د امریکا ولسمشر د ایران او اسراییل ترمنځ په چټکۍ سره د جګړې پای ته رسیدلو د ستاینې ترڅنګ وویل چې واشنګتن له ایراني چارواکو سره د راتلونکې اونۍ په خبرو اترو کې د تهران د اټومي پروګرام د ختمولو د یو تړون غوښتونکی دی.
دونالد ترمپ ادعا وکړه چې د امریکا بنکر بسټر بمونو په ایران کې د ځمکې لاندې د فردو اټومي تاسیسات په بشپړ ډول لمنځه وړي دي. هغه وویل «ایا دا زیان ډیر سخت و؟ بلې هو دا واقعاً ډیر شدید و. دې د ایران اټومي تاسیسات په مکمل ډول نابود کړل.»
ترمپ وویل چې دې اقدام جګړه پای ته ورسوله. نوموړي دا د «د ټولو بریا» وبلله. د امریکا ولسمشر د ناټو په سرمشریزه کې د دې اوربند په هکله وویل چې دغه جګړه ختمه شوې ده او اوس وضعیت مخ پر ښه کیدو دی. ترمپ وویل «مونږ شاید کوم تړون کولی شو، زه نه پوهیږم.»
په ورته وخت کې هغه وویل: «زه دې ته دا ډول ګورم چې هغوي (اسراییل او ایران) جګړه وکړه، جګړه اوس ختمه شوې ده.»
ترمپ اشاره وکړه چې کیدای شي راتلونکي اونۍ د ایران او امریکایي چارواکو ترمنځ خبرې اترې وشي، خو ایران دا خبره نه ده تاییده کړې.
دونالد ترمپ د ایران پر اټومي تاسیساتو وروستي بریدونه پر هیروشیما او ناګاساکي بریدونو سره تشبیه کړل او ویې ویل «که تاسې هیروشیما ته وګورئ او که تاسې ناګاساکي ته وګورئ، تاسې پوهیږئ چې دغو بریدنو هم یو جنګ ختم کړی و. دغه جګړه په یو مختلف انداز کې ختمه شوه، خو تباهي یې ډیره زیاته وه.»
دغه پرمختګ په یوه داسې وخت کې کیږي چې د ایران د دولتي تلویزون په حواله د چهارشنبې په ورځ د هیواد قانون جوړونکو د ملګرو ملتونو د اټومي څار ادارې (آی ای اي ای) سره د همکارۍ ځنډولو په حق کې رایه ورکړه.
«اجازه نه ورکوو چې ایران دې یو اټومي قدرت شي» ایران او اسرائیل تر اوسه پورې د خپل تر ټولو شدید تصادم یا ټکر نه وروسته یو وار بیا ژوند عادي حالت ته د را ګرځولو کوښښ کوي.
د ايران او اسرائيل پټه جګړه په انځورونو کې
په داسي حال کې چې عربي ملکونه له اسرائيل سره د فلسطين پر سر خپلې ترینګلې اړیکي پای ته رسوي، د ايران او اسرائيل د «پټې» جګړې لمبې هره ورځ له يوې ګوښې راپورته کيږې. د ايران او اسرائيل پټه جګړه په دې انځوريز راپور کې: انځور: Reuters/WANA/N. Tabatabaee په داسې حال کې چې په ايران کې د بيرغ جوړولو کارخانې په مظاهرو کې د بیرغ سوزولو او تر پښو لاندې کولو له پاره د اسرائيل بيرغونه تولیدوي، عربې هيوادونه مخکې له مخکې خپلې خصمانه اړيکې له اسرائيل سره د فلسطين په اړه پاې ته رسوې.
انځور: Reuters/WANA/N. Tabatabaee د نطنز پر تاسیساتو پرله پسې بريدونه د «تکنالوژۍ هستوي ملي ورځ» او د نطنز د تاسيساتو بيا رغولو څخه يوه ورځ وروسته يې د بريښنا پر سیستم برید وشو. د ایران د هستوي انرژۍ رئيس علي اکبر صالحې دا بريد د «هستوي ترهګرۍ» په نامه یاد کړ.
انځور: picture-alliance/Tampa Bay Times رسنيو د اپريل پر اومه نېټه د «ایران ساويز» پر بیړۍ د برید خبر ورکړ. نيويارک ټايمز، دغه حمله د اسرائيل له خوا ګنلې وه او ليکلې يې ول، چې دغه برید د لوري او هلپوس رې په نامه د اسرائيلو پر سوداګریزو بیړیو باندي د بريد په ځواب کې شوی دی.
