د مڼو خوراک په بدن کې د سرطانی حجرو د پراخیدلو مخه نيسې او کلسترول يا په وینه کی غوړ کموي. مڼې د ډيرو ګټورو موادو لرونکې دې لکه فلانويد او پکتين چې د کلمو په سلامتیا کې ډير اغيز لري. د کلمو سرطان په ټوله نړۍ کې د ښځو د مړینی دريم ستر لامل ګڼل کيږې. دغه لامل د نارينه و په مړینه کې په دویمه درجه کې راځي.

زنجفيل د ډيرو خاصو ترکيبونو په لرلو سره د سرطاني ناروغيو د درملنې له پاره ډير اغيزناک دی. ډيرې علمې څيړني په ښکاره د زنجفيل اغيز په سرطاني ناروغيو کې په ګوته کوي او په استعمال يا خوړلو يې ټينګار کوي.

شين چای د اپل فلول ډير مواد لري چې چښل يې د سرطان د ناروغۍ اخته کيدلو په مخنيوي کې مرسته کوي او په بدن کې د سرطاني حجرو او تومورونو له منځه وړلو کي اغيزناک دې. دغه راز د قلبي او تنفسي ناروغیو مخه هم نیسې.

شین ګلپې په تیاره رنګه سابو پورې تړاو لري او د فلاونويدونو درلودولو له کبله د سرطاني ناروغیو په درملنه کي خاص نقش لري. په اونۍ کې له درې تر څلور ځلې خوړلو سره يې د سینې او مثاني سرطان د اخته کيدلوخطر ښکاره کموي.

کبان د غوړو اسیدو اومېګا۳ درلودونکي دي چې د هضم او د پوټکي التهاباتو مخه نيسې. په خاصه توګه آزاد غوړ کبان چې ډير زيات ويټامین ډې لري. کارپوهانو په شل ډوله سرطاني ناروغيو کی د درملني اغيز ثابت کړی دی.

د رومي بانجانو مصرف که په خام لکه روب او سوس په ډول وي ښه دې. رومي بانجان له ويټامینو او معدني موادو څخه ډک دي او ډير استعمال يې په بدن کي د سرطان تر وړاندې د حجرو پياوړي کيديلو سبب کيږې.

هوګه د امینه اسيدو مادې په لرلو سره چې نه يوازې د سرطان مخه نيسې بلکې د ناروغيو پر وړاندې د انسان د بدن دفاعي سیستم د تقويې سبب کيږې. دغه ماده پر سرطاني حجرو پوري نښلې او پرته له دې چې سالمو حجروته زيان ورسوي د هغې د له منځه وړلو سبب کېږې.

نخود يو له ډيرو سالمو حبوباتو څخه دي چې هم يې پخول آسان دي او هم يې خوړل په خاصه توګه د کلمو ناروغيو په درملنه کي مرسته کوي. د کلمو سرطان له پاره ډير ښه اغيز لري.

نن سبا زرد چوبه د سرطاني ناروغیو له پاره ډيرمعتبر درمل ګڼل کيږې. علت يې هم په کي د کرکومين ماده ده چې ډير شفا لرونکی اغيز لري.

ډيرو څيړنو جوته کړې چې سپينه بوره، شکره یا قند د سرطاني حجرو د تغذيې سرچينه ده. د سپينې بورې مصرف په بدن کي کلسیم له منځه وړي او هاضمه خرابوي. بوره د معدې او د قلبي ناروغيو سبب ګرځي.

سپين وړو څخه جوړ لکه ډوډۍ، کلچې، کيک او بسکوټ په اوږده موده کي د انسان سلامتیا ته زيان رسولای شي. دغه ماده کولا شي په ځينو حالاتو کي د سرطاني ناروغيو سبب هم شی. وروستیو څيړنو ښودلې چې د سپينو وړو ډير مصرف په ښخو کي د سينې سرطان خطر له ۲۲ سلنه زياتوي. تر سپينو اوړو هغه اوړه ډېر بهتر دي چي پکښي د دانې لکه غنمو پوټکي/پوستکي هم ميده سوي وي.

د روغيتا د نړيوال سازمان د سرطان څيړنيز مرکز کارپوهانو د کلمو سرطان او سرې غوښې د خوراک تر منځ څرګنده اړيکه موندلې ده. دغه راز سره غوښه په ډير احتمال سره د پروستاب او لوزالمعده سرطان هم رامنځ ته کوي.

