د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلینکن د چهارشنبې په ورځ، په افغانستان کي زیږیدلې، د خارجي سیاست او منځګړیتوب کارپوهه، رینا امیري د افغان ښځو او نجونو او بشري حقونو د مدافع په توګه ونوموله.
بلینکن څرګنده کړه چي امیري به داسي چاري پرغاړه واخلي چي د ده، د امریکا متحده ایالاتو حکومت او د دغه هیواد د ملي امنیت له پاره ډیري مهمي دي. د هغه په خبره: »موږ داسي یو سوله ایز، باثباته او ډاډمن افغانستان غواړو چي په هغه کي ټول افغانان وکولای سي په سیاسي، اقتصادي او ټولنیز مشارکت کي ژوند او پرمختګ وکړي.« امیري د امریکا د پخواني ولسمشر بارک اوباما په وخت کي هم په خارجه وزارت کي کار کاوه.
امریکا متحده ایالاتو پس له ۲۰ کلونو خپل پوځي ماموریت په افغانستان کي پای ته ورساوه. د خارجي ځواکونو د وتلو په ترڅ کي طالبانو یو وار بیا په دغه جګړه ځپلي هیواد کي واک ترلاسه کړ چي دې کار افغان ښځي له یوه نامعلوم برخلیک سره مخامخي کړې.
طالبانو په نوویمو کلونو کي د خپلي واکمنۍ په ترڅ کي د افغانستان ښځي ترسخت فشار لاندي راوستي وې. نجونو اجازه نه درلوده چي مکتب ته ولاړي سي. ښځي مجبوره وې چي چادري واغوندي او یوازي یې له یوه محرم نارینه سره کولای سوای له کوره ووزي.
په تیرو میاشتو کي طالبانو یو وار بیا د ښځو حقونه سخت محدود کړي دي. د بشري حقونو فعالینو پر دغه ډول محدودیتونو باندي سخت انتقادونه کړي دي.
څو ورځي مخکي طالبانو پريکړه وکړه چې يوازي هغه وخت ليري سفر کولای سي يا يې اجازه لري چي يو محرم ورسره وي.
په افغانستان کي ټولو ترانسپورتي شرکتونو او ښاري ترانسپورت ته لارښوونه سوې ده چي که ښځو حجاب نه وي کړی د انتقال اجازه يې نه لري.
GP/NZ/AG
په افغانستان کې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې ژوند
په افغانستان کې د طالبانو له لوري په دراماتیک ډول د واک پر نیولو سربیره، ورځنی ژوند روان دی. خو ورځ تر بلې ژوند د تغیر په حال کې دی، په ځانګړي ډول د ښځو له پاره.
انځور: WANA NEWS AGENCY/REUTERSله افغانستان څخه خپریدونکي انځورونه او ویډیوګانې په ښارونو کې د خلکو ګڼه ګوڼه ښيې، لکه د هرات په دغه رستورانت کې، چې مشتریانو ته هرکلی ویل کیږي. خو د پخوا په پرتله د پام وړ یو بدلون تر سترګو کیږي: د میزونو شا او خوا یوازې نارینه لیدل کیږي چې زیاتره یې دودیز کالي اغوستي وي او د ځینو یې پګړۍ پر سر وي. په ښارونو کې د ښځو شمیر ډیر کم شوی.
د نجونو او هلکانو د صنفونو جلا کیدل
د کابل په یوه خصوصي پوهنتون کې یوې پردې دغه محصلین سره جلا کړي دي. د جنسیت له مخې جلا والی دلته یوه رسمي پالیسي ده او ښایي لا پسې پراخه شي. د افغانستان د لوړو زده کړو وزیر عبدالباقي څو ورځې مخکې په کابل کې وویل: «په ګډو صنفونو کې زده کړه له یوې خوا له اسلامي ارزښتونو سره په ټکر کې ده او له بلې خوا د افغانانو د ملي، فرهنګي او عنعنوي ارزښتونو سره په تضاد کې ده.»
د ائتلافي ځواکونو تر شل کلن حضور وروسته هغه حقوق چې ښځو ترلاسه کړي وو ژر له منځه ولاړل. د طالبانو د فرهنګي کمېسیون د مرستیال په خبره د ښځینه ورزشکارانو له پاره به سپورت منع شي.
طالبانو هر لوري ته د تالاښۍ پوستې جوړې کړي دي. خلک په وسلو سمبال طالبانو څخه اندیښنه لري او له دې کبله غواړي د امکان تر حده د چا د پاو وړ و نه ګرځي. غربي لباس ډیر کم تر سترګو کیږي او په درنو وسلو سمبال کسان زیات ليدل کيږي.
په کابل کې هغه کارګر چې په ورځني مزد کار کوي، د یوه سړک پر غاړه په دې تمه دي چې یو څوک یې کار ته بوځي. افغانستان چې د طالبانو تر ولکې دمخه يې هم اقتصادي وضعيت کمزوری وو، اوس د اقتصادي سقوط او لا زیاتې بې روزګارۍ سره مخامخ دی. د ملګرو ملتونو د اټکل له مخې په راتلونکو میاشتو کې زیات انسانان بې وزلي ګواښي.
د بشري حقونو له پاره مبارزه
له افغان مېرمنو سر پر بې رحمانه سرکوب سربیره هغوی بیا هم د خپل تعلیم، کار او مساوي حقوقو غوښتنه کوي. د ملګرو ملتونو د بشري حقونو دفتر خبر ورکړی دی چې سوله ایز لاریونونه هم د تاوتریخوالي ډک چلن سره مخامخ کیږي. طالبانو مظاهره کوونکي په لښتو او درو وهلي او فیرونه يې پرې کړي دي چې تر اوسه د څلورو کسانو د وژل کیدو او نور ډېرو د ټپيانيدو رپوټونه ورکړل شوي دي.
له بل لوري دغه ښځې وایي چې دوی د طالبانو له نویو مقرراتو څخه راضي دي. دغه ښځې چې د طالبانو امنیتي کسانو بدرګه کولې، د طالبانو له چلن څخه بشپړ رضایت ښکاره کاوه. د دغو لاریون کوونکو په خبره هغه میرمنې چې له هیواده وځي د دوی استازیتوب نه کوي او په دې باور دي چې اسلامي قوانین د هغوی خوندیتوب تامینوي.
د طالبانو ضد لاریونونو برعکس دا ځل د هغوی [طالبانو] په پلوۍ لاریون ته خبریالان هم وربلل شوي ول. ځینې هغه خبریالان چې د طالبانو ضد لاریونونو ته یې خبري پوښښ ورکاوه د طالبانو له خوا له سخت تاوتریخوالي سره مخامخ شوي وو. دا د بدلیدونکي وخت په ځانګړې توګه د ښځو له پاره یو روښانه نښانه ده.
