ملګرو ملتونو د پنجشنبې په ورځ په ترکیې کې د سختي زلزلې له اغېزمن شويو سره د مرستې په موخه له غړيو هيوادونو څخه د يو ميليارد ډالرو مرستې د راټولو کمپاین پېل کړی دی.
د ژغورنې عمليات په داسې حال کې نن، د جمعې په ورځ هم روان دي، چې په ترکیه او سوريه کې د مړو شمير تر۴۱ زرو هم اوښتی دی.
م.م. څه وايي؟
د ملګرو ملتونو عمومي منشي انتونيو ګوتېرش ويلي دي چې په دې مالي مرسته به درې مياشتې ۵،۲ میليونه انسانانو ته بشري کومک ورسیږي.
هغه وويل چې دا پېسې به د خوړو د تضمين، سرپناه، زده کړو، پاکو اوبو او محافظت په برخه کې «مرستندويه ټولنې ته د حياتې مرستې د کچې په چټکۍ د لوړولو» موقع ورکړي.
ګوتېرش زياته کړه: «اړتيا بې ساري لوړه ده، خلک له کړاو سره مخ دي او هيڅ وخت بايد ضايع نه شي.» هغه وويل: «زه له نړيوالې ټولنې څخه غوښتنه کوم چې زموږ د وخت د دې تر ټولو ستر طبيعي ناورين د ځواب دا مهمه هڅه په بشپړه توګه تمويل کړي.»
اړونده موضوع: «د ترکیې او سوریې زلزلې د پيړۍ تر ټولو خطرناک ناورین دی»
د اوونۍ په پېل کې ملګرو ملتونو د سوریې د زلزله ځپلو له پاره د ۴۰۰ میليونه ډالرو مرستې غږ کړی وو.
د ملګرو ملتونو له وياند شتیفان دوجارېک څخه پوښتل شوي ول چې ولې د ترکیې له پاره غوښتل شوې مرسته د سوریې د عين شمير خلکو له پاره له غوښتل شوې مرستې ۲،۵ چنده زياته ده. هغه یې په ځواب کې د علت په اړه وويل چې په سوريه کې لا دمخه د بشري مرستو يو ډېر ښه سیسټم موجود دی چې هلته په کار بوخت دی او لا تر زلزلې مخکې د ۲۰۲۳م کال له پاره له سوریې سره د ۴،۸ ميليونو ډالرو د مرستې غوښتنه شوې وه.
هغه وويل: «نو په دې ترتيب د سوریې له پاره د بشري مالي مرستو يو صندوق لا دمخه موجود دی کوم چې د ترکیې له پاره نشته.»
ګوتېرش د يوې اعلامیې له لارې وويل چې ترکیه په ټوله نړۍ کې د مهاجرو تر ټولو ستر کوربه هېواد دی او دغه هېواد «له کلونو راهېسې له خپلو سوريايي ګاونډيانو سره ډېر سخاوت» کړی دی.
اړونده موضوع: ملګري ملتونه: د زلزلې د مړو شمېر ښايي ۵۰ زرو ته لوړ شي
هغه وويل: «اوس وخت دی چې نړۍ د ترکیې له خلکو سره مرسته وکړي، هغسې لکه دوی [ترکانو] چې له نورو سره يووالی ښوولی وو.»
په دې منځ کې نن، جمعه چارواکو او روغتيا پالانو رپوټ ورکړی دی چې په ترکیه کې د مړو شمير ۳۸ زره او ۴۴ تنو او په سوريه کې ۳،۶۸۸ ته لوړ شوی دی چې په دې توګه د فيبرورۍ د ۶مې نیټې په زلزله کې د وژل شويو ټولټال شمیر ۴۱ زره او ۷۳۲ ته رسېدلی دی.
د پنجشنبې په ورځ په ترکیه کې د ودانيو له ويجاړيو څخه يوه ۱۷ کلنه نجلۍ او يوه ښځه وژغورل شوې يعني د ۷،۸ درجې دغه زلزلې په يولسمه ورځ. خو د نورو ژوندي پاته شويو کسانو د موندلو هیلې مخ پر کميدو دي.
د ترکیې حکومت په ځينو سيمو کې د ژغورنې عمليات ځنډولي دي او سوریې حکومت هم تر خپل کنترول لاندې سيمو کې ورته ګام پورته کړی دی.
ب.ص/ ن. ز (AFP, AP, dpa)
زموږ له آرشيف څخه:
له ۲۰۰۰م کال راهیسې مرګونې زلزلې
د دوشنبې په ورځ په ترکیه او سوریه کې زورورې زلزلې تر ۲۱۰۰۰ زیات کسان مړه کړي دي. داسې اندېښنې هم شته چې ښایي د تلفاتو شمیر لا پسې لوړ شي. له ۲۰۰۰م کال راهیسې د افغانستان په ګډون د نړۍ په کچه ځینې مرګونې زلزلې وپېژنۍ.
انځور: picture-alliance/AP Photo/strپه ترکيه او سوريه کې د ۲۰۲۳م کال په فبرورۍ کې د ۷ اعشاریه ۸ درجې په شدت زلزله وشوه. د زلزلې له لومړۍ ورځې د تلفاتو ارقام مه په لوړيدو حالت کې دي. د فبرورۍ په ۱۱مه رپوټونو کې د مړو شمیر نژدې ۲۵ زره ښودل شوی دی.
