په ابوظبي کې د وسلو او د تسليحاتي توکو دغه نندارتون، د کرونا وبا پر وخت یو د ګوتو په شمار نندارتونونو څخه دی چې په حضوري ډول جوړ شوی دی.
د نړۍ د مختلفو وسله توليدونکي هيوادونه هيله مند دي چې د دغه نندارتون له لارې وشي کړای په منځني ختيځ کې د خپلو پوځي تولیداتو د خرڅلاو کچه لوړه کړي. دغه نندارتون د يکشنبې په ورځ (د فبروري ۲۱مه) رسماً په کار پیل کړی دی.
د کرونا وبا پر وخت د منځني ختيځ هیوادونو په عوايدو کې کمښت راغلی دی. هغه په دې دلیل چې د دغې وبا له امله يې په صادراتو کې کمښت راغلی او د نفتو بيې هم رالويدلي دي، چې له دې سره د دغو هیوادونو پوځي لګښتونه هم عملاً لږ شوي دي.
خو له دې سره سره، متحده عربي اماراتو د نندارتون په لومړۍ ورځ د يو ميليارد او ۳۵۰ ميليونه ډالرو په ارزښت وسلې رانيولې. دغه هیواد له سويلي افریقا سره د بې پيلوټه الوتکو او صربستان سره د توپچي يا دفاعي وسلو د اخیستلو تړونونه لاسليک کړل. اماراتو دغه اقدام د خپلې پوځي وړتیا د لوړولو په موخه کړی دی.
وسله توليدونکي هيوادونه هيله مند دي چې له دغه نندارتون سره يې په منځني ختيځ کې د پوځي تولیداتو خرڅلاو ډير شيانځور: Mikhail Voskresenskiy/dpa/picture alliance اسرائيل که څه هم اوس له متحده عربي اماراتو سره د ديپلوماتيکو اړيکو د عادي کيدو تړون لاسليک کړی، خو په دغه نندارتون کې فعال حضور نه لري. ويل شوي چې اسرائيل د کرونايي محدوديتونو له امله نه دی توانيدلی چې په دغه نندارتون کې حضور ولري.
په عین وخت کې اسوشيېتد پریس خبري آژانس خبر ورکړی دی چې د امریکا نوی حکومت، پر اماراتو د اف-۳۵ ډوله پرمختللو جنګي الوتکو د خرڅلاو پر معاملې ناخوښه دی. د دغه ډول الوتکو د خرڅلاو معامله، د امریکا مخکيني ولسمشر، دونالد ترمپ تاييد کړې وه.
دا په داسې حال کې ده چې د بايدن حکومت اوس مهال د هغو تسليحاتي قراردادونو پر بیا کتنې لاس پورې کړی چې د امريکا مخکني حکومت له مختلفو هيوادونو سره لاسلیک کړي دي.
چین چې په نړۍ کې په تسليحاتي برخه کې دوهم صادرونکی هیواد دی، د ابوظبي په نندارتون کې يې د «فایر دراګون» بالستيکي توغندي له یوې واقعې نمونې په وړاندې کولو سره ګډون کړی دی.
دویچه وله ا/م.ک.ص./ن.ز.
پر ورته موضوع زموږ له آرشيف څخه یو انځوريز البوم:
تر ټولو زياتي وسلې خرڅوونکي هيوادونه وپېژنئ
د (SIPRI) د تازه راپور له مخي په ۲۰۱۸ کال په نړيواله کچه او د چين په استثنی ۱۰۰ کمپنيو د ۴۲۰ ملياردو ډالرو په ارزښت وسلې او نظامي تجهيزات وپلورل. هيوادونه يې په لاندني انځوريز راپور کي وپېژنئ: انځور: picture-alliance/dpa/D. Fischer د اوکراين هيواد UkrOboronProm شرکت په ۲۰۱۸ کال د ۱،۱ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکت د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه يو دی چي په ۲۰۱۸ کال يې زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: DW/I. Sheiko د سينګاپور هيواد ST Engineering شرکت په ۲۰۱۸ کال د ۱،۵ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو دغه شرکت د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه يو دی چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: Getty Images/AFP/R. Rahman د ترکيې هيواد آسېلسان او ترک ايروسپېس اندستريز شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۲،۸ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکت د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: TAI د سوېډن هيواد Saab شرکت په ۲۰۱۸ کال د ۳،۲ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکت د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه يو دی چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې پلورلي دي.
