د «جګړې اړخ» حقوقي مفهوم د ۱۹ او ۲۰ پیړۍ د بین المللي حقونو څخه سرچینه اخلي: په یوه جنګي ګوند یا د جګړې رسمي اعلان یوې جګړې ته د داخلیدو او یا هم په ځانګړو جګړیزو عملیاتو کې په مستقیم ډول مشارکت سره ارتباط پیدا کوي.
په یوه جنګي چاپیریال کې قدم وهل المان د جګړې په یوه طرف بدلوي. د پوځي عملیاتو له پاره د استخباراتي اطلاعاتو برابرول او یا هم ځواکونو ته جنګي روزنه ورکول د خاکستري سیمې په توګه مشخص شوي دي، خو د وسلو لیږد ستونزه نه رامنځته کوي.
د آلمان د پوځ ټانکونه کومې وړتياوې لري؟
اوکراين غواړي چې آلمان ورته ليوپارډ ۲ جنګي ټانکونه ورکړي. دغه هېواد ته لا دمخه درنې توپخانې، اکشتافي وسايط او دافع هوا يا د الوتکو ضد ټانکونه هم ورکړل شوي دي. خو دغه جنګي وسلې څه توپير سره لري؟
انځور: Michael Kappeler/dpa/picture alliance
جنګي ټانک ليوپارډ ۲
«The main battle tank» (ام بي ټي) يا ليوپارډ ۲ د جګړې د ډګر «بهترين وسله وال موټر» دی چې د فاير يا ويشتو ډېر قوت لري. ليوپارډ ۲ «يوه ډېره متحرکه صحرا تلونکې نقليه وسیله بلل کيږي چې زنځير او يوه ډېره قوي ماشينداره د اصلي وسلې په توګه لري چې ۳۶۰ درجې څرخي.
انځور: Michael Kappeler/dpa/picture alliance
زغروال خودکاره هاوبڅ ۲۰۰۰ ټانکونه
«هاوبڅ ۲۰۰۰ ټانک» زنځير لرونکی یا چین داره د توپخانې سیسټم دی چې راکټونه یې تر ۶۰ کيلومتر اوږد واټن پورې فاصله په نخښه کولی شي. دا چې مرمۍ یې په اتوماتيک ډول ډکيږي نو دا د مسلسل فاير ډېره زياته وړتيا لري.
انځور: Sven Eckelkamp/IMAGO
ماردر ټانکونه
دا ټانکونه زياتره وخت د جګړې په لومړۍ کرښه کې د سپکو وسلو څخه د دفاع په موخه کارول کيږي او همدا راز د درنو ټانکونو په مقابل کې هم دفاع کوي. د دې ټانکونو اصلي دنده د جګړې ډګر ته د عسکرو انتقال دی. دا پياده جنګي وسايط يا ټانکونه درانه يا جګړه ایز ټانکونه د جګړې تر میدانه بدرګه کوي او ساتنه ترې کوي. دا ټانکونه په سپکو وسلو او زیاتره وخت په هدایت شويو توغنديو سمبال وي چې زغروال ټانکونه سوري کوي.
انځور: Philipp Schulze/dpa/picture alliance
زغره وال پوما ټانکونه
پوما د لا ډېر جګړه ايز ځواک په لرلو سره له ماردر ټانکونو لا عصري دي. دا ټانک د ۳۰ ملي متره کاليبر لرونکی بشپړ قوي توپ لري. د ټانک پر سر د توپ د کنترول له پاره پرسونل ته اړتيا نه وي ځکه چې وسله له لیرې کنتروليږي.
انځور: picture alliance/dpa/H. Hollemann
پرسونل انتقالوونکې فوکس ټانکونه
زغره وال پرسونل انتقالوونکي فوکس او بوکسر ټانکونه د ځمکنيو قطعاتو، تلفاتو او يا د تجهیزاتو د انتقال له پاره طرحه شوي دي او يوازې په سپکو وسلو سمبال دي. دا په دې معنا چې دا ټانکونه په عمومي ډول يوازې د سپکو او منځنيو ځمکنيو وسلو پر وړاندې مقاومت کولی شي.
