د اسرائيل پوځ ویلي دي چي په غزې تراډه کي يې تر مځکي لاندي د حماس پر یوه لوی تونل باندي حمله کړې ده. د اسرائیل په دغو عملیاتو کي ۱۶۰ جنګي الوتکو برخه درلوده. په غزه کي تر اوسه ۱۰۹ انسانان وژل سوي او ۶۲۱ ټپیان سوي دي.
اعلان
د اسرائيل د پوځ وياند یوناتان کونریکوس نن د جمعې په ورځ(۲۰۲۱م کال د می ۱۴) سهار ويلي دي چي دغه عملیات، چي هدف یې په ساحلي سیمه کي د حماس د تونل د یوه سیسټم نړول وه، تقریبأ ۴۰ دقیقې دوام وکړ او د جنګي الوتکو تر څنګ پکښي ډیرو ټانکونو هم برخه درلوده. خو د اسرائیل هیڅ یو عسکر غزې ته ورداخل سوی نه دی.
کونریکوس همدارنګه وویل چي دغه تونل د «میترو» په نامه یادیده او «تر ښار لاندي یو بل ښار» غوندي ؤ. حماس د دغه تونل پر جوړيدو باندي کلونه کار کړی وو. د هغه د تخریب کیدو دقیق تصویر لا تر اوسه معلوم نه دی.
له بلي خوا بیا د غزې د عامي روغتيا وزارت په حواله د وروستي زورزياتي له پيل راهیسي تر اوسه پوري ۱۰۹ انسانان وژل سوي او ۶۲۱ نور ټپيان سوي دي.
لکه څنګه چي د اسرائیل پوځ خبر ورکړی دی، د غزې له تراډي څخه د راکټونو د فیرونو په نتیجه کي ۸ اسرائیلیان وژل سوي دي.
د اسرائیلو او فلسطینیانو تر منځ زورزياتی د روژې په مياشت کې زور واخيست او د فلسطين د پارلماني ټاکنو د ځنډېدو تر اعلان وروسته يې نور هم زور واخيست.
د وروستیو کشمکشونو يو علت د بيت المقدس په زاړه ښار کي د اسرائيلي پوليسو موانع بلل سوي، چي فلسطیني ځوانانو دا کار ځان ته توهین وباله. د دې تر څنګ د بيت المقدس په شيخ جراح سيمه کي د فلسطيني کورنيو د په زور ايستلو په سبب د فلسطينيانو او اسرائيلي ناقلينو ترمنځ اخ و ډب او په الحرم شريف سيمه کي نښتي هم د دغه وضعيت د رامنځته کېدو سبب سوي دي.
شخړه وروسته پخپله په اسرائیل کي هم پراخه سوه. عربانو پر یهودانو حملې وکړې او برعکس. په غزې تراډه کي بیا حماس په دې دلیل شخړي ته ورداخل سو چي په خبره یې غواړي د بیت المقدس دفاع وکړي.
حماس وروسته د اونی په پیل کي د یوه اخطار په ورکولو سره له اسرائیل څخه وغوښتل چي ټول اسرائیلي پولیس او یهودي ناقلین دي له الحرم شریف او شیخ جراح له ناحیې څخه ووزي. خو اسرائیل دغه غوښتنه ونه منله.
لکه څرنګه چي د اسرائیل د پوځ ویاند وویل تر هغه وروسته وسله والو فلسطینیانو له غزې څخه د تیري دوشنبې ورځي راهيسي تر اوسه پوري پر اسرائیل باندي ۱۸۰۰ توغندي فیر کړل او په دې ډول سره شخړه د غزې تراډي ته هم وغځېده.
له ۲۰۰۸م کال راهیسي د اسرائیل او حماس ترمنځ درې جنګونه سوي دي. د دواړو اړخونو د معلوماتو پراساس یوازي د ۲۰۱۴م کال په ۵۰ ورځني جنګ کي تر ۲۱۰۰ اضافه فلسطینیان او ۷۰ اسرائیلیان ووژل سول.
