د آلمان د «دېر شپیګل» ورځپاڼې له خبریالې سره د مرکې پر مهال عمران خان یو وار بیا په امریکا کې د ۲۰۰۱م کال د سپټمبر د یولسمې نیټې له ترهګریزو بریدونه سره د پاکستان د لا تعلقۍ یا ارتباط نه درلودلو خبره وکړه.
د هغه په وینا «د القاعدې ترهګره شبکه په افغانستان کې فعاله وه. د ۲۰۰۱م کال په سپټمبر کې له ترسره شوو بریدونو وروسته، مونږ باید خپل پوځ ته په دې وسله واله شخړه کې د ورګډیدو اجازه نه وای ورکړې. زه له هم هغه پیل څخه د دې مخالف وم، خو امریکا پر مونږ فشار واچاوه او د هغه وخت پوځي مشر جنرال پرویز مشرف د هغه فشار تر اغیزې لاندې راغی.»
کله چې له عمران خان څخه پوښتنه وشوه چې یوازې پاکستان، سعودي عربستان او متحده عربي امارات هغه هیوادونه ول چې په افغانستان کې یي د طالبانو حکومت په رسمیت پيژندلی وو، نو عمران خان یې په ځواب کې وویل: «مه هېروئ چې اسامه بن لادن په ۱۹۸۰ لسیزه کې یو اتل وو. هغه په افغانستان کې د شوروي اتحاد د ځواکونو په مقابل کې د مجاهدینو ملاتړ وکړ، او په دې برخه کې هغه د امریکا د سي آی ای او پاکستان دواړو له ملاتړ څخه برخمن وو.»
عمران خان زیاته کړه پاکستان له دې امله وتوانید طالبان له امریکا سره د سولې په مذاکراتو کې ګډون کولو ته تیار کړي، ځکه چې په پاکستان کې ۲،۸ ميليونه افغان مهاجر موجود دي، چې له امله یې چارواکي پر طالبانو فشار اچولی شي.
د پاکستان لومړي وزیر او د تحریک انصاف ګوند مشر وویل چې هیواد یې په افغانستان کې تلپاتې سولې ته هیله من دی.
پر اړونده موضوع زمونږ له آرشیف څخه انځوریز رپوټ:
حقاني شبکه څرنګه يوه ډله ده؟
حقاني شبکه يوه افغانه وسله واله ډله ده چې د افغان حکومت او د دوی د متحدينو امريکايي پوځ پر ضد جگړه کوي. افغان حکومت او نړيوالې ټولنې دغه شبکه د يوې خطرناکې وسله والې ډلې په توګه درجه بندي کړې.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
جلال الدين حقاني او طالبان
د طالبانو په حکومت کې جلال الدين حقاني د قبايلو چارو وزیر مقرر شو. د بهرنيو اتحادي ځواکونو تر حملې يعني ۲۰۰۱م کال پورې نوموړې پر همدې څوکۍ پاتې وو. تر ملا محمد عمر وروسته جلال الدين حقاني ته د طالبانو د تر ټولو معتبر مشر په توگه کتل کيږي. حقاني له اسامه بن لادن سره هم نزدې اړيکي درلودلې.
انځور: picture-alliance/dpa
حقاني شبکه کله جوړه شوه؟
څو لسيزي ترمخه د شوروي اتحاد د پوځونو پر ضد جنگيدونکي قوماندان جلال الدين حقاني د دې ډلې بنسټ ايښې وو. په اتيايمه لسيزه کې د افغان جگړې پر وخت امريکا متحدو ايالاتو د دغي ډلي ملاتړ کاوه. په ۱۹۹۵م کال کې دې ډلې بيا له طالبانو سره لاس يو کړ. طالبان د همدې شبکې په مرسته په ۱۹۹۶م کال کې د کابل په نيولو وتوانيدل. په ۲۰۱۲م کال کې دا شبکه د امريکا له خوا د يوه ترهگر سازمان په توگه ونومول شوه.
انځور: AP
د جلال الدين حقاني شخصي ژوند
جلال الدين حقاني په ۱۹۳۹م کال کې په پکتيا کې زيږيدلی او د پاکستان په دار العلوم حقانيه نومې مدرسه کې یې ديني زده کړې کړي. دا هماغه مدرسه ده چې ويل کيږي له طالبانو سره خواخوږي لري. جلال الدين حقاني دوه ودونه کړي. ويل کيږي چې يوه ميرمن یې عربه ده. حقاني ته د خليج په سني هیوادونو کې په ډيره درنه سترگه کتل کيږي.
