خو کارپوهان وايي چې پر دې پایلو بايد بشپړه تکيه ونه شي او زياتوي چې نورو ډېرو څېړنو ته اړتيا ده ځکه چې دا څېړنې يوازې په ۵۹ کسانو کې چې په شديد او يا معتدل ژور خفګان اخته ول، ترسره شوي دي.
څېړني څرنګه ترسره شوې وې؟
ګډونوالو ته د سیلوسابين او اسکيتالوپرام يو مناسب ډوز او يا پلاسيبو يا هغه دوا چې هیڅ اغیز نه لري، او يا د سلوسابين ډېر کم مقدار ورکړل شوی وو او بیا د مختلفتو موضوعګانو لکه خوب، توان، اشتها، حوصلې او مزاج او د ځان وژنې د فکرونو په اړه پوښتل شوي ول.
خو کارهارت – هیرس خبرداری ورکوي چې دا لا لومړني نتایج دي او د ژور خفګان ناروغان دي په خپل سره جادويي مرخېړي نه کاروي. هغه وويل: «دلته کیدای شي په قضاوت کې يوه سهوه رامنځته شوي وي.»
په ۱۹۵۰ او ۱۹۶۰م لسیزو کې تر لومړيو څېړنو وروسته د ساتیري له پاره د مخدره موادو لرونکو بوټو استعمال چې جادويي مرخېږۍ هم پکې شامل دي، منع شوی وو. د نړۍ په ډېرو هېوادونو کې یې روزل او کارول اوس هم منع دي.
په ۲۰۱۶م کال کې هغوی يوه کوچنی څېړنه خپره کړه چې پکې ښوول شوي ول چې د سيلوسابين مواد د «treatment-resistant depression» يا د درملو په مقابل کې د مقاوم ژور خفګان په برخه کې هم مرسته وکړای شوه.
عجيب او غريب سمارق يا مرخېړۍ وپېژنئ ـ انځوريز راپور
څوک ورته سمارق، څوک ورته مرخېړۍ، ستوری يا پوڅکۍ وايي. په دغو کي ځینې يې د خپلو عجيب او غريب شکلونو له کبله د شيطان غاښونه، د مړو ګوتي يا راشنه سوي مغزو په شان نومونه لري. بعضي يې دلته وپېژنئ:
انځور: Imago/blickwinkel
د بدبويي صندوق
د نورو مرخېړيو په شان دغه مرخېړی نه نبات دی او نه هم حيوان. ساينس مرخېړیو ته د ژوندي څيزونو جلا کتګوري لري. په دغه انځور کي د «بدبويي صندوق» وينۍ چي د ورستو او خوسا غوښوبد بوی ورکوي. تعافن ته ورته دغه بد بوی پر مچانو او نورو حشراتو داسي ښه لګيږي چي دغې مرخېړي ته ځان رسوي خو هلته پر سريښناکه سطحه بند پاته کيږي.
انځور: Imago/blickwinkel
نه خطر لري نه ښه خوند
دغه سره بازوګان لرونکې مرخېړی په آسټراليا، نيوزيلاند او ماليزيا کي موندل کيږي. په آلمان کي د دغه ډول مرخېړی په ۱۹۳۴ کال وموندل سوې. په داسي حال کي چي زيات شمير مرخېړي زهرناک او حتی وژونکي وي، خو په دغه انځور کي تر سترګو کېدونکې میرخړی زهرناکه نه دی. که يې څوک باندنۍ سريښناکه سطحه ليري کړي نو خوړلای يې سي. خو خوړونکی کس بايد دا توقع ونه لري چي دا به کوم خوندور شی وي.
انځور: picture alliance/blickwinkel/G. Ewald
بېروونکي لاسونه
دغه ډول مرخېړي ته د «مړي ګوتي» هم ويل کيږي. دغه مرخېړی عموما پر مړو سوو او وچو سوو ونو راخيژي. د دغه ډول رنګ تور، يا توراو نصواري کيدلای سي. خو په دننه کي دغه مرخېړي تارناکه او سپين دي.