د ملګرو ملتونو د «اوچا» د اضطراري کومکونو سازمان په حواله د دغه جنګ په نتیجه کي په غزې تراډه کي ۱۸۰۰۰ کورونه ونړیدل او یا متضرر سول.
د حماس او اسلامي جهاد توغنديز بریدونه او د اسرائیل جواب
د فلسطینیانو د کورونو د تخلیه کولو په اړه د اسرائيل محکمې د حکم پر وړاندي اعتراض او پر مظاهره کوونکو باندي د پولیسو یرغل. د اسرائيل او فلسطینيانو نیمه ملېشو ترمنځ په تیرو دوو کلونو کي تر ټولو شدیده نظامي جګړه.
انځور: AnAs Baba/AFP/Getty Images
په بیت المقدس کي مظاهرې
د بیت المقدس په ختیځ کي د شیخ جراح په سیمه کي د فلسطینیانو د کورونو د تخلیه کولو په اړه د اسرائيل د محکمې د حکم پر وړاندي مظاهرې په زورزیاتي واوښتې او د پولیسو او مظاهره کوونکو ترمنځ د اخ وډب سبب سوې، چی ډېر کسان پکښي زخمیان سول.
انځور: Mahmoud Illean/AP Photo/picture alliance
د غنمنو پر کروندو برید
د اسرائيل په جنوب کي د نیرعام د غنمنو په کرونده کي اورلګیدنه، په بیت المقدس کي د مظاهرو سره سم رامنځته سوه. د دغي اورلګیدني علت هغه په لاس جوړسوي بالونونه دي چي د غزې له تراډي څخه د اسرائيل خواته استول کیږي.
انځور: Amir Cohen/REUTERS
تر سرې کرښي تیریدل
د اسرائيل پر خاوره د لسو راکټونو تر فیرکیدو وروسته چي د فلسطین د اسلامي مقاومت نظامي څانګي یې مسؤلیت پر غاړه اخیستی، د اسرائيل صدراعظم وعده ورکړې چي له هغوی څخه به سخت غچ واخلي. بنیامین نتانیاهو، د حماس ډله پر بیت المقدس باندي د راکټي بریدونو په کولو سره تر سرې کرښي په اوښتلو تورنوي او ژمنه یې کړې چي د هغوی دغه اقدام ته به سخت او قاطع جواب ورکړي.
انځور: Claire Gounon/AFP
د ۱۳ پوړیزي ودانۍ بمبار
د اسرائيل پوځ د سې شنبې په ماښام په غزې تراډه کي د حنادي په نامه یوه ۱۳ پوړیزه ودانۍ له منځه یووړه. په دغه برج کي د حماس د رهبرۍ دفتر وو. څو ساعته وروسته اسرائيل د "الجوهره"، "السعده" او «الظفار» لوړ برجونه تربرید لاندي راوستل.
انځور: Mohamed Abed/AFP/Getty Images
د حماس جواب
حماس د یوې وینا په ترڅ کي اعلان وکړ چي د عزالدین قسام ګردانونو پر کورونو باندي د دښمن د بریدونو په جواب کي پر تل ابیب او د هغه پر شاوخوا د ۱۳۰ راکټونو په فیرولو سره تر ټولو لوی راکټي برید پیل کړی دی.
انځور: Jack Guez/AFP/Getty Images
اوسپنیزه ګُنبده
حماس اعلان کړی دی چي د ۵ دقیقو په ترڅ کي یې د اشکلون ښار او د اسرائيل په جنوب کي د اشدود بندر پر خوا ۱۳۷ توغندي فیر کړي دي. د دغو توغنديو ډیره برخه د اوسپنیزي ګنبدي په نامه سیستم له خوا دفع سوې خو نور تاوانونه يې رسولي دي. د رسنیو په حواله په اشکلون کي د ۶۰ او ۸۰ کلونو په عمر دوې ښځي وژل سوي او یو کس زخمي سوی هم دی.