زیاتره تي لرونکي حیوانات کولی شي چې ویټامین سي سنتز کړي یعنې په خپله یې تولید کړي، خو انسانان بیا دغه کار نه شي کولی. موږ باید د بدن د اړتیا وړ ویټامینونو د خوړو له لارې ترلاسه کړو. ویټامین سي په کیوي، نارنج، مالټه او د غنچه یي کلم [کرم]، بروکلي او دلمه مرچو کې موندل کیږي. له بده مرغه سبزیجات د تودوخې پر وړانډې حساس دي نو له دې کبله د پخلي پر مهال باید له پامه کار واخیستل شي.

ویټامین سي داسي شی نه دی چې ووایو «ښه ده چې لږ خو باید ولرو»، بلکې دغه ویټامین د ډیر عمر لرونکو کسانو، ناروغانو او هغو کسانو له پاره چې غوښه نه خوري، ډیر مهم دی. ویټامین سي د ټولو انسانانو په بدن کې په یوه ډول عمل کوي او ارزښت یې هم په ټولو کې یو شان دی. ویټامن سي بدن ته انرژي نه ورکوي، بلکې د دفاعي سیستم د غښتلي کولو او د سلولونو د سوځیدو او جوړیدو په پروسه کې ډیر مهم نقش لوبوي.

انټي اوکسیډونه په خوړو کې مغذي مواد دي. ویټامین سي د یوه انټي اوکسیډونه په توګه، د اکسیجن د آزادو راډیکالونو زیانونه را ټیټوي. دغه راډیکالونه په بدن کې د سلولونو د جوړیدو او سوځیدو د طبیعي پروسې په پایله کې رامنځ ته کیږي. په دې ترتیب سره، د تنباکو په څیر عناصر په بدن کې په چټکۍ سره د اوکسیډیشن سبب ګرځي او په پایله کې یې آزاد راډیکالونه هم جوړیږي. دغه مسئله، په بدن کې ویټامین سي ته اړتیا ډیروي.

په ځمکني توتو یا سټرابیري کې شته ویټامین سي نه یوازې بدن د اکسیجن د آزادو راډیکالونو پر وړاندې خوندي ساتي، بلکې په دغه میوه کې موجود ویټامین سي په بدن کې د مختلفو انزایمونو لکه د پروتینونو د ترکیب له پاره یو اساسي فکتور شمیرل کیږي. نو کله چې زخمونه ژر نه رغیږي، ښايي دلیل یې په بدن کې د ویټامین سي کمښت وي.

د دې له پاره چې د انسان بدن د عفونتونو یا ناروغیو پر وړاندې ښه مبارزه وکړي، بدن ویټامین سي ته ضرورت لري. ویټامین سي د انټي اوکسیډانټ په توګه نه یوازې د سلولونو د ساتنې دنده لري، بلکې د عفونتونو پرمهال هم د بدن ساتنه کوي. دغه کار د دې سبب ګرځي چې دفاعي مهاجرې حجرې یا په اصطلاح نوتروفیلونه په بدن کې د عفونت سیمې ورتګ ته متحرکې شي او د میکروب پر وړاندې مبارزه وکړي.

د ویټامین سي شدید کمښت کولی شي چې د السکوربوت وژونکې ناروغۍ سبب وګرځي چې له کبله یې زخمونه یا ټپونه ژر ونه رغیږي. دغه ناروغي د پوست د شینوالي، د ویښتو او غاښونو د زیانمنیدو او همدا راز د مفصلونو د درد سبب هم ګرځي. ورځ کې د ۱۰ ملي ګرامه ویټامین سي مصرف د دغه ناروغۍ پر وړاندې د بدن د غښتلی کولو له پاره کفایت کوي. ویټامین سي همدا راز د زړه د ناروغیو، د وینې د لوړ فشار او د مغزي سکتې خطر هم کموي.

د مصرف کوونکو د محافظت د مرکز د معلوماتو پر اساس، د نارینه وو له پاره په ورځ کې ۱۱۰ملي ګرامه او د ښځو له پاره بیا ۹۵ ملي ګرامه ویټامین سي کفایت کوي. د اورګن د ایالتي پوهنتون څیړونکو د ډیر عمر کسانو ته په ورځ کې د ۴۰۰ ملي ګرامه ویټامین سي د مصرف سپارښتنه کړې ده. دغه اندازه ویټامین سي زیان نه لري او که چیرته په بدن کې یې کچه لوړه شي، د ادرار یا بولو له لارې بیرته دفع کیږي.

د آلمان په کولون ښار کي د ايډز په برخه کي د پوهاوي يو بنسټ دغه لوی کاندوم د دسمبر له لومړۍ نېټي ايښی دی. د دغه بنسټ موخه دا ده چي خلک په دې پوه سي چي د جنسي اړيکو له لاري څنګه ژر د اېچ آی وي ويروس له يوه انسان څخه بل انسان ته سرايت کوي.

