طالبان: که ښځي حجاب مراعت نکړي، نارینه یې مجازات کیږي
۱۴۰۱ اردیبهشت ۱۷, شنبه
د طالبانو د امر بالمعروف و نهي عن المنكر وزارت په یو نوي فرمان کي خبرداری ورکړی چي که ښځي سم حجاب مراعت نکړي، نارینه به یې جزأ وویني. په فرمان کي راغلي دي، چي که ښځینه کارکونکي دغه دستور ونه مني، د کاره به اخراجې سي.
اعلان
د طالبانو د امر بالمعروف و نهي عن المنكر وزارت دغه فرمان نن شنبه (د ۲۰۲۲ کال د می میاشتي اومه) صادر سوی او ټولو اداري مراجعو ته یې استولی دی. د نوي فرمان پراساس ښځي باید بغره (برقع) یا پوره حجاب وکړي او «تنګ حجاب» وانه غوندي. فرمان خبرداری ورکوي، چي په غیر د هغه به یې ولي یا نارینه مجازات سي.
ولي هغه څوک دی، چي په قانوني ډول سره د یوه یا څو کسانو ټوله او یا یوه برخه اختیارات ولري. مثلأ لکه پلار چي د نابالغه اولادو اختیارات لري. په عمومي مسایلو کي دولتي مسؤل کارمندان په خپله شغلي ساحه کي ولي بلل کیږي.
د طالبانو دغه دستور کیدلای سي د خلکو په منځ کي بیره نوره هم ډیره کړي او پر ښځو باندي په کور او کار کي ډیر فشار وارد کړي. د دغه فرمان په یوه پاراګراف کي راغلي دي:«په اول قدم کي بې حجابه ښځي وپيژندل سي. وروسته یې ولي ته توصیه او اخطار ورکول سی.»
د فرمان په یوه بل پاراګراف کي راغلي دي، چي په دوهم قدم کي به د بې حجابه ښځو ولي احضار او درې ورځي به بندي سي. په دریم ګام کي به محکمې ته راکش او سزأ ورکول سي.
طالبانو د غیرحکومتي خیریه سازمانو بې حجابه کارکونکي هم په دغه فرمان کي شاملي کړي دي او ویلي یې دي، چي ځواني ښځي باید د نامحرمه نارینه وو د لیدو پر وخت خپل ځان پټ کړي.
د دغه فرمان پراساس هغه ښځي چي په حکومتي ارګانو کي کار کوي او حجاب سم مراعت نکړي، د وظیفې څخه اخراجیږي.
د طالبانو د امر بالمعروف والنهي عن المنكر وزارت دغه فرمان د ټولو وزارتو د نمایندګانو په شمول یو هئیت تعین کړی دی، چي د ښځو حجاب به بررسي کوي. په فرمان کي همدارنګه راغلي دي، چي د رسنیو او منبرونو څخه دي دغه دستور ابلاغ سي.
په افغانستان کي قدرت ته د طالبانو تر رسیدو راوروسته هغوی پر خلګو، خصوصأ ښځو باندي ډیر محدودیتونه وضع کړی دي. هغوی تر ډیره حده پوري ښځي د کار او تحصیل څخه محرومي کړي دی.
سربیره پردې ښځي اجازه نلري، بیله محرم څخه د کور څخه لیري سفر وکړي. حتی موټروانانو ته یې اخطار ورکړی دی، چي په خپلو نقلیه وسایطو کي د بې حجابه ښځو د سپریدو څخه پرهیز وکړي. نارینه هم د دغو محدودیتو څخه خلاص ندي، مثلأ ږیره پریښوول، خولۍ پرسر کول او په کار کي محلي لباس اغوستل.
د طالبانو دغو اعمالو بین المللي عکس العملونه هم راپیدا کړي دي. ظاهرأ دغه محدودیتونه او د خلکو د ابتدايي حقوقو نقضول د دې سبب سوی دی، چي تر اتو میاشتو وروسته هم د دنیا یوه هیواد هم د طالبانو حکومت په رسمیت ندی پیژندلی.
په افغانستان کې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې ژوند
په افغانستان کې د طالبانو له لوري په دراماتیک ډول د واک پر نیولو سربیره، ورځنی ژوند روان دی. خو ورځ تر بلې ژوند د تغیر په حال کې دی، په ځانګړي ډول د ښځو له پاره.
