په خپل هيواد کې له ستونزو سره لاس او ګريوان په زرونو افغانان له پاکستان سره پر جنوبي پوله راټول شوي دي. هغوی پاکستان ته اوښتل غواړي خو طالبان ورته له سرحده د تېريدو اجازه نه ورکوي.
انځور: Jafar Khan/AP Photo/picture alliance
اعلان
په سپين بولدک کې د يوه خامه سړک پر غاړه ناست ذاکرالله وايي چې شپږ ځلي یې له سرحده د اوښتو هڅه وکړه خو هر وار بيرته راګرځول شوی او څو ځلي ورسره زور زياتی هم شوی دی.
د دريو اولادونو پلار ۲۵ کلن ذاکرالله له فرانسې خبري آژانس سره په خبرو کې وويل: «موږ هلته د کار له پاره ځو، ځکه دلته هیڅ کار نه شته. خو طالبان وايي چې يوازې د دې سيمې هغه خلک چې اسناد لري، تللی شي.»
د رحمت دين وردک په نوم يوه بل کس چې پاکستان ته يې د اوښتو هڅه کوله، وويل: «طالبان وايي چې دا مو هېواد دی. تاسې باید خپل هيواد ترک نه کړئ.»
خو د سرحد بل لوري ته په چمن کې د پاکستان امنيتي ساتونکي هم د هغو کسانو مخه نيسي چې له سرحده د تېريدو هڅه کوي.
د طالبانو يوه سرحدي ساتونکي ملا حق يار وويل چې «هره ورځ له اتوو تر نهه زرو پورې کسان هڅه کوي پرته له اسنادو له سرحده تېر شي، خو هغوی درول کیږي او بيرته استول کیږي.»
په کندهار کې د طالبانو يوه چارواکي مولوي نور محمد سعيد هم تائيد کړې چې چارواکي له خلکو غوښتنه کوي چې له هيوادونه دې نه وځي.
انځور: AFP/Getty Images
په سپين بولدک کې يوازې د ورځې مزدورکارانو او سوداګرو ته د هغې تنګې لارې څخه چې دواړو خواو ته یې اغزن سيمونه دي، د تیريدو اجازه ورکول کیږي. يوه بله لاره هم شته چې هغه د مسافرو له پاره ده، خو هغه اوس تشه ده. يوازې زړو او ناروغو نارينه او ښځو ته پاکستان ته د درملنې له پاره د تللو اجازه ورکول کیږي.
دمګړۍ په زرونه افغانان غواړي له هيواده ووځي. د اګست میاشتې په نیمايي کې د طالبانو تر کنترول او د بهرنيو مرستو له بندیدو راهيسې عادي افغانان له سختو مالي ستونزو سره مخامخ دي. ډېرو یې کارونه له لاسه ورکړي او بزګران د وچکالۍ له اغیزو څخه کړیږي. ملګرو ملتونو هم خبرداری ورکړی دی چې د افغانستان يو پر درېمه برخه نفوس د لوږې له ګواښ سره مخ دی.
ذاکرالله اوس يوازې په پاکستان کې د کار موندنې تمه لري، څو وکولی شي يو څه پېسې خپلې ميرمنې او اولادونو ته واستوي.
پر سرحدي پاټک د موجودو نورو ډېرو افغانانو په څېر د سپين بولدک د سفر په ترڅ کې ذاکرالله هم څه چې لرل، ټول یې مصرف کړي دي.
د محمد عارف په نوم يوه تن د فرانسې خبري آژانس ته ويلي دي چې هغه په ننګرهار کې خپل کور پريښی ځکه چې د «خپلو اتوو اولادونو د ګيډو مړولو له پاره يې هیڅ هم نه درلودل.»
کرونا وبا او په افغانستان کې تر دې وروستيو بدلونو دمخه به د پاکستان او افغانستان سرحد پر ځينو معمولي محدويتونو سربيره زياتره وخت پرانيستی وو چې له لارې به یې هره ورځ په لسونو زرو کسانو تګ راتګ کوه. خو کله چې طالبانو سپين بولدک ونيو، نو پاکستان دروازې وتړلې او دواړو لوريو ته د بندو پاتو کسانو بیروبار جوړ شو.
دا سرحد هغه وخت بیرته پرانيسل شو کله چې د پخواني ولسمشر محمد اشرف غني حکومت له منځه ولاړ او طالبانو د اګست مياشتې په نيمايي کې قدرت په لاس کې واخیست.
تر دې وروسته ډېرو افغانانو د طالبانو له احتمالي ويرې د پاکستان سرحدونو ته مخه کړه.
د ملګرو ملتونو د مهاجرو چارو ادارې «يو ان ايچ سي آر» تېره میاشت ويلي ول چې د روان کال تر پايه پورې د افغانستان په ګاونډيو هيوادونو کې د ۵۰۰ زرو احتمالي ګډوالو له پاره بيړنی پلان جوړوي.
په اسلام آباد کې د «يو ان ايچ سي آر» د بيړنيو مرستو مشر برتريند بلينک وويل: «که چېرې په افغانستان کې تغيرات د سترې کچې مهاجرت باعث ګرځيدلی شي نو اړينه ده چې موږ ورته چمتووالی ونیسو او دمګړۍ موږ وضعيت څارو.»
ب. ص/ ن. ز (AFP)
زموږ له آرشيف څخه:
د ایران او ترکیې په پوله افغان مهاجر
په داسې حال کې چې د نړۍ پام له کابل څخه د ائتلافي ځواکونو د ځايي همکارانو رایستلو ته متمرکز دی، د ترکیې او ایران پر پولو فشار پر زیاتیدو دی. د ناټو چارواکو د افغانستان له ګاونډیانو د پولو د پرانیستو غوښتنه کړې.
