دوو لويو چاودونو د لبنان مرکز بيروت ولړزاوه. د چاودونو له کبله وارخطايي رامنځ ته سوه او انسانانو د ځان د حفاظت په تلاښ په کوڅو کي په چټکي حرکت کاوه. د بيروت والي يو ځايي تلويزيون ته وويل:«ما په خپل ژوند داسي لويه فاجعه نه وه ليدلې.»

چاودنې د بيروت په بندري سيمه کي رامنځ ته سوې خو په ټول ښار کي يې لړزه محسوسه سوه. حتی څو کلومتره ليري د ښار په بل کونج کي دغو چاودونو د کورونو ښيښې ماتي کړي دي.

د لبنان د روغتيا وزارت د معلوماتو پر اساس په دغو چاودنو کي لږ تر لږه ۱۰۰ انسانان وژل سوي او تر ۴۰۰۰ زيات نور ژوبل سوي دي.

لومړي وزير حسان دياب ويلي دي چي د دويمي او ستري چاودنې لامل د لومړۍ چادونې ځای ته څېرمه په بندر کي هغه زېرمه تون وو، چي ۲۷۵۰ ميترک ټنه امونيم نايټرېټ پکښې زيرمه سوي ول. د لومړي وزير په وينا:«دا د منلو وړ خبره نه ده چي بېله دې چي اړين ساتونکي تدابير ورته نيول سي په دغه زيرمه تون کي له شپږو کالو راهيسي ۲۷۵۰ ټنه امونيم نايټرېټ ساتل کېدل.»

د سره صليب تر ۳۰ زياتي ژغورونکي ډلې او يو شمېر ځايي مرستندويانو تر چاودنو وروسته سمدلاسه سيمي ته ځان ورساوه. روغتونونو ډېر ژر وويل چي د ژوبل سوو کسانو شمېر يې تر امکاناتو ډېر زيات دی او نور ځای نه لري. روغتونونو له خلکو د ويني د ورکړي غوښتنه وکړه او د برېښنا له پاره يې جنراتورونه فعال کړل.

د آلمان د زلزلې د ادارې د شمېرو له مخي د دغو چاودنو قوت د درې اعشاريه پنځه شدت لرونکي زلزلې سره برابر وو. د راپورونو له مخي له بيروت څخه ۱۸۰ کلومتره ليري د قبرس اوسېدونکو هم د دغو چاودنو ږغ او هم يې لړزه احساس کړه.

د آلمان ږغ خبرياله باسل اريدي وايي چي په سيمه کي خلکو هڅه کوله چي د سوشل ميديا له لاري د کورنۍ د لادرکه کسانو تلاښ وکړي. اريدي تر چاودنو وروسته له يو روغتون څخه هم ليدنه وکړه او وايي: «هغه حالات چي ما په روغتون کي وليد، سخت دراماتيک وو. ټولو روغتونونو ويلي چي تر اندازې زيات ډک دي او ځای نه لري.»

لبناني چارواکي اندېښنه لري چی تر نړېدلو ودانيو لاندي به نور قربانيان هم پاته وي. ولسمشر مايکل عون د چهارشنبې په ورځ د کابينې سره تر ملاقات وروسته په ټول هيواد کي د ۲ اونيو له پاره بېړنی حالت اعلان کړ.

په لبنان کي دغه دوې سترې چاودنې په داسي حال کي رامنځ ته کيږي چې دغه هيواد ترمخه لا له سخت اقتصادي بحران سره لاس او ګريوان دی. د دغه بحران له کبله له مياشتو راهيسي احتجاجونه ادامه لري. لومړي وزير د چهارشنبې په ورځ اعلان ملي ماتم اعلان کړ.

حزب الله سازمان چي «د الله ډله» معنی ورکوي په ۱۹۸۲ کال د اسرائيل له خوا د لبنان پر جنوب تر بريد وروسته د مذهبي مشرانو له خوا جوړ کړل سو. دغه سازمان دوې څانګي لري چي يوه يې سياسي او بله يې وسله واله ده.

حزب الله سازمان په لومړي ځل په ۱۹۸۰م کال کي د شعيه مذهبه ملېشې په توګه راپورته سو. دغې ډلې د لبنان په کورنۍ جګړه کي مهم رول لاره. په ۲۰۰۰م کال چي کله اسرائيلو له جنوبي لبنان څخه خپل ځواکونه پر شا کړل، د هغه تر شا هم د حزب الله چريکي عمليات ول. په ۲۰۰۶م کال د اسرائيلو او حزب الله تر منځ بيا جګړه وسوه. خو په دغه جګړه کي نورو مذهبي ډلو هم له حزب الله سره مرسته وکړه.

د حزب الله له جوړښت راهيسي له دغه سازمان سره ايران او د شام هيوادونه، نظامي، اقتصادي او سياسي مرستي کوي. دمګړی د دغې ډلې نظامي څانګه د لبنان تر پوځ زياته پياوړې بلله کيږي. دغه ډله نه يوازي په هيواد کي دننه، بلکي په سيمه کي زيات اغېز لري.

حزب الله تر هغه وروسته خپله ټول پام سياسي اړخ ته واړاوه، چي په ۱۹۷۵م کال کي پېل سوې کورنۍ جګړه په ۱۹۹۰م کال پای ته ورسېده. حزب الله په لبنان کي د اکثريتي شعيه مذهبي ډلې تر څنګ د مسيحيانو او نورو ډلو ملاتړ هم لري. په ۱۹۹۲م کال د دغه سازمان مشري حسن نصرالله پر غاړه واخيسته چي تر نن پوري د دغه سازمان مشر دی.

د لبنان په کورنۍ جګړه کي د ښکيلو نورو سازمانونو برعکس، حزب الله د جګړې تر پای ته رسېدو وروسته خپله وسله واله څانګه له منځه نه يووړه. که څه هم چي د هيواد نورو سياسي ډلو د حزب الله پر دغه مؤقف نيوکي هم وکړې خو دوی استدلال کوي چي دغه نظامي څانګه يې له اسرائيلو او نورو بهرنيو قوتونو څخه د دفاع له پاره حتمي ده.

امريکا متحد ايالات، اسرائيل، کاناډا او عرب ليګ تر څنګ ځيني نور هيوادونه او نړيوال سازمانونه هم حزب الله ته د ترهګرې ډلې په توګه ګوري. خو بريتانيا، آستراليا او اروپايي اتحاديه د دغه سازمان د سياسي او نظامي څانګو تر منځ فرق کوي.

حزب الله ډله د سوريې په جګړه کي د ولسمشر بشارالاسد ملاتړ کوي. دغې ډلې نه یوازي دا چي د سوريې د پوځ د وسلو د لېږد رالېږد لاري ساتلي دي، بلکي د لبنان شاوخوا يې داسي ساحه د سوريې د حکومت په پلويتوب خوندي کړې ده چي پکښي سني مذهبه مليشې ګواښ بلل کيږي.

لبنان له زیات وخت راهيسي د سعودي عربستان او ايران تر منځ د خپلو دلچسپيو د ساتلو له پاره د سيالۍ ډګر دی. خو په لبنان کي حزب الله د غلبې او په سوريه کي د دغې ډلې د فعاليتونو له کبله په سيمه کي د مذهبي ډلو تر منځ تشنج لا زيات سوی دی.