په هغو پراخو او عمومي اعلاميه کې چې د بروکسل له اوږدو خبرو اترو وروسته د اروپايي ټولنې مشرانو تصویب کړه، د ۱۴۰ میلیارد یورو (۱۶۲ میلیارد ډالرو) د «تاواني پور» د تائید لپاره سمدستي پرېکړه ونه شوه. دا مهمه پرېکړه د ډسمبر میاشتې ته وځنډول شوه.
خو دپلوماتانو وویل چې دا متن د احتمالي موافقې پر لور یو ګام بلل کېږي. د بلجیم د سخت مخالفت له امله دغه متن نرم شوی، ځکه په بلجیم کې د روسیې د مرکزي بانک ډېری شتمنۍ چې د ۲۰۲۲ یرغل وروسته کنګل شوې وې، ساتل کېږي.
د اروپايي شورا رئیس انتونیو کوستا وویل چې اتحادیې «ژمنه کړې چې د راتلونکو دوو کلونو لپاره به د اوکراین مالي اړتیاوې پوره کړي». هغه په یوې خبري غونډه کې زیاته کړه: «روسیه دې دا ښه په یاد وساتي: اوکراین به د خپلې دفاع لپاره لازم مالي سرچینې ولري.»
اروپايي ټولنې د روسیې د مرکزي بانک شاوخوا ۲۰۰ میلیارد یورو شتمنۍ کنګل کړې دي او اروپايي کمېسیون وړاندیز کړی چې له دې فنډونو څخه د کیف لپاره یو ستر پور برابر کړي. پرته له دې چې دا شتمنۍ مستقیمې ضبط کړي.
د کوستا ترڅنګ د اروپايي کمېسیون مشرې اورسولا فون دیر لاین وویل چې پر دې پېچلي وړاندیز لا هم سخته پرېکړه پاتې ده. هغې وویل: «موږ پر دې موافقه کړې ده چې څه به کوو، یعنې دا د تاواني پور خبره ده. خو اوس باید پر دې کار وکړو چې څنګه یې عملي کړو.»
د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زېلېنسکي چې بروکسل ته راغلی و څو اروپايي ملاتړ پیاوړی کړي، د غونډې پایله د «سیاسي ملاتړ» یو څرګند پیغام وباله چې د روسي د شتمنیو د کارولو له لارې د کیف ملاتړ ته دوام ورکړي.
ولاديمير زيلنسکي د اروپايي اتحاديې د سرمشريزې پايلو ته خوشبين وانځور: Yves Herman/REUTERS «قانوني پوښتنې»
د روسیې د شتمنیو ډېره برخه په نړیوالو مالي زېرمه خونو کې ساتل کېږي چې مرکزي دفتر یې په بلجیم کې دی. بلجيم هغه هيواد دی چې د پلان په اړه تر ټولو ډېر شک څرګندوي، ځکه وېره لري چې دا اقدام به یې د روسیې له لوري له قیمتي قانوني دعوو سره مخ کړي. د اوکراين او روسيې جگړه لا په عيني حال کې ادامه لري.
په بروکسل کې خبرې تر ډېره د همدې اندېښنو د حل پر محور وې.
د بلجیم صدراعظم بارت دې ویور، له ټولو اروپايي هېوادونو غوښتنه تکرار کړه چې تضمینونه ورکړي چې که روسیه دعوه وکړي، خطر په ګډه ووېشل شي. هغه زیاته کړه چې نور هېوادونه هم باید په خپله خاوره کې د روسي شتمنيو سره همداسې چلن وکړي کنه نو بليجم به د دغه توافق مخه ونيسي.
هغه خبریالانو ته وویل: «زه یوازې بېوزلی کوچنی بلجیم یم؛ زما له وسه دا کار کېږي چې ستونزې وښیم او د بنسټیزې ستونزې د حل لپاره په نرمه لهجه حللارې وغواړم.»
خو بلجیم یوازینی غړی نه و چې اندېښنې یې څرګندې کړې. د فرانسې ولسمشر امانوېل مکرون ومنله چې دا پلان «قانوني پوښتنې او د خطر وېش موضوعات» راولاړوي، خو زیاته یې کړه چې دا لا هم د اوکراین د راتلونکو دوو کلونو د ملاتړ تر ټولو غوره لاره ده.
