۱/ دغه مور پلار چې یو میاشتنی ماشوم یې په غېږ کې دی په ډیرې ناهیلۍ سره په قراتپه سیمه کې د مهاجرو د نوي کمپ پر لور روان دي. هغه کمپ چې د موریا د مهاجرو د پنډغالي پر ځای جوړ شوی دی.

۲/ مریم او میړه یې د هغو پناه غوښتونکو په ډله کې دي چې د یونان د پولیسو له خوا د نوي کمپ پر لور په حرکت کې ول. هغوی ځانونه په ځنگل کې پټ کړل، خو بالاخره یې تصمیم ونیوه چې نوي کمپ ته لاړ شي.

۳/ مریم دویچه ویله ته وویل «مجبوره یو هلته لاړ شو. گواښ یې کړی دی چې زمونږ د پناه غوښتنې غوښتنلیکونه به له منځه یوسي او نور مونږ سره مرسته نه کیږي. زه يو یو میاشتنی ماشوم لرم. شېدې نه لرم چې ورته یې ورکړم. باید لږ تر لږه د سرپناه له پاره یوه خیمه ولرم.»

۴/ په لیسبوس کې د یونان د مهاجرو چارو وزارت د مطبوعاتي مسئول په خبره د شنبې ورځې تر ماښامه تر ۹۰۰۰ ډیر مهاجر له موریا کمپ څخه په نوي کمپ کې ځای پر ځای شوي دي چې د ۲۴۰ تنو د کرونا معاېنه یې مثبته وه.

۵/ نوی کمپ له تر ۱۲۰۰۰ د ډیرو کسانو له پاره جوړ شوی دی. د ډير شمیر خیمو له پاره یوازې درې یا څلور سیاره تشنابونه ایښودل شوي دي. چارواکو ویلي دي چې پر کرونا ویروس اخته کسان به تر یوې مودې پورې قرنطین کې پاتې کیږي.

۶/ چارواکو ویلي دي چې پر کرونا ویروس اخته کسان به تر یوې مودې پورې قرنطین کې پاتې کیږي.

۷/ تر اوسه پورې شپږ تنه افغان مهاجر د موریا کمپ سوځیدنې په قضیه کې نیول شوي دي. څلور تنه یې چې عمرونه یې تر ۱۸ پورته دي په رسمي ډول تورن شوي او د لیسبوس امنیتي او قضایې ادارو ته سپارل شوي دي.

د موریا په کمپ کې له ۱۲ زره زيات پناه غوښتونکي اوسیدل. د دغه کمپ تر سوځیدنې وروسته ډير شمير مهاجرو په کاراتپه کې یوه کمپ ته څیرمه د سړکونو پر غاړو د ويده کيدو پرته بل امکان نه درلود. ځينو يې د خیمو په وهلو سره د ځانونو له پاره موقتي سرپناوې جوړې کړې. د یونان چارواکو سمدستی اقدام وکړ او کاراتپه کې د خیمو يو موقتي کمپ یې جوړ کړ.

دغه پناه غوښتونکو پر سړکونو د څو شپو او ورځو تيرولو وروسته، سوله ايزې مظاهرې وکړې، څو چارواکې يې غوښتنې ومنې. له دغه مهاجرو څخه يې ډير شمير کمپ ته له ورتګ څخه ويره لري. له دغه پناه غوښتونکو څخه يې يو شمير دویچه ویله ته وويل: «موږ ډوډۍ نه، آزادي غواړو.» د بشري حقوقو فعالانو د موریا کمپ له یو «سرخلاصې زندان» سره پرتله کاوه او د هغه ځای پر شرایطو یې انتقاد کاوه.

په سلونو پناه غوښتونکو په دغو اعتراضونو کې ګډون وکړ او هیله مند وو چې بيا د موريا په څير کمپ ته ونه ليږدول شي.د یونان حکومت کاراتپه ته نږدې د پولیسو لسو واحدونو، د اوبو شیندلو دوه موټرو او د دوو زغروالو نقلیه وسایطو په لیږلو، دغږ اعتراضونو ته غبرګون وښود. د ځينو اعتراض کوونکو باندې اوښکی بهوونکی ګاز ورکارول شو. له هغوی څخه يو تن د دغه وضعيت په اړه دویچه ویله ته وویل: «آیا مظاهرې د دې ارزښت لري؟»

پر دغه تخته چې د دغې افغانې نجلۍ په لاس کې نيولې، ليکل شوي: «موږ خواړه نه، بلکې اوبه غواړو، فقط موږ آزاد کړئ.» ډيری دغه پناه غوښتونکي چې د کمپ پر ناوړه شرايطو اعتراض لري، له جګړه ځپلي هيوادونو لکه افغانستان، سوریې او د کانګو له دیموکراتیک جمهوریت څخه بې ځايه شوي دي. پناه غوښتونکي ماشومان د سختو شرایطو پر ګاللو سربیره هم په مظاهرو کې فعاله ونډه لرله، څو د خپلو حقوقو او راتلونکی له پاره مبارزه وکړي.