انځور: picture-alliance/dpa/V. Moilanen د سويلي کوريا درو شرکتونو لکه هانوها، کوريا ايروسپېس او ليګ نېکس يو شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۵،۲ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: Reuters د هند هيواد درو شرکتونو لکه هندوستان ايروناوتکس، اندين آردننس او بهارت اليکترونيکس شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۵،۸ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: picture-alliance/dpa/epa د آلمان هيواد راين ميتال، کراوس مافای، تيوسن کروپ او هېنسولډټ شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۸،۳ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: picture-alliance/dpa/S. Hoppe د اسرائيل ايلبيت سيستم، سپېس اندستريز او رافايل شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۸،۶ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: Getty Images/AFP/E. Piermont د جاپان هيواد ۶ بېلا بېلو شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۹،۹ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: picture-alliance/dpa/A.Di Ciommo د ايتاليې هيواد ليوناردو او فينچانتيري شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۱۱ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: Imago/ ۵ مقام ـ د اروپايي هيوادونو مشترک شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه د مختلفو اروپايي هيوادونو دوه مشترک شرکتونه لکه اېربس ګروپ او MBDA داسي دي چي په ۲۰۱۸ کال يې ۱۴،۳ مليارده ډالره ارزښت لرونکي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي او په دې توګه تر ټولو زيات نظامي تجهيزاتو پلورونکو څخه دي.
انځور: MBDA Deutschland GmbH د فرانسې هيواد ۶ شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۲۳،۲ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: Reuters/B. Tessier د روسيې ۱۰ شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۳۶،۲ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: Imago/Itar-Tass د بريتانيې ۱۰ شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۳۷،۳ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ له ۱۰۰ هغو شرکتونو څخه دي چي په ۲۰۱۸ کال يې تر تولو زياتي وسلې او نظامي تجهيزات پلورلي دي.
انځور: picture-alliance/AP Photo/BAE Systems ۱ مقام ـ د امريکا متحده ايالات د امريکا متحده ايالاتو ۴۸ شرکتونو په ۲۰۱۸ کال د ۲۶۶ مليارد ډالرو په ارزښت وسلې خرڅي کړي دي. په دې تړاو نو دغه شرکتونه د سيپري د راپور له مخي د نړۍ تر ټولو زياتي وسلې خرڅوونکي شرکتونه دي.
انځور: Reuters د چين په هکله اټکل کيږي چي د نړۍ له تر ټولو زياتو وسلو توليدوونکو هيوادونو څخه يو دی. خو د ۲۰۱۸ له پاره د سيپري په راپور کي د دغه هيواد د تجهيزاتي شرکتونو په تړاو شمېرې ځکه نه دي خپرې سوي، ځکه چي دغه هيواد يې مخفي ساتي.
انځور: AFP/Getty Images/STR د دغه مطلب معلومات د ۲۰۱۹ کال د دسمبر مياشتي په ۹مه نېټه په ستوکهولم کي د نړيوالې سولې د انستيتيوت SIPRI له پاڼي څخه اخيستل سوي دي. د انستيتيوت په ۱۹۶۶ کال د سوېډن د حکومت له خوا د يو بنسټ په توګه جوړ کړل سو. د دغه بنسټ د کارکوونکو شمېر د ۵۰ او ۶۰ تر منځ دی چي نيم مصارف يې د سوېډن حکومت تمويلوي. [ترتېب کوونکی: احمدولي اڅکزی]
