د افغانستان د کنګل شویو زیرمو د مدیریت له پاره ټاکل شوي مدیره پلاوي تیره میاشت خپله دوهمه جلسه کړې چې پکې یې د کنګل شویو شاوخوا ۳،۵ میلیارده ډالرو د مدیریت او د افغانۍ د ثبات د ترلاسه کولو له پاره یې د یادو کنګل شویو پیسو د انتقال او ویش په هکله بحثونه کړي دي.
دا د یاد وجهي صندوق د مدیره پلاوي دوهمه رسمي جلسه وه چې په انلاین ډول رابلل شوې وه.
تیر کال په امریکا متحده ایالاتو کې د افغانستان د کنګل شویو زیرمو څخه شاوخوا ۳،۵ میلیارده ډالر د «افغانانو له پاره د وجهي صندوق» په نامه یوه حساب ته انتقال شوي دي چې د امریکا متحده ایالاتو د چارواکو په خبره طالبان به ورته لاس رسی ونه لري. طالبانو بیا د امریکا دغه پریکړه غندلې وه او هغه یې د نړیوالو قوانینو تر پښو لاندې کول یاد کړي ول.
په نړۍ کي باارزښته او بې ارزښته پیسې
د ډالرو په مقابل کي پنځه باارزښته او پنڅه بې ارزښته پیسې د کومو هیوادونو دي؟ په وروستیو کې د ډالر په مقابل کې پاکستانۍ کلداري او افغانۍ هم ارزښت له لاسه ورکړی دی. انځور: DW/Marek/Steinbuch ۱ کویتي دینار، د نړۍ تر ټولو باارزښته پیسه د ډالرو په مقابل کې تر ټولو لوړه بیه د کویتي دینار ده. یو کویتي دینار شا او خوا ۳،۲۹ امریکایي ډالره کیږي. د دغه کوچني هیواد اقتصاد تر ټولو زیات د تیلو پر صادراتو ولاړ دی.
انځور: Getty Images/AFP/Y. Al-Zayyat دوهم ځای بیا د بحرین دینار لري، چې یو دینار یې شا او خوا ۲،۶۵ امریکایي ډالره کیږي او کابو له یوې لسیزي راهيسي یې ارزښت همدومره دی. د کویت په څیر د بحرین د اقتصاد بنسټ تیل جوړوي.
انځور: imago/Jochen Tack د عمان یو ریال شا او خوا ۲،۶ امریکایي ډالره کیږي.
انځور: www.passportindex.org د ډالر په مقابل کې د اردن د یوه ریال بیه ۱،۴۰ ډالره کیږي. د نورو خلیجي هیوادونو برعکس اردن تیل نه لري او نه یې اقتصاد دومره پیاوړی دی.
انځور: Imago/S. Schellhorn د بريتانيا پاونډ پنځم ځای لري. یو پاونډ په شا او خوا ۱،۳ امریکایي ډالره تبادله کیږي. په تیرو دوو لسیزو کې د ډالر په مقابل کي د یوه پاونډ بیه ۱،۲ وه او تر ټولو زیاته ۲،۱ ډالره وه.
انځور: picture-alliance/imageBROKER په وروستیو ورځو کې د ډالر په مقابل کې پاکستانۍ کلدارې خپل ارزښت له لاسه ورکړی دی. په وروستیو دوو لسیزو کې د یوه ډالر بیه د ۵۲ او ۱۴۶ کلدارو ترمنځ وو او دا توپیر تر ۱۶۰ سلنه زیات دی. په ۲۰۰۹م کال کې یو ډالر ۸۲ کلدارې او په ۱۹۹۹م کال کې بیا ۵۴ کلدارې کیدی.
انځور: picture-alliance/dpa/A.Gulfam افغانۍ هم د ډالر په مقابل کې خپل ارزښت بایللی په دې وروستیو ورځو کې د بهرنیو اسعارو په مقابل کې د افغانۍ ارزښت ډیر کښته شوی دی. د افغانستان مرکزي بانک د افغانۍ ارزښت د کمیدو دليل جګړه، نا امني او په هیواد کې دننه سیاسي جنجالونه په ګوته کوي. اوس یو امریکایي ډالر د شا او خوا ۷۹ افغانۍ او ۲۰ پولو په بدل کې تبادله کیږي چې دا په تیرو ۱۹ کلونو کې د بهرنیو اسعارو په مقابل کې د افغانیو تر ټولو ټيټه بیه ده.
انځور: AP هندۍ کلداره په تیرو دوو لسیزو کې د ډالر په مقابل کې د پاکستانۍ کلدارې په پرتله باثباته ده. په ۱۹۹۹م کال کې یو امریکایي ډالر شا او خوا ۴۲ هندي کلدارې کیده او اوسمهال یو ډالر تر۷۰ هندي کلدارو زیات کیږي.
انځور: Reuters/J. Dey پنځمه کم ارزښته پيسه – لاؤ کِپ د سویل ختیځ آسیایي هیواد لاوس پیسه لاو کپ د ډالر په مقابل کې پنځمه کم ارزښت لرونکي پيسه ده. یو امریکایي ډالر شا او خوا ۸۶۲۷ لاو کپ برابر دی. مهمه خبره دا ده چې د دغه پیسې په ارزښت کې کمی نه دی راغلی، بلکې په ۱۹۵۲م کال کې دغه پیسه له کم ارزښت سره وړاندې شوه.
د افریقایي هیواد ګینې جمهوریت فرانک د ډالر په مقابل کې د نړۍ څلورمه کم ارزښته پیسې دي. یو فرانک تر۹۲۰۰ زیاتو فرانک سره تبادله کیږي.