انځور: Planet Labs Inc/AP/picture alliance له ليري څخه د فخري زاده ترور د ايران د دفاع وزارت معاون او د پوځ مشر محسن فخری زاده، چې په اتمي پروګرام کې له ګډون مخکې يې له حسن تهراني سره شمالي کوريا ته سفر وکړ او د ايران د توغندیو پروګرام بنسټ يې کيښود. هغه په يوه چاودنه کې وويشتل شو. د ده د مړيني په هکله د اسرائيلو لومړي وزير بينيامین نتانياهو ويلي وو:«د هغه نوم په ياد کي وساتئ».
انځور: IRIB NEWS AGENCY/AFP د اسرائيلو له منځه وړلو خبردارې د ايران اسلامي جمهوريت کابو ټول مقامات اسرائيل په نابودولو ګواښې.
انځور: MIZAN د تهران پر محور برید ـ د لبنان سویل اسرائيل د ايران اسلامي جمهوريت د عراق او سوريې له لارې د لبنان په سويل کې حزب الله ته د نظامي تجهيزاتو په رسولو تورنوي او تل په دغه سيمو کې د «ایران متحد حزب الله» پر مرکزونو بريدونه کوي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/Sana په ایران پورې تړلې ځواکونو باندې بريد د دسمبر پر ۲۴ مه خبري رسنيو خبر ورکړ، په سوریه کي په شپنيو عملیاتو کې چې احتمالا د اسرائيل له خوا ترسره شوي ۵۷ کسان چې په هغوی کې ۳۱ يې د ايران له پوځ سره نږدي کسان وو، وژل شوي دي.
انځور: Mizan اسرائيل ته د ایران د هستوي ارشيف انتقال د اسرائيل لومړي وزير بنيامین نتانياهو د ايران هستوي اسنادو غلا کولو په موخه د خپل هيواد د خفیه دستګاه عملیاتو څخه خبر ورکړ.
انځور: Reuters/A. Cohen په اسرائيل کې ايرانې توکې بنيامن نتانياهو د مونشن امنيتي کنفرانس په بهير کې د اسرائيلو په فضا کي د ايران د يوې ويشتل شوي بې پيلوټه الوتکي ټوټې گډونوالو ته وښوولې.
انځور: picture-alliance/dpa/MSC 2018/L. Preiss په نطنز کې د سرائيل بې پيلوټه الوتکه په ۲۰۱۴م کال کې د ایران سپاه پاسداران په یوه خبرپاڼه کي ویلي ول چې د سرائيل يوه بې پيلوټه الوتکه چې له رادار څخه د پټېدو توان لري او د «نطنز هستوي سیمي حریم» ته يې د ننوتلو قصد درلود، ويشتلې او راغورځولې ده.
انځور: mashreghnews د غزې تراړې ته د وسلو لیږد د اسرائيلو سمندري ځواک په ۱۳۹۲ کال کې د«کلوس سي» په نوم يوې بار وړونکي بیړۍ چې د پاناما بیرغ پرې رپېد، د درولو خبر ورکړ. په دغه بیړۍ کې د فلسطينيانو له پاره د ايران توغندي بار ول.
انځور: Kate Shuttleworth د ملګرو ملتونو په عمومي غوڼده کې خبرداری بينامین نتانياهو په ۲۰۱۲م کال کي د دغه انځور په ښکاره کولو سره د ايران اسلامي جمهوریت له اتمی بمب جوړولو څخه خبرداری ورکړی وو.
انځور: Getty Images د «توغنديو د پروګرام پلار» په وژلو کي د اسرائيل ونډه په خپله يې ويلې ول: «زما پر قبر وليکئ، دلته داسي کس خښ دی چې غوښتل يې اسرائيل له منځه يوسې.» سپاه پاسداران په دې بريد کي د اسرائيل ونډه رد کړه او د حسن تهراني وژل يې يوه پيښه وګڼله. خو ورور يې بيا وويل چې دا يوه پيښه نه وه، بلکې له مخکې جوړ شوی ترهګريز پلان وو.
انځور: Fars په ۲۰۱۲ م کې په بانکوک کي بمب ايښودنه تايلند، ايران په بانکونک کي د اسرائيل د ديپلوماتانو په ترورولو ګرم وګڼه. دغه درې تنه تورن کسان ايراني اتباع ول.