د غونډې وروستی پرېکړه لیک چې د هنګري پرته د ټولو غړو هېوادونو له خوا ومنل شو، د پور یادونه په څرګنده ونه کړه، بلکي اروپايي کمېسیون ته یې بلنه ورکړه چې «د مالي ملاتړ د انتخابونو وړاندیز ژر تر ژره وړاندې کړي». هنګري د اروپايي اتحاديې د ۲۷ غړیو په منځ کې د روسیې نږدې متحد ګڼل کېږي.
یو اروپايي دپلومات دا «یو لوی بری» وباله. بل دپلومات وویل چې د پرېکړې منځپانګه «موضوع نه پای ته رسوي او نه يې هم تېزوي.» یعنې د روسي شتمنیو د کارولو خبره لا هم پر مېز ده.
This browser does not support the video element.
د «امریکا د تیلو بندیزونه»
د اروپايي ټولنې خبرې یوه ورځ وروسته له هغه تر سره شوې چې اتحادیې د روسیې پر ضد د بندیزونو نولسم پړاو تصویب کړ او د امریکا ولسمشر ډونلډ ټرمپ د روسیې د تيلو پر دوو لویو شرکتونو «روس نېفت» او «لوکاویل» بندیزونه ولګول.
زېلېنسکي د امریکا دا بندیزونه وستایل او ویې ویل چې دا د روسیې پر ضد یو «پیاوړی او اړین پیغام» دی.
د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین په ځواب کې وویل چې دا بندیزونه به د هغه د هېواد اقتصاد ته جدي زیان ونه رسوي.
ټرمپ خبریالانو ته په سپینه ماڼۍ کې وویل: «ښه ده، زه خوښ یم چې هغه (پوتین) داسې احساس کوي. شپږو میاشتو وروسته به در وښیم چې پایله یې څه شوه. راځئ وګورو څه پېښېږي.»
د امریکا دا ګامونه د روسیې پر ضد د اقداماتو د سختېدو څرګندونه کوي او د ټرمپ هغه ناخوښي هم ښيي چې تر اوسه یې ونه شوای کولای پوتین دې ته وهڅوي چې جګړه پای ته ورسوي، سره له دې چې د ده په وینا، د کرملن له مشر سره «شخصي تفاهم» لري.
زېلنسکي هیله وښوده چې د ټرمپ دا بدلون به دا معنا ولري چې امریکا به اوکراین ته اوږده واټن ويشتونکي «توم هاوک» توغندي هم ورکړي. زيلنسکي په داسې حال کې دا هيله څرګنده کړه چې يوه اونۍ مخکې د «توم هاوک» توغنديو په موضوع کې د واشنګټن له غونډې بې نتیجې راستون شو.
په عيني وخت کې د اروپايي ټولنې د بندیزونو نوې بسته کې دا پرېکړه هم وشوه چې د روسیې له مایع طبیعي ګاز (LNG) څخه د وارداتو بندیز یو کال مخکي د ۲۰۲۷م کال له پیل څخه نافذ شي او له مسکو سره تړاو لرونکي د ۱۰۰ څخه زیاتې زړې تېل وړونکې بېړۍ د «سیوري بیړیو» له لېست څخه تور لیست ته واچول شي.
په اوکراين کي درې کاله جګړه په انځورونو کې
پر اوکراين باندې د روسیې د يرغل درې کاله پوره شول. په دې موده کې په زرونو کسان وژل شوي، په ميليونو بې کوره شوي او پراخه ويجاړي رامځته شوې او اوس اوکراينيان په دې اړه هم ويره لري چې د جګړې پای به څرنګه وي. انځور: Serhii Chuzavkov/Avalon/Photoshot/picture alliance د ۲۰۲۱م کال په ستېلايت انځورونو کې ښکاري چې څرنګه درنې وسلې او پوځيان د روسیې يلنيا ښارګوټي ته څېرمه چې د راټوليدو په حال کې دي. د ۲۰۲۱م کال د نوامبر مياشتې پر ۱۱مه نیټه د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزير انتوني بلېنکن، د روسیې ولسمشر ولاديمیر پوتين، ته خبرداری ورکړی وو چې اوکراين دې نه اشغالوي خو دې د پوتين مخه ونه نيوله او د ۲۰۲۲م کال د فيبرورۍ پر ۲۴ نيټه یې پر خپل دغه ګاونډي هېواد يرغل وکړ.