د یونان حکومت ادعا کوي چې نوی جوړ شوی کمپ مؤقتي دی. خو پناه غوښتونکي چې ځينې يې کلونه کيږې په دغه ټاپو کي اوسيږي، ویره لري چې په دغه کمپ کې به هم کلونه انتظار وکړي. د لیسبوس یوې ځایي ورځپاڼې (Sto Nisi) يو تړون خپور کړی دی چې ښيې د يونان د مهاجرو چارو وزارت د دغه کمپ ځمکه تر ۲۰۲۵م کاله پورې په ۲،۹ میلیونه یورو په کرایه نیولې ده.

په موريا کمپ کې تر اورلګيدنې يوه اوونۍ وروسته هم، ډير شمير پناه غوښتونکي د سړکونو پر سر ورځې شپې سبا کوي. د یونان چارواکی وایي چې دغه پناه غوښتونکي به ډير ژر نوي کمپ ته وليږدول شي. د جمعې په ورځ د یونان چارواکو دغه کمپ ته د پنځه زره مهاجرو د انتقالیدو خبر ورکړ. په عین وخت کې حکومت اعلان کړی چې د لیسبوس ټاپو به تر راتلونکي پسرلې پورې له پناه غوښتونکو خالي شي.

دغه پناه غوښتونکي مجبوره دي چې په له سختو شرایطو سره مقابله وکړي. هغوی د څو ورځو لوږې او تنده تیرولو وروسته اوس ډير محدود امکانات لکه په ورځ کې دوه بوتله اوبه او یو څه خواړه تر لاسه کوي. خو په لیسبوس کې د سپتمبر مياشتې سختې ګرمۍ ته په پام سره دغه امکانات کافي نه دي. سربیره پر دې دغه پناه غوښتونکي د کرونا ویروس له خپريدلو څخه هم ویره لري.

د هغه پناه غوښتونکو له پاره چې شپې د سړک پر غاړه ویده کیږې، په ځانګړي ډول شپه خطرناکه او ويرونکي ده. يوې ځوانې میرمنې دويچه ویله ته وويل: «تاسې کولې شئ تصور کړئ چې د دومره نارينه و په منځ کې د يوې ځوانې ښځې ويده کيدلو سره به څه احساس لري؟ د حاجت د رفع کولو له پاره ځنګل او یا دغه دوزخ (د خیمو کمپ چې په خپله یې جوړ کړی) ته ورتګ؟ د شپې نه شم کولی ويده شم او ويره لرم چې ميړه او لور به مې حشرات وچيچي.»

په موريا کمپ کې د ژوندانه شرایط ډير سخت او خطرناکه وو. ډيری پناه غوښتونکو خپلې هيلې له لاسه ورکړې وې. دوی چې له جګړو او شخړو یې تيښته کړې د موريا کمپ په ویجاړيدلو سره یو ځل بيا د خپل ژوند ژغورلو له پاره په تيښته شول. د لمر پریوتو پر مهال د یو سوپرمارکيټ مخې ته پر سړک په لسونو ښځې، نارینه او ماشومانو لاسونه دوعا ته پورته کړل. هغوی له خدای څخه د مرستې غوښتنه وکړه. ډيرو نه شو کولې خپله ژړا ودروي.

ډيری دغو پناه غوښتونکو له جګړې او فقز څخه تيښته کړې. له دغه پيښې وروسته له روانې زيانونو څخه کړیږي. دغه افغان چې اوښکې يې روانې وې دويچه ویله ته وويل: «موږ د پيسو راټولولو له پاره دلته نه يو راغلې. موږ د ښه وخت تیرولو له پاره دلته نه یو راغلي. موږ يوازې د دې له پاره راغلي يو چې ماشومان مو ښه راتلونکې ولري او زده کړه وکړي.»