دا ریفرینډم پر برقعې د بندیز په اړه له کلونو راهیسې روانو بحثونو او د فرانسې، بلجیم، او هالنډ په څیر اروپایي هیوادونو کې د دا ډول بندیزونو تر نافذیذلو وروسته ترسره شوی دی.
سویس کې یو جمهوري نظام حاکم دی او د شخړیزو مسائلو په اړه په کې ریفرنډم ترسره کیږي. که د یوې موضوع په اړه ۱۰۰ زره لاسلیکونه را ټول کړای شي نو په دغه شاوخوا ۸،۶ میلونه نفوس لرونکي هیواد کې د هغې موضوع په اړه ریفرنډم ترسره کیږي.
تر دې ټولپوښتنې مخکې داسې اشارې موجودې وې چې دغه حرکت به ډیر معمولي اکثریت ترلاسه کړي.
په بندیز کې کوم شیان شامل دي؟
د بندیز تر نافذیدو وروسته به هیڅ څوک په عامه ځایونو کې د هغو له جملې څخه هټۍ او کلیوالي سیمو کې په بشپړ ډول د مخ پټولو اجازه ونه لري، خو په ځینو استثنایي حالاتو لکه عبادتځایونو کې به په دې برخه کې مراعات یا نرمښت موجود وي.
په دغه وړاندیز کې په خاص ډول د برقعې یا نقاب یادونه نه ده شوې، خو دا خبره واضحه ده چې دلته هدف د ښځو د مخ پټولو اسلامي طریقه ده چې یو شمیر مسلمانې ښځې بی له سترګو څخه نور ټول مخ او بدن پټوي. د سویس په دوو ایالتونو کې لا د پخوا څخه دا ډول بندیز موجود وو.
نقاب په کومو اروپايي او اسلامي هیوادونو کې منع دی؟
په هالنډ کې د اګست له لومړی نیټې پر بشپړ نقاب یا حجاب بندیز ولگيد. د هالنډ ترڅنګ ځينو نورو اروپايي هیوادونو هم په ورته اقدام لاس پوري کړی. خو آیا پوهیږئ چې ځيني اسلامي هیوادونو هم پر حجاب یا نقاب بندیز وضع کړی دی؟
انځور: Reuters/A. Kelly
څوارلس کلن اوږد بحث
تر څوارلسو کلونو اوږدو بحثونو او ناندریو وروسته، هالنډ پریکړه کړې چې د ۲۰۱۹م کال د اګست میاشتې له لومړۍ نیټې به پر حجاب یا نقاب بندیز عملي شي. د هالنډ پارلمان په تیري جون میاشت کې د دغه قانون د تصویب له پاره مثبته رایه وکاروله.
انځور: Getty Images/AFP/J. Lampen
لومړی په فرانسه کې بنديز
په اروپا کې فرانسه لومړی هیواد دی چې په عامه ځایونو کې یې د میرمنو پر بشپړ حجاب یا نقاب بندیز وضع کړ. د پاریس حکومت په ۲۰۱۱م کال کې دغه راز یو بندیز عملي کړ چې له کبله یې په دې هیواد کې شاوخوا ۲۰۰۰ مسلماني میرمنې اغیزمنې شوي دي.
انځور: dapd
بلجیم هم بنديز لگولی
په فرانسه کې پر نقاب د بندیز تر وضع کیدو یوازې درې میاشتي وروسته یعنې د ۲۰۱۱م کال په جولای میاشت کې بلجیم هم په ورته اقدام لاس پوري کړ او د مخ پر پټولو یې بندیز وضع کړ. د بلجیم د قوانینو په رڼا کې هغه میرمنې چې مخ پټوي پر جریمي سربیره به تر اوو ورځو پورې زنداني کړل شي.