انځور: AP/Spokesman Office of National Thai Police د هستوی پروسې اړوندو کسانو ترور له ۱۳۸۸ تر ۱۳۹۰ پوري د هغه عملیاتو په ترڅ کي چې ترسره شوي لکه په موټرو پورې نښلول شوي مقناطيسې بمونو په چاودنو کي د ایران په اتومی پروګرام کي ګډ کسان د ترهګریزو حملو ښکار شول.
انځور: FARS/ Borhannews د ایران د اطلاعاتو وزارت په ۱۳۹۱کال کي اعلان وکړ چې يوه ترهګره ډله يې په نخښه کړې او نيولې ده. ۱۲ نیول شوی کسانو د تلويزون په مستنده خپرونه کي د اسرائيل تر نظر لاندې د ترور په هکله «اعتراف» وکړ. په ۱۳۹۸ کي معلومه شوه چې نیول شویو کسانو له ترهګرۍ سره کومه اړیکه نه درلوده، بلکي د شکنجو له کبله اعتراف ته اړ شوی ول. پرته له مجيد جمالي چې اعدام شو، پاتې نور آزاد شول.
انځور: Shahr.ir د ايران يورانیمو غني کولو استاکس نت انترنتي تاسیساتو باندي سايبرې حمله.
انځور: MEHR په ارجنتين کي د یهوديانو په مرکز کې چاودنه د ۱۹۹۴م کال کې د ارجنتين په بونيوس آيرس کي د یهوديانو په «آميا» مرکز کې ترهګريز بريد د ۸۵ کسانو د مړيني سبب شو او تر ۲۰۰ زيات کسان پکي ټپيان شول. د ارجنتين دولت په دغه چاودنه کې تر اوسه درې وارې ايران په لاس لرلو تورن کړی او ادعا يې کړې ده چې د بريد طرحه په تهران کي جوړه شوی وه.
انځور: picture-alliance/dpa
ترمپ ویلي دي چې باور لري تهران به د دیپلوماتیک تفاهم لاره اختیاره کړي. هغه خبرداری ورکړ چې که ایران د خپل اټومي پروګرام د بیا پیلولو کوښښ وکړ، نو «مونږ به دې ته اجازه ورنه کړو. د لومړۍ درجې پوځي قدرت په توګه به مونږ اجازه ورنکړو داسې یو څه وشي.»
ایران ټینګار کوي چې اټومي پروګرام یې د ملکي مقاصدو له پاره دی. د امریکا استخباراتي ادارې هم دې نتیجې ته رسیدلي دي چې تهران په فعال ډول د اټوم بم جوړولو کوښښ نه کوي، خو د اسرائیل چارواکي وایي چې ایران زر اټومي وسلې جوړولی شي.
«ایران او اسرائیل بیا جنګ پیلولی شي» د اسرائیل د بمبارۍ عملیاتو چې د جون په ۱۳ په یو حیرانوونکي برید سره پیل شول، د ایران یو شمیر لوړپوړي پوځي مشران او اټومي کارپوهان لمنځه یوړل. ایران له توغندیو سره د هغې ځواب ورکړ چې د لومړي ځل له پاره یې په لوړ شمیر کې د اسرائیل دفاعي برخه په نښه کړه.
ایراني چارواکو ویلي دي چې په دغه هیواد کې ۶۲۷ کسان وژل شوي او نږدې ۵۰۰۰ ټپیان دي. اسرائیل بیا په خپل هیواد کې د ۲۸ کسانو وژل کیدل تایید کړي دي.
اسرائیل ادعا کړې ده چې دغه هیواد د ایران د اټومي تاسیساتو او توغندیو د ویجاړولو خپل هدف ترلاسه کړی دی. په داسې حال کې چې ایران ادعا کوي چې د اسرائیل دفاع یې کمزورې کړې او دغه هیواد یې د جګړې ختمولو ته اړ کړی دی.
همدارنګه امریکا هم د ایران دری اټومي تاسیسات په نښه کړل، چې په ځواب کې یې ایران په قطر کې د امریکا پوځي اډې په توغندیو وویشتلې.
ترمپ وویل چې دواړه خواوې ستړې شوي دي، خو شخړه بیا پیلیدلی شي.
ایا ایران خپل اټومي پروګرام جاري ساتلی شي؟This browser does not support the video element.