انځور: Sven Eckelkamp/IMAGO
اکشتافي زغره واله نقليه وسيله
کوچنۍ، چټکه، خاموشه او يوازې په سپکو وسلو سمباله دا نقليه وسیله چې «فينک» نوميږي د لولکس ټانکونو ځای ناستي او د آلمان د پوځ اصلي اکتشافي ټانک دی. دا د دريمې کچې زرې محافظت لري او په بيلا بيلو وسلو سمباليدلای شي.
انځور: picture-alliance/dpa
بفل؛ ځانګړې زغره والې نقليه وسيلې
د «Büffel» زغره وال د حصول يا بيا موندنې دا ټانکونه د هغو ټانکونو او نورو درنو وسلو او ابزارو په بيا موندلو او ترلاسه کولو کې مرسته کوي چې د جګړې په ډګر کې د بريدونو له کبله ويجاړ شوي وي.
انځور: picture-alliance/dpa/P. Schulze
پل جوړونکي ځانګړي زرې ټانکونه «بيبر»
«بيبر» پل جوړونکي ټانکونه دي چې د سيندونو او خندقونو څخه د تیرېدو له پاره ډیزاين شوي. دغه ټانکونه په صعب العبور سیمو کې ډیر ګټور بلل کیږي او نورو نقیله جنګي وسایطو ته د پل په توګه نقش لوبوي.
انځور: Patrik Stollarz/AFP via Getty Images
دافع هوا لرونکي فلاک ګيپارد ټانکونه
ګيپارد په هر ډول آب و هوا کې کار ورکونکی خودکاره د الوتکې ضد ټانک دی چې په ۱۹۶۰م لسیزه کې جوړ شوې او په ۱۹۷۰م لسیزه کې ميدان ته کښته کړل شو. دا ټانکونه څو ځلي عصري شوي او په نويو او پرمختللو وسايلو سمبال شوي دي. دا د آلمان د پوځ او د ناټو د يو شمير نورو هېوادونو د هوايي دفاع اساس بلل کيږي.
انځور: Maurizio Gambarini/dpa/picture alliance
انځورونه1 | 9
د درنو وسلو لیږد او خپله دفاع
د ملګرو ملتونو سازمان په منشور کې راغلي دي چې «ټول غړي هیوادونه دې په نړیوالو ارتباطاتو کې له تهدید یا د ځمکنۍ بشپړتیا یا نورو هیوادونو د سیاسي خپلواکۍ پر وړاندې له زور څخه استفادې یا بل هر ډول رفتار څخه چې د ملګرو ملتونو سازمان له اهدافو سره هم غږي نه لري، ډډه وکړي».
روسیې تیر کال په فیبرورۍ کې پر اوکراین له برید کولو سره دا منشور نقض کړ. دغه منشور په ښکاره ډول بیانوي چې په دا ډول حالاتو کې ټول هیوادونه حق لري چې له خپل ځان څخه په مستقل ډول او یا هم په مشترک ډول دفاع وکړي.
یقیناً هغه څه چې له حقوقي تعریف څخه هم حیاتي ده، د وسلو له لیږد څخه د روسیې د ولسمشر ولادیمیر پوتین برداشت او دې موضوع ته د هغه د غبرګون ډول دی.
هغه بحث چې د المان د بهرنیو چارو وزیرې انالینا بیربوک تر څرګندونو وروسته مطرح شوی دی، وښودله چې اوسمهال وضعیت تر کومې اندازې حساس دی. نوموړي د سه شنبې په ورځ د اروپايي شورا په غونډه کې د لویدیځو متحدینو ترمنځ د انسجام غوښتنه وکړه: «موږ له روسیې سره په جګړه کي يوو، نه یو له بل سره.»
د دغو کلیمو انتخاب ډیره غوغا راپورته کړه، د لویدیځ سیاستوالو محتاطانه ټینګار کړی دی چې د اوکراین ملاتړ په دې معنی نه دی چې دوی د جګړې یو اړخ دي.