د ګايتن دوګاس په نوم دغه کس چي د کاناډايي هوايي شرکت کارګر ؤ، تر زيات وخته يې په هکله فکر کيدی چي په ۱۹۷۰ کال يې لوېديځ ته د اېچ آی وي ويروس را انتقال کړ. خو وروسته ثابته سوه چي نور لاملونه موجود ول. د دغي ناروغۍ له پېل راهيسي ۷۸ ميليونه انسانان په اخته سوي او د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخي دمګړی په نړۍ کي ۳۷ ميليونه انسانان په دغه ويروس اخته دي.

د ايډز پر ضد د ملګرو ملتونو اداره وايي چي په ۲۰۱۵م کال ۱،۱ ميليونه انسانان د ايډز له کبله مړه سول چي پکښي ۱۱۰ زره يې داسي کسان ول چي عمرونه يې تر ۱۵ کالو کم ول. دغي ناروغې تر اوسه تقريبا ۳۵ ميليونه انسانان وژلي دي.

د آسيا په ستره وچه کي تقريباً ۵ ميليونه انسانان د اېچ آی وي په ويروس اخته دي. د هغوی۴۱ سلنه يې د دغه ويروس ضد درملو ته لاس رسی نه لري. خو دا چي په دغه ويروس اخته ډېر انسانان ثبت سوي نه دي، نو ښايي شمېر يې لا زيات وي. په هند کي تقريبا ۲،۱ ميليونه او په چين کي تقريبا ۷۸۰ زره انسانان ايچ آی وي لري.

د افريقا په ختيځ او جنوب کي تقريبا ۱۹ميليونه انسانان په ايچ آی وي ويروس اخته دي. د افريقا په مرکز او لوېديځ کي تقريباً ۶،۵ ميليونه انسانان له دغه ويروس سره ژوند کوي. په شمالي افريقا او منځني ختيځ کي تقريباً۲۳۰ زره انسانان په وينو کي دغه ويروس لري.

په دنيا کي هيڅ داسي هيواد نسته چي د ايچ آی وي ستونزه دي و نه لري. په ۲۰۱۵م کال په لوېديځو او مرکزي اروپايي هيوادونو او شمالي امريقا کي تقريبا ۲،۴ ميليونه انسانان په ايچ آی وي اخته ول. په دغه کال کي د دغو هيوادونو تقريباً ۲۲ زره انسانان ايچ آی وي ووژل.

د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخي په جنوبي امريکا کي تقريباً دوه ميليونه انسانان په ايچ اي وي ويروس اخته دي. په ۲۰۱۵م کال په دغو هيوادونو کي۲۰ زره انسانان د ايچ آی وي له ناروغۍ مړه سول. په دغو هيوادونو کي په داسي حال کي د ايچ آی وي ويروس د پراخېدو په حال کي دی چي تقريباً نيمه برخه هيوادونه اړينو درملو ته لاس رسی نه لري.

له ۲۰۰۵م کال راهيسي په نړۍ کي له ايچ آی وي سره د مبارزې مرګونو په شمير کي ۴۵ سلنه کمښت راغلی دی. په ۲۰۰۵م کال کې ايچ آی وي ويروس دوه ميليونه انسانان ووژل. له هغه راهيسي په نړۍ کي و اړينو درملو ته په لاس رسي کي ۴۶ سلنه ډېرښت راغلی دی.

د ملګرو ملتونو په وينا اکثره انسانان د شرم او نورو لاملونو پر اساس نه غواړي چي په روغتون يا کلينيک کي ځان معاينه کړي چي ايا ايچ آی وي ويروس لري که څنګه. ځکه نو دغه سازمان توصيه کوي چي انسانان دي د معاينو د وسيلو په مرسته په خپل کور کي خپل ځانونه معاينه کړي. دغه ډول وسيلې په بازار کي موندل کيږي. په اروپا کي په ايچ آی وي اخته هر۷ کس نه وي خبر چی دغه ويروس لري.

ايچ آی وي او له کبله يې رامنځ ته کيدونکې ناروغي ايډز لا تر اوسه علاج او له منځه وړونکي درمل نه لري. ساينسپوهان په بيلو څېړنو کي د واکسين موندلو په هڅو بوخت دي، خو نتيجه يې لا تر اوسه نه ده معلومه. له همدې کبله د ايچ آی وي په اړه ځان خبرول، ځان ځنې ساتل او احتياط اوس هم لازم دی.