هغه رپوټ چې ملګرو ملتونو د شمالي کوریا په هکله د امنیت شورا غړو ته وړاندي کړی دی پکښې ویل شوي دي چې تیر کال شمالي کوریا د ټولو نړیوالو بندیزونو په سرغړونې سره د اټومي او بالیستیک توغندیو د جوړولو لړۍ جارې ساتلې وه.
په دې رپوټ کې ویل شوي دي چې شمالي کوریا د دغو وسلو جوړولو مالي لګښت له هغو ۳۰۰ میلیونه ډالرو څخه ورکړی دی چې د سائبري (انټرنټي) بریدونو له لارې یې غلا کړې وې او نوموړي هیواد اوس هم خپل دا عمل جاري ساتلی دی.
په رپوټ کې بې له دې چې نوم یي واخیستل شي د یوه داسې هیواد حواله ورکړل شوې ده چې له شمالي کوریا سره یې د داسې توغندیو چې د اټومي وسلو د لیږد توان لري د جوړولو په برخه کې مرسته کړې ده.
ملګرو ملتونو په خپل دې رپوټ کې ویلي دي چې شمالي کوریا په خپل پوځي رسم ګذشتونو کې د لنډې، منځنۍ فاصلې، له ابتلونو څخه توغول کیدونکو او بین البراعظمي بالیستیک، نوي توغندي نندارې ته وړاندې کړي دي.
په رپوټ کې ویل شوي دې (شمالي کوریا) د بالیستیک او اټومي سرګلولې لرونکي توغندي د آزموېنې او اټومي وسلو د جوړولو اعلان وکړ... او بیا یي خپل د بالیستیک توغندیو اساسي زیربنا ته ارتقا هم ورکړه.»
د ملګرو ملتونو دغه رپوټ په داسې یو وخت کې رابرسیره کیږي چې د امریکا نوي حکومت د شمالي کوریا په هکله په خپله تګلاره کې د فشار اچولو ترڅنګ له دغه هیواد سره له دیپلوماتیکو چینلونو څخه د کار اخیستلو اراده لري.
رویټرز خبري آژانس په دې هکله په نیویارک کې د شمالي کوریا له سفیر څخه د دغه هیواد د غبرګون معلومولو هڅه وکړه، خو د هغوی له خوا یي په سمدستي توګه کوم ځواب ترلاسه نه کړای شو.
د ایران ښکیلتیا
په رپوټ کې ویل شوي دي چې په ۲۰۲۰م کال کې ایران د لیري واټن توغندیو جوړولو پروګرام په برخه کې له شمالي کوریا سره همکاري کړې ده.
د کارپوهانو یوې ډلې په دې رپوټ کې ویلي دي «ویل کیږي چې د دواړو ترمنځ د همکارۍ په لړ کې د مهمو تخنیکي وسایلو انتقال هم شامل دی، دا د هغې ایراني محمولې پورې هم تعلق نیسي چې په دې وروستیو کې په ۲۰۲۰م کال کې انتقال شوې ده.»
د بلوم برګ میډیا رسنیزې ادارې په حواله د توغندیو په برخه کې د شمالي کوریا کارپوهانو هم د ایران د «حاجي علي موحد څیړنیز مرکز» سره د توغندي ویشتونکي وسایطو د جوړولو په برخه کې مرسته او همکاري کړې وه. د اطلاعاتو پر اساس شمالي کوریا هم په دې برخه کې ایران ته یو څه سامان آلات استولي ول.
ایران دغه تورونه رد کړي دي. نوموړي هیواد د دغه رپوټ چمتو کوونکي کانال ته ویلي چې ممکن د دې رپوټ د برابرولو له پاره غلط معلومات او جعلي شمیرې کارول شوي وي.
د امریکا نوي حکومت په دې وروستیو کې ویلي چې که ایران غواړي د ۲۰۱۵م کال تړون وژغوري، نو تر دې مخکې باید پر ټولو شرایطو یې عمل وکړي.
آژانسونه: ش.ن/ ن.ز
اوس د نړۍ کوم هیواد څومره اټومي وسلې لري؟
د سپيري د تازه رپوټ په حواله، اوس په نړۍ کې د اټومي وسلو شمیر کم شوی دی، خو د اټومې وسلو درلودونکي هیوادونه خپل اټومي بمونه لا عصري او وژونکي کوي. دا چې کوم هیواد څومره اټومي بمونه لري، په انځوريز رپوټ کې يې ولولئ!
انځور: Getty Images/AFP/J. Samadد سپيرې رپوټ وايي چې اوس مهال روسيه د نړۍ په سطحه تر ټولو ډيرې يعنې ۶۳۷۵ اټومې وسلې لري. روسيې اوس مهال ۱۵۷۰ اټومې وسلې نصب کړې هم دي. پخواني شوروي اتحاد د لومړي ځل له پاره ۱۹۴۹م کال کي اټومې آزموينه کړې وه. په ۲۰۱۵م کې روسيې ۸۰۰۰ اټومې وسلې درولودلې. سپرې دا هم ويلی دی چې روسیه او امريکا نوې او قیمتي اټومې وسلې تولیدوي.