انځور: Amir Cohen/REUTERS
د اشکلون نفتي تاسیسات
په اشکلون کي پر نفتي تاسیساتو باندي توغندی لګیدلی او د ښار پر آسمان تور لوګی لیدل کېد.
انځور: Ilan Rosenberg/REUTERS
پر حولون باندي توغنديز برید
د اسرائيل د پولیسو ویاند میکی روزنفلد د فرانسې خبري آژانس ته ويلي دي چي تل ابیب ته نژدې په حولون ښار کي هم پر یوه موټر باندي توغندی لګیدلی چي درې کسه يې زخمیان کړي دي.
انځور: Ahmad Gharibli/AFP/Getty Images
د غزې پر تراډه باندي د اسرائيل برید
د اسرائيل پوځي قوماندان آویو کوخاوی ویلي: «په غزې تراډه کي په تیرو ۲۴ ساعتونو کي پر نږدې ۵۰۰ هدفونو باندي بریدونه سوي او د ترهګرو ډیر مشران پکښي وژل سوي دي.» هغه زیاتوي چي دغه بهیر به ادامه ولري.
عکس: پر خان یونس باندي بمباري.
انځور: Ibraheem Abu Mustafa/REUTERS
د قربانیانو د شمېر ډېرښت
په غزه کي د فلسطینیانو د روغتیا وزارت اعلان کړی دی چي د اسرائيل په بمباریو کي ۳۵ کسان وژل سوي چي ۱۲ کوچنیان او درې ښځي هم پکښي شاملي دي او ۲۳۳ نور ټپيان سوي دي.
انځور: Mohamed Abed/AFP/Getty Images
په لود کي داخلي جګړه
د لود ښاروال د دغه ښار حالت له یوې داخلي جګړې سره مقایسه کړی. په اسرائيل کي میشت عربانو په یوه بې ساري اقدام سره رستورانتونه، موټرونه، کورونه، یو هوټل، د پولیسو مرکز او کنیسې سوځلي دي.
انځور: Heidi Levine/AP/dpa
په لود کي داخلي جګړه
اسرائيلي چارواکو په لود ښار کي د یوه اسرائیلي عرب تر وژل کیدو وروسته، اضطراري حالت اعلان کړی. دریو کنیسو، مذهبي مدرسو او ډیرو موټرانو ته اور اچول سوی دی. د لود ښار ۷۷ زره نفوس لري چي ۴۷ زره یې یهودان او ۲۳ زره یې اسرائیلي عرب دي.
انځور: Ahmad Gharabli/AFP/Getty Images
د اسلامي جهاد توغنديز برید
د "سرایا القدس" په نامه اسلامي جهاد سازمان پوځي څانګي د چهارشنبې په سهار د یوې وینا په ترڅ کي د يوه قوي برید خبر ورکړ او اعلان یې وکړ د اسرائيلو خواته یې ۱۰۰ توغندي فیر کړي دي.
انځور: AnAs Baba/AFP/Getty Images
پر تل ابیب باندي برید
پر اسرائيل باندي د حماس او اسلامی جهاد د بریدونو شدت تراوسه پوري بې ساری وو. دغو بريدونو په تل ابیب کي تاوانونه هم رسولي دي. په اسرائيل کي هرګړۍ د خطر الارم اوریدل کید. د بنگورویون نړیوال هوايي ډګر پروازونه په ټپه ودریدل او الوتکي د قبرس خواته وګرځول سوې.
انځور: Ahmad Gharabli/AFP/Getty Images
د اسرائيل جواب
پر غزې تراډه باندي د چهارشنبې په ورځ د اسرائيلي ځواکونو بریدونو ادامه درلوده. د داخلي امنیت ودانۍ او په غزې تراډه کي نور حکومتي مرکزونه تر بریدونو لاندي راغلل. د اسرائيل پوځ د چهارشنبې په سهار اعلان وکړ چي د حماس د اطلاعاتو دوه مسوولین په دغو بریدونو کي وژل سوي.