انځور: AP
د دې شبکې مرکز چيرته دی؟
د حقاني شبکې د قوماندې مرکز احتمالاً د قبايلي سيمې شمالي وزیرستان په مرکز میران شاه کې دی. د افغان او امريکايي چارواکو په حواله دا ډله د پاکستان د پوځ له ملاتړه برخمنه ده او په افغانستان کې وخت پر وخت بريدونه ترسره کوي. خو پاکستان دا تورونه ردوي.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
سراج الدين حقاني د مشر په توگه
جلال الدين حقاني د ناروغتيا له کبله د دغه تند لارې ډلې مشري خپل زوی سراج الدين حقاني ته سپارلې وه. سراج الدين د افغان طالبانو مرستيال قوماندان هم دی. په ۲۰۱۵م کال کې داسې خبرونه خپاره شوي ول چې گڼي جلال الدين حقاني مړ شوی دی خو طالبانو او حقاني کورنۍ دا خبرونه رد کړل.
انځور: picture-alliance/dpa
سراج الدين حقاني څوک دی؟
د حقاني شبکې ددغه برحاله مشر ماشومتوب په میران شاه کې تیر شوی. ويل کيږي چې ده هم په حقانيه مدرسه کې درس ویلی. دا هم ويل کيږي چې سراج الدين حقاني د حربي هنر ماهر دی. د ده په هلکه دا خبره هم کيږي چې له خپل پلار څخه يې زيات افراطي نظريات اخيستي دي.
انځور: picture-alliance/dpa
انس حقاني د بندي په توگه
د جلال الدين حقاني له ډيرو زامنو څخه یې د يوه نوم انس حقاني دی چې له عربۍ مېرمني څخه زېږېدلی دی. انس حقاني دمگړۍ له افغان حکومت سره بندي دی او محکمې یې د اعدامولو پريکړه کړې ده. حقاني شبکې خبرداری ورکړې چې که چيرې انس ته ورکړل شوې جزا عملي شي نو دا به ډيرې ناوړه پايلې ولري.
انځور: picture-alliance/AP Photo/National Directorate of Security
دا ډله څومره ستره ده؟
د بيلا بيلو اټکلونو په حواله د دې ډلې د ټولو جنگيالو شمير په ټولیزه توگه له دريو زرو تر لسو زرو پورې رسيږي. ويل کيږي چې مالي تمويل یې د خليج هيوادونو له خوا کيږي. پر دې سربيره دا ډله د مختلفو جنايي کړونو لکه د تښتونو او چور و چپاول له لارې هم خپل مالي اړتياوي برابروي.
انځور: Getty Images/AFP/J. Tanveer
حقاني شبکه او نورې تندلارې ډلې
له افغان طالبانو سره د حقاني شبکې اړيکې خو روښانه دي خو دا ډله له نورو ترهگرو ډلو سره هم نزدې اړيکي لري. په دې کې القاعده شبکه، تحريک طالبان پاکستان، د ازبکستان اسلامي غورځنګ او په پاکستان کې منع کړل شوې لشکر طيبه ډله شامله ده. جلال الدين حقاني خو د اسامه بن لادن سره اړيکې درلودلې خو نوموړی د دغه ډلې له اوسني مشر ايمن الظواهري سره هم اړيکې لري.
انځور: picture-alliance/dpa/Ausaf Newspaper
له پاکستان سره اړيکي
د امريکا او افغانستان حکومتونه ادعا کوي چې حقاني شبکه د پاکستان د استخباراتي ادارې آي ايس آي له ملاتړه برخمنه ده. خو د پاکستان پوځ او حکومت دواړه دغه تورونه ردوي. په واشنگټن کې حکومت ټينگار کوي چې پاکستان بايد په شمالي وزیرستان کې د موجودې دې ډلې پر ضد اغيزمنه گامونه واخلي.
انځور: picture alliance/Photoshot
انځورونه1 | 10
د کشمیر شخړه
د پاکستان د لومړي وزیر په خبره هغه د کشمیر په مسئله کې له امریکا څخه د هم هغسې عزت، احترام او مقام توقع لري، کوم چې هند یې لري. عمران خان وویل چې امریکا باید د دواړو هیوادونو سره د چلند په برخه کې تعادل په پام کې ونیسي.
عمران خان د یوې پوښتنې په ځواب کې وویل چې د واشنګټن چارواکي فکر کوي چې هندوستان کولی شي چین کنترول کړي، خو دا یو غلط تصور دی.
خان د ډهلي پر حکومت په مستقیم ډول انتقاد کولو سره وویل: «هند د چین، بنګله دیش، سري لنکا او پاکستان په ګډون د خپلو ګاونډیو هیوادونو له پاره یو خطر دی. هلته یو افراطي او توکمپاله ګوند په قدرت کې دی. هغه یو فاشیست حکومت دی، چې د ۱۹۲۰ او ۱۹۳۰ م لسیزو له نازيانو موتأثره دی.»