انځور: picture-alliance/dpa/B. Roessler
اتریش هم د نقاب یا حجاب پر اغوستو بندیز وضع کړی
په اتریش کې د میرمنو پر حجاب یا نقاب د بندیز دغه قانون د ۲۰۱۷م کال په اکتوبر میاشت کې تصویب شوی دی. د دغه قانون پر اساس په عامه ځایونو کې باید د میرمنو څیره په ښکاره توګه د لیدو وړ وي.
انځور: picture-alliance/AP Photo
بلغاریا هم د میرمنو پر نقاب یا مخ پټولو بندیز وضع کړی خو استثنا لري
د هالنډ په څیر بلغاریا هم په ۲۰۱۶م کال کې د مخ پر پټولو بندیز وضع کړی دی. د دغه قانون نه مراعت کوونکې میرمنې ښايي ان تر۷۵۰ یورو پورې جریمه شي. خو د نورو هیوادونو برعکس په عبادتځایونو، د لوبو په ځایونو او دفترونو کې استثنا موجوده ده.
انځور: picture-alliance/dpa/S. Sabawoon
ډنمارک هم ورته قانون لري
په ډنمارک کې د ۲۰۱۸م کال د اګست میاشتې له لومړۍ نیټې پر مخ پټولو یا نقاب باندې بندیز وضع شوی دی. د تیر کال په می میاشت کې د ډنمارک پارلمان دغه قانون د رایو په اکثریت سره تصویب کړ. د دغه قانون تر تصویب وروسته، د ډنمارک حکومت وویل چې دغه اقدام مذهبي اړخ نه لري.
انځور: Grips Theater/David Balzer
په مراکش کې هم پر نقاب بندیز وضع دی
مراکش له ۲۰۱۷م کال راهیسې پر داسې جامو بندیز وضع کړی چې له امله یې د یو چا مخ په بشپړه توګه پټ شي. په دغه اکثریت مسلمان میشته هیواد کې د دغه کار تر شا هدف امنیتي دلایل په ګوته شوي دي. هغه مهال د دې هیواد حکومت ویلي وو چې یو شمیر مجرمین د جرمونو د ترسره کولو له پاره له دغه راز جامو څخه د وسلو په توګه کار اخلي.
انځور: picture alliance/blickwinkel/W. G. Allgoewer
چاډ او پر حجاب بندیز
د فریقا بل مسلمان هیواد چاډ هم د ۲۰۱۵م کال د جون په میاشت کې تر دوو خونړیو ځانمرګو بریدونو وروسته، د څیرې پر بشپړ پټولو بندیز وضع کړ. هغه مهال حکومت ویلي ول چې د بوکو حرام په نامه ترهګره ډله د خپلو بریدونو د کامیابۍ له پاره له حجابونو ګټه اخلي. د چاډ له پنځوسو سلنه څخه ډیر وګړي مسلمانان دي.
انځور: AFP/Getty Images
په تونس کې امنیتي اندیښنې او د حجاب بندیز
د ۲۰۱۹م کال په جون میاشت کې په تونس کې تر ترهګریزو بریدونو وروسته، د دې هیواد ولسمشر د څیرې پر بشپړ پټیدو باندې بندیز وضع کړ. په دې مسلمان میشته هیواد کې د دغه بندیز اصلي دلیل امنیتي اندیښنې په ګوته شوي دي.
انځور: Taieb Kadri
تاجيکستان، مخ پټولو ته اړتیا نه شته
تاجيکستان د ۲۰۱۷م کال په سپتمبر میاشت کې له وړاندې نه په موجود یوه قانون کې تر تغیراتو وروسته، د ځايي جامو پر ترویج ډیر فشار راوړل شو. دغه اکثریت مسلمان میشته هیواد د دغه قانون له لارې د مخ د بشپړ پټولو مخنیوی وکړ او حجاب یا نقاب یې منع کړ. خو بیا هم دغه هیواد د دغه قانون سرغړونکو ته کومه جریمه او یا جزا نه ده ټاکلې.