د سپيري په حواله، امريکا اوس مهال ۵۸۰۰ اټومې وسلې لري چې ۱۷۵۰ يې نصب کړل شوي هم دي. امريکا په لومړي ځل په ۱۹۴۵م کال کې خپله اټومي آزموينه وکړه چې يو څه موده وروسته يې د جاپان پر هيروشيما او ناګاساکي ښارونو اټومې بمونه استعمال کړل. د ترمپ اداره اوس د اټومي وسلو پر عصری کولو کار کوي. امريکا د ۲۰۱۹م کال راهیسې د اتومي وسلو د ذخیرو په اړه د معلوماتو خپرول درولي دي.
اټکل کيږي چې چين اوس مهال ۳۲۰ اټومي بمونه لري او د سيپرې رپوټ په حواله چین هم اوسمهال د خپلو اټومي وسلو سيستم پر لا عصري کولو کار کوي. چين د آسيا تر ټولو بډای هيواد دی او د نړۍ په سطحه تر ټولو ستر پوځ لري. خو پوځي واقعي وړتيا په اړه يې او دا چې څومره نصب کړې اټومې وسلي لرې، معلومات نشته. چين خپله لومړنۍ اټومي آزموینه په کال ۱۹۶۴ کې کړې وه.
د اروپا په سطحه تر ټولو ډيره اټومې وسله فرانسه لري. شمیر يې ۲۹۰ ښودل شوی دی چې له ډلې څخه يې ۲۸۰ يې نصب کړل شوي دي. فرانسې په ۱۹۶۰م کال کې د اټومي وسلو جوړولو تکنالوژي ته لاسرسی پيدا کړ. سيپرې وايي چې فرانسه اوس هم تر يوه حده پورې د خپلو اټومي وسلو په اړه معلومات خپروي.
بريتانيا خپله لومړنۍ اټومي آزموینه په ۱۹۵۲م کال کې ترسره کړه. بريټانيا چې د امریکا متحده ايالاتو نژدې دوست هیواد دی، په ۲۱۵ شمیر کې اټومې وسلې لري چې ۱۲۰ يې نصب کړل شوي دي. دغه هیواد ويلي دی چې د خپلو اټومي وسلو زیرمه يې لږ کړې او ۱۸۰ ته يې راښکته کړې ده.
د پاکستان د اټومي وسلو شمیر ۱۶۰ ته رسیږي. د سيپري په حواله، وروسته له هغې چې پاکستان په ۱۹۹۸م کال کې اټومي بم جوړ کړ، دغه هیواد او هند د مختلفو اټومي وسلو تولید ته زور ورکړ. د پاکستان او هندوستان په حواله د دوی د اټومي وسلي يوازې د دفاعی مقصدونو له پاره دي. دغه دوه هیوادونه چې ښه مناسبات نه لري، د چارو کارپوهان وايي که تر منځ يې جګړه ونښلی نو په اټومي جګړه هم بدلیدلای شي.
هندوستان د ۱۵۰ اټومي بمونه لري. هند خپله لومړنۍ اټومي آزموينه په ۱۹۷۴م کال کي او دوهمه يې ۱۹۹۸ کې وکړه. هند ژمنه کړې چې له چين او پاکستان سره د سرحدي ستونزو پر لرلو سربیره به د خپلې خوا په لومړي ځل اټومې حملې نه کوي. پاکستان او هند د خپلو توغندیزو آزموينو په اړه معلومات خپروي، خو د اټومي وسلو په اړه يې ډير لږ معلومات خپاره کوي.
هندوستان تر ۱۱۰ پورې اټومي بمونه لري. هند خپله لومړنۍ اټومي آزموينه په کال ۱۹۷۴ او دوهمه يې ۱۹۹۸ کې ترسره کړې ده. دغه هیواد ژمن دی چې چين او پاکستان سره د سرحدي ستونزو د لرلو سربیره به د خپلې خوا په لومړي ځل اټومې حملې نه ترسره کوي.
اسرائيل چې د ۱۹۴۸ تر ۱۹۷۳ کال پورې يې درې ځله له عربي هیوادونو سره جګړې کړې دي، د اټومي وسلو شمير يې ۹۰ ته رسیږي. اسرائيل د خپل سیاست له مخې اوس هم د خپلو اټومي پروګرامونو په اړه هيڅ معلومات نه خپروي.
شمالی کوریا له ۳۰ نه نيولې تر ۴۰ پورې اټومي وسلې لرې. تیر کال د امريکا ولسمشر دونالد ترمپ او د شمالي کوريا رهبر کيم جونګ وليدل. تر دغې ليدنې وروسته شمالي کوريا د خپلو توغندويزو او اټومي آزموينو د درولو اعلان وکړ. که څه هم د شمالي کوريا اصلي ستونزه له سويلي کوریا سره ده، خو بیا هم لويديځ د دغه هيواد له اټومي پروګرام څخه انديښنه لري.
د ملګرو ملتونو له خوا پر لګول شوو تحریمونو سربیره، شمالي کوريا په ۲۰۰۶م کال کې د اټومي وسلو یوه آزموینه ترسره کړې وه.