انځور: Maxar Technologies/AFP پر ټول اوکراين راکټي بريدونه د فیبروۍ مياشتي د ۲۴ نيټې د پوځي عملياتو په ترڅ د پلازمينې کيف، اوديسا او خارکيف په ګډون د اوکراين پر يو شمير ښارونو راکټونه ولګيدل. په کيف کې يوې پوځې ودانۍ د بريدونو په ترڅ کې اور واخیست. هغه جګړه چې مسکو یې په ټينګار سره «ځانګړي عمليات» بولې، پېل شوه.
انځور: Efrem Lukatsky/AP Photo/picture alliance په «بوچا کې ستراتیژيک تاوتريخوالي» په څو اونيو کې دننه اوکراينيان وتوانيدل چې روسان له شمالي ښارونو څخه وشړی. د روسان تر وتلو وروسته جنګي جرمونه را ښکاره شول. کيف ته څېرمه د بوچا په سيمه کې د شکنجه شويو او وژل شويو ملکیانو انځورونه ټولې نړۍ ته ورسېدل. د چارواکو په حواله په بوچا سيمه کې تر ۱۱۰۰ ډېر ملکيان وژل شوي ول. پلټونکو وويل چې شدت د يوه ميتود او ستراتیژۍ له مخې شوی وو.
انځور: Serhii Nuzhnenko/AP Photo/picture alliance د مسکو په حواله په پام کې وه چې د اوکراين «ځانګړي عمليات» به يوازې درې ورځې وخت ونيسي. نن، درې کاله وروسته هم جګړه دوام لري. د جګړې د مطالعې د څيړنیز انستيتويت تازه رپوټونه ښيي چې روسيه اوس د اوکراين ۲۰ سلنه برخه کنترولوي چې زياتره دغه سيمې په ختیځ کې دي. دا نځور د ۲۰۲۳م کال په می میاشت کې د اوکراين په ختیځ دونيڅک کې اخیستل شوی وو.
انځور: Sofiia Gatilova/REUTERS د روسیې رایه اچوونه؛ له نړيوالو حقونو څخه څرګنده سرغړونه د ۲۰۲۲م کال په سپتمبر کې روسیې په يو اړخیزه توګه د اوکراين څلور سيمې لوهانسک، دنيڅک، زاپوريژيا او خیرسون چې ټولټال څه نا څه ۹۰ زره مربع کيلومتره ساحه ده، الحاق کړه. يو کال وروسته یې په دې سيمو کې د روسیې د سيمه ایزو ټاکنو په چوکاټ کې رایه اچوونه وکړه. په دې رايه اچوونه کې چې له «نړيوالو قوانينو ښکاره سرغړونه» وبلل شوه، د پوتين، د متحدې روسیې ګوند په هره سيمه کې تر۷۰ سلنه ډېرې رایې ګټلې وې.
انځور: Alexander Ermochenko/REUTERS په میليونو بې کوره شوي د مهاجرو په توګه ژوند کوي د اوکراين جګړې په ميليونو انسانان تېښتې ته اړ کړل چې په دې ترتيب په اروپا کې تر دويمې نړيوالې جګړې وروسته د مهاجرت يوه بې ساري څپه رامنځته شوه. د ملګرو ملتونو په حواله په اوکراين کې د نښتو له کبله ۳،۷ ميليونه انسانان بې ځایه شوي. تر ۶ ميليونو ډېرو یې بيا اوکراين پريښی او د اروپا پر لور تللي چې زياترو یې په آلمان او پولند کې پناه اخیستې.
انځور: Filip Singer/EPA-EFE ماريوپول: د اوکراين د مقاومت ښار په ۲۰۲۲م کال کې د روسیې له لوري د ماريوپول د جنوبي ښار کلابندۍ ۸۲ ورځې دوام وکړ. پر ښار درنه بمباري وشوه او د اوکراين پاتې جنګيالو د فولادو په يوه فابريکه کې ځانونه بند کړل.
انځور: Evgeniy Maloletka/AP/dpa/picture alliance له روسیې سره د کريميا يوازنۍ اړيکه د کريميا پل د ۱۹ کیلومترو په اوږدوالي سره د اروپا تر ټولو اوږد پل دی او د روسیې جنوب د کريميا له نيمه ټاپو سره نښلوي. د ۲۰۲۲م کال په اکتوبر مياشت کې دا پل د اوکراینيانو له لوري د ځای پر ځای کړل شوي بم په وسيله زيانمن شو او يوازې قسماً د استفادې وړ وو. د ۲۰۲۳م کال په جولای کې دې پل ته يو ځل بيا اوکرايني ځواکونو زيان ورساوه.
