمشرۍ انتخاباتو ته په کتو او د «ملي جبهې» په نامه د ښی اړخه گوند سیاستوال مارین لو پن سره د سیالۍ میدان ته راوتلی دی.
ماکرون هم پرته له دې چي د ستراسبورگ د ښاروال نوم واخلي په فرانسه کي یې د زرغون گوند پر بې تجربې چلند انتقاد کړی دی.
د ماکرون هدف د ځان په گټه د ښی اړخو او ملتپالو د رایو راجذبول دي. علاوه پر دې د ماکرون له پاره د هغو کسانو راجذبول چي پر سیکولاریزم باور لري هم مهم دي.
په ستراسبورگ او د هغه په شاوخوا سیمو کي تقریبأ ۱۳۵ زره ترکي الاصله اتباع ژوند کوي. ویل کیږي چي د فرانسې په مسجدونو کي له ۳۰۰ فعالو امامانو څخه نیمايي یې ترکان دي او له هغو څخه یې ۱۰۰ کسان په رسمي ډول د اردوغان تر مستقیم نظارت او مسؤلیت لاندي فعالیت کوي.
PG/NZ/AG
د افريقا نهه د پام وړ مسجدونه
په سينگال کې د لويدیځې افريقا تر ټولو ستر مسجد پرانيستل شو. په دغه لويه وچه کې يو شمير مذهبي ودانۍ موجودې دي چې له ۶۷۰م کاله نيولې تر ۲۰۱۹م کال پورې د هرې معماري دورې نمونې پکښې ليدل کيږي.
انځور: Getty Images/R. Kramdi
مسالکل جنان مسجد، سېنېگال
د ۳۳ ميليونه ډالرو په لگښت دا مسجد د ۲۰۱۹م کال په سپتمبر مياشت کې بشپړه شو. دا د لويديځې افريقا تر ټولو ستر مجسد دی چې ۱۵۰۰۰ کسان یې په دننه کې او ۱۵۰۰۰نور يې دباندې په ساحه يا حويلۍ کې ځاېيږي. دا مسجد د مريديه طريقې د پیروانو له خوا جوړ شوی دی او نوم یې د دې څانگې د مشر شيخ امادو بامبا مباکه له يوه نظم څخه اخيستل شوی دی.
انځور: AFP/SEYLLOU
د قيروان ستر جومات، تونس
دا پرتمين مسجد د اسلامي نړۍ د قديمو عبادتځایونو څخه يو دی او احتمالاً د افريقا تر ټولو زوړ مسجد دی. دا مسجد په ۶۷۰م کال کې عرب جنرال عقبه ابن نافع جوړ کړی او د معمارۍ طرز یې له اسلام څخه د مخه، د رومن او بيزانتيني مهندسۍ اغیزې لري. دا د تونس په شمالي صحرا کې په قيروان سيمه کې دی. دغه سيمه د يونيسکو له خوا د نړيوال ميراث په توگه درجه بندي شوې ده.
انځور: Imago/Panthermedia
لارابانکا مسجد، گانا
د لويديځې افريقا د مکې په نوم شهرت لرونکی دا مسجد د گانا په لارابانکا کې د سوډان د مهندسۍ پر طرز جوړ دی. دا مسجد چې په ۱۴۱۲م کال کې جوړ شوی د گانا تر ټولو قديمي مسجد دی او د لويديځې افریقا په زړو جوماتونو کې شميرل کيږي.
انځور: Imago/UIG
د توبا ستر مسجد، سېنېگال
د توبا د دې ستر مسجد د جوړيدو چارې په ۱۸۸۷م کال کې د مريديه طریقې د بنسټ ايښوونکي صوفي امادو بامبا له خوا پېل شوې وې خو دا مسجد په رسمي توگه په ۱۹۶۳م کال کې هم لا نو وو بشپړه شوی. بامبا په ۱۹۲۷م کال کې ومړ او په همدې مسجد کې خاورو ته وسپارل شو چې د هغه د پیروانو له خوا چلول کيږي. دا د نړۍ له ښکلو جوماتونو څخه يو بلل کيږي.
انځور: Imago Images
د جینيه ستر جامع مسجد، مالي
د جينيه ستر جومات د خټينو خښتو د نړۍ تر ټولو ستره ودانۍ ده. دا په ۱۹۰۷م کال کې په يوه څانگړي طرز جوړ شوی دی. هر کال د جينيه ټول وگړي د يوې میلې په ترڅ کې دې مسجد ته د طبيعي اغیزو له کبله رسېدلي زيانونه ترميموي. په دغه ميله کې موسيقي او خواړه هم وي.
انځور: Getty Images/AFP/M. Cattani
د ابوجا ملي مسجد، نايجيريا
دا ښکلی جومات په ۱۹۸۴م کال کې جوړ شوی دی او د نايجيريا ملي جومات دی. که څه هم چې دا مسجد د نايجيريا د مسلمانانو له پاره جوړ شوی خو د مسجد دروازې د لمونځونو د وختو پرته د غير مسلمانانو پرمخ هم پرانيستي وي.
انځور: Imago Images/F. Stark
د يوگندا ملي مسجد
د يوگندا دا مسجد چې د جوړيدو چارې یې په ۲۰۰۶م کال کې بشپړې شوې، د عصري معمارۍ يوه بيلگه ده. د ليبيا پخواني ولسمشر معمر القدافي په کمپالا ښار کې د دې مسجد د جوړولو لارښوونه کړې وه او د هغه په نوم نومول شوی دی خو د نوموړي تر مړينې وروسته یې نوم تغير کړل شو.
انځور: Imago/UIG
حسن الثاني مسجد، مراکش
د حسن الثاني په نوم دا مسجد چې د جوړيدو چارې یې په ۱۹۹۳م کال کې پای ته رسېدلې وې، تر دې وروستيو پورې د افريقا د لویې وچې تر ټولو او نړۍ دريم ستر جومات وو. دا مسجد د مراکش د پخواني پاچا حسن الثاني د ۶۰ کليزې په وياړ جوړ شوی وو. د دې مسجد موقعيت چې په بحر کې پروت دی د قرآن پاک د دې آيت استازيتوب کوي چې د الله تعالې تاج وتخت پر اوبو جوړ دی.
انځور: picture alliance/Arco Images
جامع الجزايز، الجزاير
دا مسجد د الجزاير د ستر جومات په نوم هم شهرت لري او د جوړيدو چارو ېې اوه کاله موده ونيوله. دا جومات چې ۹۱۵ ميليونه يورو لگښت پرې راغلې سږ کال پرانيستل شو. د دې مسجد تعمير يوه نړيواله چاره وه: مالي تمويل یې الجزاير کړی، طرحه یې آلماني مهندسانو وړاندې کړې وه او د جوړيدو چارې یې يوه چينايي شرکت پر غاړه اخيستې وې.