انځور: WANA NEWS AGENCY/REUTERS
د نارینه وو نړۍ
له افغانستان څخه خپریدونکي انځورونه او ویډیوګانې په ښارونو کې د خلکو ګڼه ګوڼه ښيې، لکه د هرات په دغه رستورانت کې، چې مشتریانو ته هرکلی ویل کیږي. خو د پخوا په پرتله د پام وړ یو بدلون تر سترګو کیږي: د میزونو شا او خوا یوازې نارینه لیدل کیږي چې زیاتره یې دودیز کالي اغوستي وي او د ځینو یې پګړۍ پر سر وي. په ښارونو کې د ښځو شمیر ډیر کم شوی.
انځور: WANA NEWS AGENCY/REUTERS
د نجونو او هلکانو د صنفونو جلا کیدل
د کابل په یوه خصوصي پوهنتون کې یوې پردې دغه محصلین سره جلا کړي دي. د جنسیت له مخې جلا والی دلته یوه رسمي پالیسي ده او ښایي لا پسې پراخه شي. د افغانستان د لوړو زده کړو وزیر عبدالباقي څو ورځې مخکې په کابل کې وویل: «په ګډو صنفونو کې زده کړه له یوې خوا له اسلامي ارزښتونو سره په ټکر کې ده او له بلې خوا د افغانانو د ملي، فرهنګي او عنعنوي ارزښتونو سره په تضاد کې ده.»
انځور: AAMIR QURESHI AFP via Getty Images
له لاسه تللي آزادي
د ائتلافي ځواکونو تر شل کلن حضور وروسته هغه حقوق چې ښځو ترلاسه کړي وو ژر له منځه ولاړل. د طالبانو د فرهنګي کمېسیون د مرستیال په خبره د ښځینه ورزشکارانو له پاره به سپورت منع شي.
انځور: WANA NEWS AGENCY/REUTERS
هر ځای تالاشۍ
طالبانو هر لوري ته د تالاښۍ پوستې جوړې کړي دي. خلک په وسلو سمبال طالبانو څخه اندیښنه لري او له دې کبله غواړي د امکان تر حده د چا د پاو وړ و نه ګرځي. غربي لباس ډیر کم تر سترګو کیږي او په درنو وسلو سمبال کسان زیات ليدل کيږي.
انځور: Haroon Sabawoon/AA/picture alliance
د کار په انتظار
په کابل کې هغه کارګر چې په ورځني مزد کار کوي، د یوه سړک پر غاړه په دې تمه دي چې یو څوک یې کار ته بوځي. افغانستان چې د طالبانو تر ولکې دمخه يې هم اقتصادي وضعيت کمزوری وو، اوس د اقتصادي سقوط او لا زیاتې بې روزګارۍ سره مخامخ دی. د ملګرو ملتونو د اټکل له مخې په راتلونکو میاشتو کې زیات انسانان بې وزلي ګواښي.
انځور: Bernat Armangue/dpa/picture alliance
د بشري حقونو له پاره مبارزه
له افغان مېرمنو سر پر بې رحمانه سرکوب سربیره هغوی بیا هم د خپل تعلیم، کار او مساوي حقوقو غوښتنه کوي. د ملګرو ملتونو د بشري حقونو دفتر خبر ورکړی دی چې سوله ایز لاریونونه هم د تاوتریخوالي ډک چلن سره مخامخ کیږي. طالبانو مظاهره کوونکي په لښتو او درو وهلي او فیرونه يې پرې کړي دي چې تر اوسه د څلورو کسانو د وژل کیدو او نور ډېرو د ټپيانيدو رپوټونه ورکړل شوي دي.
انځور: REUTERS
د طالبانو پلویان
له بل لوري دغه ښځې وایي چې دوی د طالبانو له نویو مقرراتو څخه راضي دي. دغه ښځې چې د طالبانو امنیتي کسانو بدرګه کولې، د طالبانو له چلن څخه بشپړ رضایت ښکاره کاوه. د دغو لاریون کوونکو په خبره هغه میرمنې چې له هیواده وځي د دوی استازیتوب نه کوي او په دې باور دي چې اسلامي قوانین د هغوی خوندیتوب تامینوي.
انځور: AAMIR QURESHI/AFP/Getty Images
د کابل پوهنتون تالار
د طالبانو ضد لاریونونو برعکس دا ځل د هغوی [طالبانو] په پلوۍ لاریون ته خبریالان هم وربلل شوي ول. ځینې هغه خبریالان چې د طالبانو ضد لاریونونو ته یې خبري پوښښ ورکاوه د طالبانو له خوا له سخت تاوتریخوالي سره مخامخ شوي وو. دا د بدلیدونکي وخت په ځانګړې توګه د ښځو له پاره یو روښانه نښانه ده.