انځور: ISNA
د ایران پر پوله افغان مهاجر
د افغانستان د مرکزي دولت په پاشل کیدو سره، ډیر شمیر افغانان د نورو هیوادونو په تکل له خپله هیواده ووتل. هغو کسانو چې ویزه او مالي امکانات یې درلودل، له هوایي لارو او نورو لارو مشهد ته ورسیدل. په وروستیو ورځو کې ډیری کسانو هڅه وکړه چې په غیر قانوني ډول د ایران خاورې ته داخل شي، چې د سرحدي ځواکونو له خوا یوه ځای ته راټول شوي.
انځور: ISNA
ایران ته د امنیتي ځواکونو اوښتل
د طالبانو د پرمختګ پر مهال، د افغانستان امنیتي ځواکونو ډیرې سیمې بې له مقاومته پریښودې. یو شمیر افغان امنیتي ځواکونه د میلک له سرحده یران ته واوښتل. د ایران او طالبانو د مسوولینو ترمنځ تر ناستې وروسته دغه کسان بیرته افغانستان ستانه کړل شو. د دغو کسانو د برخلیک په هکله معلومات نه شته چې آیا هغوی د طالبانو په صفوفو کې ځای پر ځای شوی او که خپل «عادي» ژوند ته ورګرځیدلي؟
انځور: FARS
د زرونو افغان مهاجرو بیرته ستنول
د ایران د خبري آژانسونو د رپوټونو له مخې دغه کسان د ایران خاورې ته تر داخلیدو وروسته د ایران د سرحدي ځواکونو له خوا د ملا شریف په اډه کې راټوليږي او د سرې میاشتې له خوا تر لنډ «هرکلي» وروسته د ۲۴ ساعتونو په موده کې د ایراني چارواکو له لوري د میلک د پولې بیرته افغانستان ته ګرځول کیږي.
انځور: ISNA
"کمپ نه دی جوړ شوی"
په وروستیو کې د ایران د اتباعو د چارو مدیر، یو ځل بیا ټینګار وکړ چې ایران د مهاجرو او بې ځایه شوو د منلو له پاره کوم نوی کمپ نه دی جوړ کړی. د هغه په خبره اصولا داسې نه بریښي چې د افغانستان فضا دې داسې وي چې د بې ځایه شوو کسانو او مهاجرو نوې څپه دې د ایران پر لور حرکت وکړي، نو له دې کبله په دې اړه چمتووالي ته اړتیا نه شته.
انځور: ISNA
د کابل هوایي ډګر شا او خوا وضعیت
د کابل هوایي ډګر ته څیرمه د هغو کسانو پر وړاندې چې د افغانستان څخه د وتلو نیت لري، د طالبانو چلن هم سخت شوی دی. په پام کې ده چې له افغانستان څخه د بهرنیو اتباعو او د ائتلافي ځواکونو د ځایي همکارانو د رایستلو پروسه د اګست په ۳۱مه پای ته ورسیږي. څارونکو په دې آند دي چې د کابل هوایي ډګر په بندیدو سره به د پولو له تیریدو فشار هم زیات شي.
انځور: ISNA
"ګاونډیان دې پولي پرانیزي"
په کابل کې د ناټو یوه جګپوړي چارواکي د چهارشنبې په ورځ د رویترز له خبري آژانس سره په خبرو کې د افغانستان له ګاونډیانو څخه د پولو د پرانیستې غوښتنه وکړه. هغه ویلي دي: «ایران، پاکستان او تاجیکستان باید د ځمکي او هوایي لارې لا زیاتو کسانو ته د داخلیدو اجازه ورکړي.»
انځور: ISNA
د ترکیه پر پوله افغان مهاجر
ترکیې له میاشتو راهیسې له ایران سره پر پوله د دیوال په جوړیدو سره د افغانستان پيښو ته غبرګون وښود. خو پر دې سربیره هم دغه هیواد په خپلو ختیځو پولو ورځ تر بلې د افغان مهاجرو د زیاتیدو شاهد دی.
انځور: Necmettin Karaca/picture alliance/AA
د سرحدي ګزمو زیاتیدل
د ترکیې سرحدي ځواکونو په وروستیو ورځو کې له ایران سره پر پوله خپلې هوايي او ځمکنۍ ګزمې زیاتې کړي دي. ترکي چارواکو ویلي دي چې شا او خوا ۱۸۲ زره ثبت شوي افغانان او ۱۲۰ زره نور چې ثبت شوي نه دي په ترکیه کې ژوند کوي.
انځور: Ali Ihsan Ozturk/Demiroren Visual Media/abaca/picture alliance
ترکیې ته په راتلونکو اوونیو کې د مهاجرو څپه؟
د ترکیې سرحدي ځواکونو د پولو د کنترول پاره د څارنې برجونه جوړ کړي او له بې پيلوټه الوتکو او د شپې له دوربین څخه استفاده کوي. ترکي چارواکو ویلي دي چې د طالبانو تر تسلط وروسته د افغانانو د مهاجرت د زیاتیدو شاهدان نه دي، خو د کابل د هوایي ډګر تر تړل کیدو وروسته ترکیې ته د نوو مهاجرو رسیدل له افغانستان څخه د لیرې والي له کبله ښایي څو اوونۍ وخت ونیسي.