انځور: Alyona Popova/TASS/dpa/picture alliance د ۲۰۲۳م کال د جون پر ۶ نيټه يوې چاودنې د کاخوفکا بند زيانمن کړ. اوکراين او روسیې پر يو بل باندې د دې بند د ويجاړولو پړه ور واچوله. دا بند هغه وخت د روسیې په کنترول کې وه. د بند زيانمنېدو په نتيجه کې را وتلی سېلاب د يوه چاپيريالي ناورين باعث شو چې په زرونه کورونه یې زيانمن کړل او احتمالاً په سلونو کسانو یې له کبله ژوند له لاسه ورکړ. خبريالانو وروسته وموندله چې روسیې قصداً د مړو شميره کمه ښوولې وه.
انځور: Libkos/AP Photo/picture alliance د انرژۍ زيربناوې په نخښه شوي روسیې په سسټماتيکه توګه د اوکراين د انرژۍ زيربناوې په نخښه کړي. څېړنې وايي چې پر اوکراين باندې د روسیې د بشپړې جګړې تر پېليدو يو کال وروسته د اوکرين ۷۰ سلنه د حرارتي بريښنا دستګاوې له منځه تللې وې. د ۲۰۲۴م کال په سبتمبر کې دغه شميره ۹۵ سلنه ته پورته شوه.
انځور: Sergey Bobok/AFP د روسیې پر خاوره د اوکراين بريد د ۲۰۲۴م کال په اګست کې د اوکراين وسله والو ځواکونو په لومړي ځل د روسیې په خاوره کې تهاجمي عمليات پېل کړل. پر سرحدونو د لږ مقاومت سره تر مخامخيدو وروسته دوی وکولای شول چې په لومړي سر کې په کورسک سيمه کې تقریباً ۱۴۰۰ مربع کیلومتره ساحه ونيسي. خو اوکراين له هغه وخت راهېسې د نيول شوې ساحې دوه پر درېمه بیرته له لاسه ورکړې ده.
انځور: Roman Pilipey/AFP/Getty Images روسیې او اوکراين دواړو ډرونونه يا بې پېلوټه الوتکې د کشف او څار له پاره کارولي دي او همدا شان د هدفونو د په نخښه کولو په موخه هم. کارپوهان وايي چې په اوکراين کې کابو ۱۰۰ بېلا بېل ډوله ډرونونه کارول شوي دي.
انځور: Serhii Nuzhnenko/Radio Free Europe/Radio Liberty/REUTERS له درو کلونو راهیسي جګړې پر اوکراين باندې تلپاتې نښې پرېښې دي. د هېواد په ختيځ او جنوب کې يو شمير کلي او ښارګوټي د روسیې په بريدونو کې ويجاړ شوي او اوس د ارواحو په ښارګوټو بدل شوي. د دنيڅک سيمې د بوهوروديچنه ښارګوټی په ۲۰۲۲م کال کې د روسیې د درنو حملو ښکار شو او اوس کابو ټول خالي دی.
انځور: Mykhaylo Palinchak/SOPA Images/ZUMA Press Wire/picture alliance ټول اوکراين د جګړې پر لومړۍ کرښه نه دی پروت. له جګړو لېرې ژوند ادامه لري. دوکانونه، قهوه خانې او رستورانتونه پرانیستي دي او د سيمې اوسيدونکي د جنراتورونو په مرسته ځان ته بریښنا برابروي.
انځور: YURIY DYACHYSHYN/AFP له اوکراين سره د امريکا مرسته په شک کې ده د امريکا متحده ایالاتو ولسمشر دونال ترمپ، به ويل چې د اوکراین جګړه به په «۲۴ ساعتونو» کې ختمه کړي، خو دا کار یې لا نه دی کړی. له روسیې سره د نوموړي ظاهري نږدې والی، د هغه دا هيله چې پر اوکراين د فشار له لارې دغه هېواد متحده ایالاتو ته د خپلو معدني شتمنيو ورکړې ته مجبور کړي او د اوکراين له ولسمشر سره د یې تازه لفظي جګړې، اوکراين او د دغه هېواد متحدين انديښمن کړي دي.
انځور: Ukraine Presidency/ZUMA/picture alliance