انځور: DW/B. Barry اندونیزیا چې په نړۍ کې د مسلمانانو تر ټولو ستر هیواد دی، د کم ارزښت لرونکو پیسو دریم هیواد دی. په اندونیزیا کې له یوې روپۍ څخه تر۱۰۰ زرو روپو پورې بانک نوټ شته. یو امریکایي ډالر شا او خوا ۱۴۵۰۰ روپۍ کیږي.
انځور: picture-alliance/dpa/Zuma Press/I. Damanik د نړۍ دوهمه کم ارښته پیسې د ویتنام دي. یو ډالر شا او خوا ۲۳۳۷۷ ویتنامي ډانګ کیږي. په ۱۹۹۹م کا کې یو ډالر څه دپاسه پنځلس زره ډانګ کیدل. خو د چارو پوهان په دې نظر دي چې د ښو تګلارو په خپلولو سره به په نزدې راتلونکي د ډانګ ارزښت بیرته ښه شي.
انځور: AP ایران چې د امریکا متحده ایالاتو له سختو اقتصادي بندیزونو سره مخامخ دی ریال یې خپل ارزښت له لاسه ورکړی دی. اوسمهال یو امریکایي ډالر شا او خوا ۴۲۱۰۰ ریال کیږي. په ۱۹۹۹م کال کې یوه امریکایي ډالر ۱۹۰۰ ریال سره تبادله کیده.
انځور: tejaratnews
د افغانستان د کنګل شویو ارزي زیرمو د وجهي صندوق د مدیره پلاوي غړي شاه محرابي، چې د افغانستان د مرکزي بانک د عالي شورا غړی هم دی، وايي چې د وجهي صندوق د څلورو غړو دغه جلسه په انلاین بڼه د فبروري میاشتې پر ۱۶مه نېټه ترسره شوې ده.افغانستان ته د نغدو پېسو د ليږد پلان
محرابي رویترز خبري اژانس ته د یادې جلسې په هکله ويلي دي: «د زیرمو د انتقال په دې برخه کې پر ممکنه انتخابونو باندې بحث وشو. هغه زیاته کړې ده چې دلته «په واضح ډول نظریه دا ده چې د [افغانۍ] د ثبات ترلاسه کولو له پاره د پیسو انتقال ته اړین اقدامات عملي شي او ممکنه حل لارې وموندل شي.»
محرابي همدا راز ویلي دي چې هغه په دې باور دی چې دغه پیسې باید یوازې د افغانۍ د ثبات او د بهرنیو اسعارو پر وړاندې د افغانۍ د ارزښت د لویدو مخه پرې ونیول شي.
د پخواني نظام تر سقوط وروسته په بهرنیو هیوادونو کې د افغانستان ارزي شتمنۍ کنګل شوي دي. انځور: Haroon Sabawoon/AA/picture alliance د افغانستان کنګل شویو پیسو احتمالي استفاده
محرابي له رویترز خبري آژانس سره په خبرو کې ویلي دي چې هغه د دې نظریې خلاف دی چې له کنګل شویو زیرمو دې د افغانستان د وارداتي برېښنا لګښت او همدا راز د افغانستان د پورونو او یا هغو پیسو په ورکړه کې ترې استفاده وشي چې د افغانستان اوسنۍ اداره یې مسوولیت لري.
د محرابي په خبره، د افغانۍ د ثبات له پاره که چیرته اړتیا وي، دوی به مداخله وکړي او ان د اسعارو په بازار کې به د ډالر په مقابل کې افغانۍ واخلي ترڅو په دې توګه یو شمیر افغانۍ له اقتصادي چرخش څخه خارج کړل شي چې په پایله کې به یې د نوموړي په خبره انفلاسیون هم ثابت وساتل شي.خصوصي بانکونو ته د نویو چاپ شویو بانکنوټونو د وېش بهیر پیل شو
د محرابي په شمول یو شمیر اقتصاد پوهان وايي چې په تیرو میاشتو افغانۍ د نورو اسعارو په پرتله ثابته پاتې شوې او د دوی په باور د دې کار دلیل هم د ملګرو ملتونو له لوري افغانستان ته د ډالرو دوامداره انتقال دی.
د پخواني جمهوري نظام تر سقوط وروسته او واک ته د طالبانو له رسیدو سره سم افغانۍ خپل ارزښت په بې ساري توګه له لاسه ورکړ خو د وخت په تیریدو سره یې خپل ارزښت بیرته ترلاسه کړ.
This browser does not support the video element.
د افغانستان د کنګل شویو ارزي شتمنیو د وجهي صندوق نوموړي غړي همدا راز ویلي دي چې مدیره پلاوي په دې جلسه کې د مدیره پلاوي د مصارفو د پوره کولو له پاره د بهرنیو مالي مرستو د موندلو له پاره هڅې کړې څو په خبره یې چې د کنګل شویو پیسو د مدیریت مصارف له کنګل شویو پیسو استفاده نه شي.
د شاه محرابي په حواله، کنګل شویو پیسو د ۲۰۲۱م کال راهیسې (له هغه وخته چي کنګل شوي) ۳۶ میلیونه ډالر ګټه کړې او د تیر سپتمبر میاشتې راهیسې وروسته له هغه چې یاد وجهي صندوق ته انتقال شوي دي د روان کال د جنوري میاشتې تر پایه پورې ۳۴ میلیونه ډالر نوره ګټه هم کړې ده چې په مجموعي ډول ۷۰ میلیونه ډالر کیږي.
آژانسونه / خ.ح / ن.ز
