هغه څوک چي هره ورځ حتی د خورما په اندازه هم رنګه او اومه سابه يا ميوه خوري نو د خپل روان او بدني روغتيا له پاره تر زياتي اندازې زښت مهم او اړين غذايي توکي په لاس راوړي. سبزيجات په بدن کي د اوبو د کمښت، د بيري حالت او په ژور خفګان يا ډپرېشن کي د بهترۍ سبب ګرځي او په مخنيوي کي يې هم رول لوبوي.

که څه هم چي له شربتونو او غير الکهولي مشروباتو څخه نيولې بيا تر چاکليټو، کيکانو، کلچو او نورو په اصطلاح خوندورو خوراکي توکو کي بوره زياته وي، خو ورڅخه اجتناب يا کم استعمال يې د خپل ځان سره ښه کول دی. دا ځکه چي په بريتانيه او آلمان کي څېړنو ښودلې چي هغه کسان چي کمه بوره خوري، تر هغو زيات خوشاله او د ښه رواني او بدني روغتيا څښتنان وي چي زياته بوره يا په اصطلاح خواږه شيان خوري.

ويټامن بي د روغ روان له پاره ډیر مهم دی، ځکه چي د اعصابو نظام ته ګټور دی او د ناحقه ستړيا او فشار يا شتريس د احساس مخه نيسي. د دغه ويټامن په مهمو او د انسان له پاره اړينو اقسامو کي فوليک تيزاب او (‌B2) يا نياسين شامل دي. ويټامن بي په سبزيجاتو، کم غوړ لرونکې غوښه، وچه مېوه، کيله، پټاټو او د شودو په مصنوعاتو کي موجود وي.

پروبيوتيکس يا بيولوژيکي مرستيال توکي داسي ژوندي ګټور آرګانيزمونه او خميرې د ځان سره لري چي نه يوازي د هاضمې نظام تقويه کوي بلکه د معدې ګټورې باکتېرياوي هم زياتوي چي د نورو ګټو تر څنګ د ډپرېشن يا ژور خفګان مخه نيسي. پروبيوتيکس په لبنياتو/د شودو په مصنوعاتو لکه مستو، چکه او په همدې شان په بادرنګ غوندي سبزيجاتو کي موندل کيږي. د پروبيوتيکس ګولۍ/کېپسول هم سته.

کارپوهانو موندلي چي د انسان په بدن کي د ويټامن ډي کمښت د يو شمېر بدني يا فزيکي ستونرو تر څنګ په انسان کي د ډپرېشن او نورو رواني ستونزو لامل کرځېدلای سي. دا په دې معنی نه چي د هر ډپرېشن منبع دي د ويټامن ډي کمښت وي، يا د ويټامن ډي کمښت خامخا د ډپرېشن لامل کيږي. خو هغه کسان چي ډپرېشن لري اکثره وختونه يې کم لمر ليدلی وي. د لمر وړانګې د دغه ويټامن تر ټولو مهمه منبع ده.

پر موږکانو باندي تر سره سوو يو شمېر څېړنو ښودلې چي په بدن کي د ماګنېشيم (ماګنیزیم) کمښت د بيري او وارخطايي د احساساتو لامل کيږي. له دې کبله زيات ماګنېشيم لرونکي غذايي توکي د بيري د حالت مخنيوی کوي او د اعصابو نظام ته ګټه رسوي. په شنه سبزي/پالک، ګوبي، دالياتو، خور لرونکو حبوباتو او بادامو کي ماګنېشيم زيات وي.

د زينک مواد هم په انسان کي د ناحقه بيري د احساس په مخنيوي کي مرسته کوي. په بدن کي د زينک کمښت د ډپرېشن، عصبانيت او وارخطايي لامل کيدلای سي. زينک د په پوښ لرونکو (سمندري) حيواناتو، اينه، د هګيو په ژړ، کډو، خاشخاشو او د غنمو او نورو دانو د پوستکو سره اوړو کي موندل کيږي.

د ښه او متوارنې غذا خوړلو مقصد دا نه دی چي څوک به بالکل د غوښو له خوړلو څخه صرف نظر کوي. بلکه برعکس په اونۍ کي درې واري کوچنۍ د سرو غوښو (غوايي، پسه..) پخه سوې غوښه خوړل د سټرېس په مخنيوي کي مرسته کوي ځکه چي پکښي په لوړه اندازه اوسپنه موجوده وي. خو د زياتي غوښې او يا غوړې غوښې خوړل ښايي تر ګټي زيات تاوان ورسوي.

په برازيلي جوزو کي د سيلينيوم په نوم هغه ماده سته چي اکثره وخت يې د انسانانو په بدن کي کمښت وي. په بدن کي د يادي مادې کمښت د طبيعت د خرابۍ او عصبانيت سبب ګرځېدلای سي. له همدې کبله کارپوهان په مناسبه موده کي په مناسب مقدار د دغو پليو يا جوزو د خوړولو توصيه کوي. تور عسل او سمندري مېوې هم سيلينيوم لري.

کرکمن په بدن کي د التهاب او دايمي عفونيتونو د هغو رنځونو په رغولو کي مرسته کوي چي له کبله يې د دماغ فعاليت اخلال کيږي. په کُرکمن کي د «کُرکُمين» په نوم ماده په دماغ کي د اومېګا درې فيټس اېسډ د زياتېدو او له دې کبله د شتريس او بيري د کمېدو لامل کيږي.

د مديترانې د خوراک په طرز کي بېلا بيل او خوندور خوراک خوړل کيږي. خوراک عموما د سبزيجاتو، کب/ماهي، د غنمو د پوستکي سره مل ميده سوو اوړو ډوډۍ، د زيتون غوړي، تازه مصالحې او وچي مصالحې سره مل وي او د ډوډۍ په پای کي د خوله خوږولو لږ ميوه هم خوړل کيږي. څېړنو ښودلې چي په دوامداره توګه مديترانه يې خوراکونه، له زياتو خوږو او سپينو اوړو د ډوډۍ او ورته نورو خوراکي توکو ځان ساتل د ډپرېشن او بيري مخه نيسي.

يو شمېر د غذا او روغتيا متخصص سازمانونه توصيه کوي چي د کافېين لرونکو مشروباتو لکه توري او شنې چايي، کافې او وېښ ساتونکو سافټ ډرينکس سره بايد ډير احتياط وسي. که څه هم چي د دغو موادو په خوړلو/چښلو انسان ځان هغه وخت ويښ او تازه احساسوي خو په اوږدمهاله توګه دغه د خوب د اخلال او ډپرېشن سبب ګرځېدلای سي. نه يوازي دا چي د دغو شيانو په چښلو کي بايد چي اعتدال وسي بلکه له بیديدو لنډ وخت مخکي بايد ونه چښل سي.

د بدن او دماغ د تازه او پياوړي ساتلو له پاره د زياتو اوبو چښلو توصيې کيږي. څوک چي کمي اوبه چښي نو دماغ يې هغسي چټک او متمرکز کار نه کوي لکه چي ورته اړتيا وي. عموما په ورځ کي بايد هر انسان د ۶ او ۸ ګلاسونو تر منځ اوبه وچښي.

هغه چاکلېټ چي پکښي د کاکاو برخه زياته وي او اضافي بوره او غوړ نه وي پکښي اضافه سوي، که په اعتدال سره وخوړل سي نو د انسان اعصابو ته ګټه رسوي. خو که اعتدال ونه ساتل سي نو د انسان وزن، په وينه کي شکره او يو شمېر نوري روغتيايي ستونزي زياتېدلای سي.