د روسیې د بهرنیو چارو وزارت ویاندې ماریا زاخاروا، د جمعې په ورځ په مسکو کې د المان له سفیر څخه په برلین کې د «ضد و نقیض» څرګندونو په اړه د وضاحت غوښتنه وکړه. هغې وویل چې المان له یوې خوا ویلي دي چې د اوکراین په جکړه کې یو اړخ نه دی، خو له بله اړخه بیا بیربوک ویلي دي چې اروپایي هیوادونه له روسیې سره د جګړې په حال کې دي. زاخاروا په تلګرام شبکه کې لیکلي دي: «آیا هغوي پخپله پوهیږي چې د څه په هکله خبرې کوي؟»
حتی که المان او ټول لویدیځ متحدین یي د نړیوالو حقونو له نظره په یوه ډاډمن ځای کې قرار لري او په جګړه کې طرف نه دي، اوس د درنو وسلو استولو له کبله په مخ پر ډیریدونکي ډول د روسیې د تبلیغاتو په مقابل کې واقع شوي دي. پوتین په تیرو وختونو کې د نړیوالو حقونو له پاره چندانې حقوقي توجه نه درلوده او دا لیري نه ده چې په راتلونکي کې به هم همداسې اوسي.
د اوکراین تر خپلواکۍ څو ورځې وړاندې د اوکراین د پلازمېنې په کوڅو کې روسي ټانکونه نندارې ته وړاندې شوي دي او ماشومان ورسره ساتیروي. اوکراین د اګست میاشتې پر ۲۴مه نېټه خپله خپلواکي لمانځي. له نن څخه شپږ میاشتې وړاندې، د روسیې ولسمشر ولاديمیر پوتین کیف ته د روسي ټانکونو د ننوتلو امر وکړ. پوتین هغه وخت تمه درلوده چې اوکراین به یوازې په دریو ورځو کې ونیسي، خو داسې ونه شول او جګړه لا هم ادامه لري.
انځور: Kyodo/picture alliance
سوځېدلی روسی ټانک د کيف په يوه کوڅه کي
پر اوکراین باندې د روسیې تر یرغل وروسته، لا هم په دغه هيواد کې جګړه روانه ده او اوکرایني عسکر یې پر وړاندې مقاومت کوي. اوسمهال اصلي جګړه د اوکراین په ختیځ او جنوب کې ده. روسیې په دې موده کې خپل ګڼ شمیر پوځي تجهیزات هم له لاسه ورکړي دي.
انځور: Nacho Doche/REUTERS
په کيف کي سوځلی ټانک
تر دې وړاندې د روان میلادي کال په می میاشت کې هم د اوکراین په پلازمېنه کیف کې د دې هیواد د بهرنیو چارو وزارت ودانۍ ته څیرمه د روسیې د ویجاړ شویو پوځي تجهیزاتو یو نندارتون جوړ شوی وو ترڅو د اوکراینانو مورال لوړ کړي. د اوکراین دفاع وزارت ادعا کوي چې له ۱۹۰۰ ډېر روسي ټانکونه او د روسي ځواکونو تر ۴۲ زره ډیر عسکرو د انتقال زغروال موټر یې له منځه وړي دي. په خپلواکه توګه د دغو شمیرو تائید ناممکن دی.
انځور: GLEB GARANICH/REUTERS
په کيف کي ويجاړ شوي ټانکونه
د روان میلادي کال په جون او جولای میاشتو کې هم د اوکراین حکومت د پولنډ په وارسا او د چیک جمهوریت په پراګ کې هم ورته نندارتونونه تنظیم کړي ول. د اوکراین دفاع وزیر، اولیکسي ریزینکوف همدا راز په نورو اروپايي هیوادونو کې هم د دغه راز نندارتونونو د جوړولو وړاندیز کړی دی، ترڅو د خلکو په ذهنونو کې د جګړې یاد تازه پاتې شي.
انځور: picture alliance/AP
په استونیا کې د روسي ټانکونو لیرې کیدل
پر اوکراین باندې د روسیې تر پوځي یرغل وروسته، په ځينو اروپايي هیوادونو کې روسي ټانکونه ورو ورو له صحنې څخه لیرې شول. د همدې کال په اګست میاشت کې د استونیا حکومت پریکړه وکړه چې د شوري اتحاد په دوران کې جوړ ټي-۳۴ ډوله ټانک چې د دې هیواد په شرقي ناروا ښار کې د روسیې پولې ته څیرمه د یوه یادګار په توګه پاته وو، لیرې کړی. د استونیا حکومت د دې کار دلیل عامه نظم ته ګواښ بللی وو.