د ۲۰۲۲م کال د جون میاشتې په ۲۲مه نېټه په خوست او پکتیکا کې زلزلې تر ۱۱۰۰ زیات کسان مړه کړل. په انځور کې د خوست په سپیره ولسوالۍ کې یو سپين ږیری په زلزله کې د خپل ويجاړ شوي کور ته نژدې ناست دی.
د ۲۰۲۱م کال د اګست پر ۱۴ په هایتي کې یوې زورورې زلزلې چې د ریشتر پر مقیاس ۷،۲ درجې وه تر ۲۲۰۰ زیات انسانان مړه کړل.
د ۷،۵ درجې په شدت زلزلې په اندونیزیا کې تر ۴۳۰۰ انسانان مړه کړل.
د ۲۰۱۶م کال د اګست مياشتي پر ۲۴ نېټه د ایټالیا په مرکز کې د زلزلې له کبله تر ۳۰۰ زیاتو انسانانو خپل ژوند له لاسه ورکړ.
د ۲۰۱۵م کال پر ۲۵ یوې مرګونې زلزلې تر ۸۸۰۰ ډیر کسان مړه کړل.
چین: د ریښتر په مقیاس ۶،۲ درجې شدت لرونکې زلزلې له کبله تر ۷۰۰ زیات انسانان مړه شول. دغه زلزله د ۲۰۱۴م کال د اګست مياشتي پر دریمه نېټه رامنځ ته شوې وه.
د ۲۰۱۳م کال د سپتمبر میاشتې پر ۲۴مه نېټه په پاکستان کې د زلزلې له کبله تر ۸۰۰ زیاتو کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړ.
په جاپان کې د ۲۰۱۱م کال د مارج میاشتې پر ۱۱ نېټه څونامي تر ۲۰ زرو زیات کسان ووژل.
د ۲۰۱۰م کال د فبرورۍ پر ۲۷ د زلزلې په پایله کې رامنځ ته شوي څونامي د ۵۲۴ کسانو ژوند واخیست.
دا د نړۍ په کچه یوه له مرګونو زلزلو وه چې د حکومت د اټکلونو له مخې ۳۱۶ زره کسان پکې مړه شول. دغه زلزله د ۲۰۱۰م کال د جنورۍ پر ۱۲ رامنځ ته شوه.
د ۲۰۰۹م کال د سپتمبر مياشتي پر ۳۰ د زلزلې له کبله په اندونيزيا کې د تلفاتو شمیر تر ۱۱۰۰ لوړ وو.
د ۲۰۰۹م کال د اپریل پر شپږمه په ایټالیا کې زلزلې تر ۳۰۰ زیات کسان ووژل.
د چین په ختیځ سچوان کې په ۲۰۰۸م کال کې د یوې مرګونې زلزلې په ترڅ کې ۸۷۵۰۰ کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړ.
د مرکزي پیرو سوحالو ته څیرمه د ۸ درجې لرونکي شدت یوې زلزلې تر ۵۰۰ زیات کسان ووژل. دغه زلزله د ۲۰۰۷م کال د اګست پر ۱۵مه رامنځ ته شوه.
د اندونیزیا په جاوا ټاپو کې د ۲۰۰۶م کال د می میاشتې پر ۲۶مه نېټه یوه زلزله وشوه چې تر ۵۷۰۰ زیات کسان یې ووژل.
د پاکستان تر ادارې لاندې کشمیر سیمه کې د ۲۰۰۵م کال د اکتوبر پر اتمه نېټه یوه مرګوني زلزله وشوه. په دغه زلزله کې تر ۸۰۰۰۰ زیات کسان مړه شول.
د ۲۰۰۵م کال د مارچ پر ۲۸مه نېټه د اندونیزیا د سوماترا په شمالي برخه کې یوې زلزلې تر ۱۳۰۰ زیات کسان ووژل.
د هند په سمندرګي کې یوې څونامي په اندونیزیا کې ډیر ځاني زیان اړولی وو. د ۲۰۰۴م کال د اکتوبر میاشتې پر ۲۶مه نېټه په رامنځ ته شوې دغه پېښه کې تر ۲۳۰ زرو زیات انسانان مړه شول
د ۲۰۰۳م کال د دسمبر پر ۲۶ نېټه د افغانستان په ګاونډي هیواد ایران کې یوې زلزې تر ۵۰ زرو زیات کسان مړه کړل.
تر ۲۲۰۰ زیات کسان په الجیریا کې هغه وخت مړه شول چې د ۶،۸ درجې زلزلې دغه هیواد ولړزاوه. انځور په الجیریا کې د ۲۰۰۳ کال د زلزلې دی.
د ۲۰۰۲م کال د مارچ میاشتې پر ۲۵مه نېټه د افغانستان په شمال کې یوې زلزلې تر ۱۰۰۰ زیات انسانان مړه کړل. انځور د بغلان په نهرین کې د ۲۰۱۲م کال زلزلې
د ۲۰۰۱م کال د جنورۍ پر ۲۶ نېټه په هند کې یوې زلزلې چې شدت یې ۷،۷ درجې وو تر شلو زرو ډیر انسانان مړه کړل.
