په کرونا ويروس د اخته کيدو څخه د مخنيوي له پاره د يونیم متر فاصلې (شپږ ګامونه)رعایت او د ماسک اغوستل دي. خو د آکسفورډ او کمبريج پوهنتونونو څيړونکې په خپل تحقیق کې موندلې ده چې په هوا کې داسې معلق ذرات موجود دي چې له پاره يې باید نور ضروري تدابير هم ونيول شي. د دوی د څيړنې نتايج په يوه بريتانوي مجله کې خپاره شوي دي.

د بريتانيا لومړی وزير، بوریس جانسن، په يوه ټولګي کې د فاصلې قوانين ښيي، خو د دې اصلي معنی څه ده؟ آیا د هغه د هر لاس د ګوتو څخه ورهاخوا باید يونيم متر فاصله رعایت شي؟ بالکل همداسې. د دوو کسانو تر منځ مطلوبه او واقعي فاصله په همدا ډول حالت کې رعایت کيږي.

په آيسلند کې د پسونو د ساتنې اتحادیې د کرونا څخه په امان کې پاتې کيدو له پاره د انسانانو ترمنځ لازمه فاصله د دوو پسونو د اوږدوالي په اندازې ټاکلی دی. دوی د هر پسه اوږدوالی یو متر ګڼي. په انځور کې يو سنيګالی ماشوم په داسې حال کې لیدل کيږي ته به واېې چې په دې اړه يې د آيسلنديانو نظریه اوريدلي وي.

د سپيو د پړو اندازه هم تقريبا د همدې ټاکل شوې معیاري فاصلې په اندازې (شپږ قدمه يا يونیم متر) دي، څنګه چې په دغه انځور کې هم لیدل کيږي. آيا په هغو هیوادونو کې چې خلک له ځانه سره سپيان ګرځوي، هلته د سپيو د پړي د اندازې دغه قانون چې په «شپږ قدمونو» هم ياديږي، يوه تصادفي خبره ده؟

د دوو مترونو فاصلې د رعایت خبره، آلماني ډاکټر، کارل فلوګه، په ۱۸۹۷کال کړې وه، خو د کامبريج او آکسفورډ پوهنتونونو محققان وايي چې دا يوه زړه سپارښتنه ده. يوه بله څيړنه چې په ۱۹۴۸م کال کې ترسره شوې وه په هغې کې ويل شوي وو چې د ټوخي پر وخت له خولې او پوزې راوتلې وړې قطرې په اکثر حد تر ۱ متر او ۷۰ سانتيو پورې خپريږي. خو وروسته بيا څرګنده شوه چې دغه ميکرو څاڅکي تر دوو مترونو پورې ځي.

یو امريکايي ژورنال په ۱۹۴۸م کال کې يوه بله څيړنه خپره کړې وه. په هغې کې ويل شوي وو چې د سترپتوکوکونه لس سلنه کولای شي تر ۲ مترو او ۹۰ سانتي پورې خپرې شي. په انځور کې ناست کسان ممکن د ۷۲ کاله مخکې څيړنې پر اساس د کرونا له ويروس محفوظ وي. خو د یادونې وړ ده چې سترپتوکوکونه باکتريا دي او اوس خبره د ويروس ده.

ويروسونه له باکترياو څخه په کراتو واړه دي چې کولای شې د ساعتونو له پاره په هوا کې معلق پاتې او بيا په تدريج په چاپيريال کې خپاره شي. له همدې امله څيړونکي وايي چې یوازې فاصله مهمه نه ده، بلکي نور مسايل هم رعایت شي، لکه د کوټې هوا بدلول. خو د کوټې هوا د کرونايي حالت څخه علاوه هم باید هر وخت بدله شي.

ګڼو څيړنې ښودلې چې ويروسونه د ټوخي پر وخت تر اتو مترونو پورې خپريږي. په لوړ غږ خبرې کول یا سندرې ويل هم په دې برخه کې مرسته کوي. په دې اساس که چیرته په کتابتون کې او یا د انځور په څير په خلاصه فضا کې ناست يې، نو په آرامه خبرو کولو سره کولای شي چې تر منځ مو فاصلې کمې کړي.

په يوې ککړه کوټه کې چې ډير کسان پکې حضور ولري، د اوسیدو وخت هم د خطر عامل ګڼل کيدای شي. له همدې کبله څيړونکي سپارښتنه کوي چې په دا ډول کوټو کې لږ وخت پاتې شئ. دوی همدا ډول وايي چې د کوټې هوا بدله کړئ، ماسک وتړئ او په لوړ آواز خبرې مه کوئ.

هو، که چيرته تاسو له کوره بهر په آزاده فضا کې ياست، ګڼه ګوڼه نه وي او څوک له تاسو سره خبرې نه کوي، کولای شئ له ماسک پرته وګرځي. خو په مجموع کې آیا د انسانانو ترمنځ د يونيم متر فاصلې رعایت کافی دی؟ د آکسفورډ او کيمبرج پوهنتونو څيړونکي ټيم وايي، نه. دوی وايي دغه اندازه فاصله لازمه ده خو کافي نه ده.