انځور: picture-alliance/blickwinkel/K. Wagner
له وينو ډک غاښونه
د دغه مرخېړي علمي نوم «هيودانېلوم پېکي» دی. کله چي دغه مرخېړي ستر سي نو له دننه څخه يې بهر ته د سره رنګ مايع افرازيږي. له دې کبله دغه مرخېړي ته «له وينو ډک غاښ» يا د «شيطاني غاښ» خطاب هم کيږي. دغه مرخېړي پر باندنۍ سطحه زوزان/اغزي هم لري او له دې کبله يې څوک نه سي خوړلای.
انځور: picture-alliance/WILDLIFE
د ساتنې حقدار
«د شيطان غاښ» په نوم مشهور دغه پوڅکی په مرکزي اروپا کي موندل کيږي. دغه مرخېړی ۱۵ بېل اقسام لري چي دا په مرخېړيو کي عادي خبره نه ده. له دې کبله دغه ډول یې د ساتنې حقدار دي. په دغو کي بعضي يې داسي اقسام هم سته چي ورته «د خنځير غوږ» خطاب هم کيږي.
انځور: picture alliance/Arco Images/Sunbird Image
د خنځير غوږ
د دغه مرخېړي علمي نوم «ګومفوس ګوآڅېتوس» دی خو ورته په ولسي ژبه کي «د خنځير غوږ» نوم هم کارول کيږي. په ۱۹۹۸ کال په آلمان کي دغه قسم د کال تر ټولو غوره قسم وټاکل سو. د دغه مرخېړي خوند هم ډېر ښه وي. هغه څوک چي له غوښو څخه پرهېز کوي يا صرف سابه خوري، نو دغه ورته د خوراک په توګه يو بل انتخاب دی.
انځور: picture-alliance/dpa/Arco Images/L. Werle
د مرغانو ځالګۍ
دغه مرخېړی چي علمي نوم يې «سياتوس شتراتوس» دی ورته د «مرغانوځالګۍ» نوم هم کارول کيږي. دغه ډول مرخیړي په نژدې ټوله نړۍ کي موندل کيږي. که څه هم دغه مرخېړی ښکلي معلوميږي خو خوند يې ښه نه دی.
انځور: picture-alliance/blickwinkel/S. Derder
پيغله په پرده کي
دغه مرخېړی هم په بويناکه يا بدبويه اقسامو کي شميرل کيږي. بعضي خلک دغه قسم ته د «پيغله په پرده کي» نوم هم کاروي. د دغه مرخېړي علمي نوم «فيلوس اندوسترياتوس» دی. دغه قسم مرخېړي زيات پروټين او کاربوهايډرېټ لري.
انځور: picture-alliance/All Canada Photos
ماغزه يا کولمه
دغه قسم مرخېړي پر ونو راخيژي او جوړښت يې مغزو يا کولمې ته ورته وي. خو دغه مرخېړي بېل اقسام او شکلونه لري. د دغو رنګ بعضي وخت د اومو غوښو په شان تک سور يا د سرو انګورو په شان معلوميږي. که څوک وغواړي، نو کولای سي چي ويې خوري...
انځور: Imago/blickwinkel
غبرګولي
دغه مرخېړي داسي معلوميږي لکه د مور په رحم کي چي غبرګولي جنين يو له بل سره موښتي وي. که څه هم څوک کولای سي چي دغه مرخېړي وخوري خو ښايي د هر چا خوښ نه سي.
انځور: picture-alliance/Arco Images
غوښي خوړونکی بوټی؟
نه بالکل نه، دغه نه نبات دی او نه هم غوښي خوري. د دغه مرخېړي علمي نوم «تريکولوما کپ» دی. دغه زهرجن نه دی او په مکسيکو کي په خوراکي توکو کي کارول کيږي. په کامرون هيواد کي دغه مرخېړی د غوږ د درد له پاره د درمل په توګه کارول کيږي.
انځور: picture-alliance/Photoshot/B. Coleman
د زمري ورېښته
دغه مرخېړی د خپلي تار لرونکي ګڼي باندنۍ سطحي له کبله د چا پام ځان ته ور اړوي. په ولسي ژبه ورته بعضي کسان «د زمري ورېښته» او بعضي ورته «د بيزو سر» نوم کاروي. په آسيا کي دغه ډول مرخیړي خوړل کيږي هم. په دوديز چينايي طبابت کي دغه د درملو په توګه هم کارول کيږي. خو دغه مرخېړي ډير کم موندل کيږي.