د ترکیې ولسمشر رجب طيب اردوغان ويلي دي چې په ستاکهولم کې په يوه غونډه کې د قرآن پاک د سوځولو تر پېښې وروسته اوس سويډن باید له ترکیې څخه دا تمه ونه لري چې د ناټو غړيتوب په ترلاسه کولو کې به يې ملاتړ وکړي.

د تېرې شنبې په ورځ په ستاکهولم کې د ترکیې سفارت مخې ته يوه دنمارکي –  سويډني ډېر ښی اړخه سياستوال راموس پالودان د يوې مظاهرې پر وخت قرآن شريف ته اور ورته کړی. تر دې مخه د ترکیې حکومت له سويډن څخه د دې مظاهرې د مخنيوي غوښتنه کړې وه.

اردوغان د کابينې تر يوې غونډې وروسته وويل: «هغه څوک چې زموږ د سفارت د باندې د اسلام د مقدساتو سپکاوي ته اجازه ورکوي، هغوی دي د ناټو د غړيتوب ترلاسه کولو په هڅو کې زموږ د ملاتړ توقع هم و نه لري.»

سويډن کې د قرآن تر سوځولو وروسته د اسلامي هېوادونو غبرګونونه

نوموړي زياته کړې: «که تاسې له ترهګرو ډلو او د اسلام له دښمنانو سره دومره مينه لرئ او د هغوی ساتنه کوئ، نو موږ تاسې ته مشوره درکوو چې د خپل هيواد د امنیت له پاره هم د هغوی ملاتړ ترلاسه کړئ.»

د سويډن له خوا د زيان د رسېدو د مخنيوي هڅې

د سويډن حکومت د قرآن پاک د سوځولو له پېښې څخه فاصله نیولې، خو د نظر او بيان آزادۍ ته یې اشاره کړې ده چې د اروپا د شمال په هيوادونو کې پرې عمل کیږي.

لومړي وزير الف کريسترسن د تويتر له لارې ويلي: «د بيان آزادي د ديموکراسۍ يوه اساسي برخه ده، خو هغه څه چې قانوني وي، اړينه نه ده چې هغه دې مناسب هم وي. د هغو کتابونو سوځول چې د ډېرو خلکو له پاره مقدس دي، له سپکاوي ډک عمل دی.»

کريسترسن د شنبې په ورځ دا تويت هغه مهال وکړ چې وخت یې تېر وو ځکه تر دې دمخه ترکیې انقرې ته د سويډن د دفاع وزير سفر لغوه اعلان کړی وو. ترکیې په همدې ورځ په انقره کې د سویډن سفير هم احضار کړی وو.

د ترکيې دفاع وزیر خپل سويډني سیال سره کتنه لغوه کړه، خو ولې؟

د تېرې يکشنبې په ورځ په استانبول کې په زرونو کسانو د سويډن د قونسلګرۍ ودانۍ مخې ته احتجاج وکړ او په دې ترڅ کې یې د سويډن بیرغ ته اور ورته کړ.

د سويډن د بهرنیو چارو وزير توبياس بلستروم د رجب طيب اردوغان پر څرګندونو له سملاسي تبصرې څخه ډډه کړې ده، خو ویلي يې دي: «د سويډن حکومت به هغه تړون ته درناوی ولري چې د سويډن، فنلند او ترکیې ترمنځ د ناټو د غړيتوب په تړاو موجود دی.»

سويډن ولې د ترکیې ملاتړ ته اړتیا لري؟

سويډن هڅه کوي چې ترکیه دې ته راضي کړي چې په ناټو کې د شامليدو له پاره د دوی او فنلند غوښتنليکونه تصويب کړي.

سویډن د ناټو غړيتوب ترلاسه کولو له پاره د دې پوځي ائتلاف د ټولو غړيو موافقې ته اړتيا لري. ترکيه او هنګري هغه هيوادونه دي چې په دې اړه اعتراضونه لري. خو د هنګري صدراعظم ويکتور اوربان ژمنه کړې ده چې پارلمان به یې راتلونکي میاشت د دواړو هيوادونو غوښتنليکونه تصويب کړي.

د قرآن شريف د سوځولو د پېښې تر مخه لا ترکیې له سويډن څخه د کردي فعالانو د سپارلو غوښتنه کړې وه.

اردوغان د دوشنبې په ورځ يو ځل بيا پر سویډن د کرد پلوو ډلو په ګډون د کردانو کارګر ګوند «پي کی کی» ته په هيواد کې د راټوليدو د اجازې پر ورکړه نیوکې وکړې.

ترکيه، اروپايي ټولنه او امريکا د پي کی کی ګوند ته د يوې ترهګرې ډلې په سترګه ګوري خو په سويډن کې پر دغي ډلي هیڅ بندیز نه دی وضع شوی.

اردوغان بيا په ناټو کې د سويډن او فينلنډ غړيتوب د مخنيوي ګواښ وکړ

د ترکیې ولسمشر وايي: «له يوه اړخه تاسې ترهګرو ډلو ته پر خپلو سړکونو او چوکونو کې د ګرځيدو اجازه ورکوئ او له بل لوري زموږ څخه په ناټو کې د شامليدو په تړاو د ملاتړ تمه لرئ، دا نه شي کيدای.»

امریکا: د قرآن پاک سوځول د سبوتاژ هڅه ده

د امريکا متحده ایالاتو د بهرنيو چارو وزارت وياند ند پرايس وويل چې «د قرآن شريف د سوځولو له پاره مسئولو کسانو ښايي دا کار په دې موخه کړی وي چې زموږ د دوو نزدې شریکانو، ترکیې او سويډن ترمنځ واټن رامنځته کړي.»

نوموړي وویل چې هغوی ښايي «په ناټو کې د سويډن او فنلند د شامليدو د روان بحث په قصدي توګه د اغیزمنولو هڅه کړي وي.» ند پرايس دا «د کرکې وړ» او «ناوړه» عمل وباله.

د امريکا د بهرنيو چارو وزارت وياند په دې اړه له تبصرې ډډه وکړه چې آیا د واشنګټن په فکر د اردوغان څرګندونې په دې معنی دي چې د دواړو هېوادونو يعني سويډن او فنلند پر مخ د ناټو دروازې د تل له پاره بندې شوې.

ند پرايس وويل: «دا يوه پريکړه او توافق ته د رسېدو خبره ده چې سويډن او فنلند پرې باید له ترکیې سره يو شي.»

ب. ص/ ن. ز (AFP, AP, dpa, Reuters)

زموږ له آرشيف څخه: