د بريتانيا لومړي وريز ريشي سونک، د خپل حکومت له لومړيتوبونو څخه يو لومړيتوب دا ټاکلی دی چې د کښتيو په مرستو د مانش کانال له لارط له فرانسې څخه د مهاجرو ورتګ مخه ونيسي. هغه هيله لري چې د دغو مهاجرو د ورتګ د شميرو راکمېدل به يې د محافظه پال ګوند سره په ټاکنو کې په ګټه پورته کولو کې مرسته وکړي. د روان کال په پای کې په بريتانيا کې ټاکنې تر سره کېدونکي دي.
له هغه راهيسې چې بريتانيا په ۲۰۲۰ کال له اروپايي اتحاديې څخه وتلې ده، د البانيا سره يې هم دوه اړخيزه تړون لاسليک کړی دی. د دغه تړون له مخې به البانيا هغه غيراصولي مهاجر بېرته له بريتانيا څخه اخلي او مني چې د دغه هيواد تابعيت لرونکي وي.
د بريتانيا د کورنيو چارو وزارت د وياند په وينا د اروپايي اتحادیې سره د تړون په ترڅ کې د پيسو ورکړه نه ده شامله او نه هم پکښي د مهاجرو د بېرته اخيستلو موضوع شامله ده.
آ./ا.ا./ن.ز.
د برېکزيټ په تړون کي پر کومو ټکو توافق سوی؟
د برېکزيټ تجارتي تړون مقصد د نړۍ له تر ټولو لويه تجارتي ساحې څخه د بريتانيا د وتلو د اقدام شدت کمول دي. دا چي اروپايي اتحاديې او بريتانيا په دغه تړون کي پر کومو ټکو تفاهم کړی، دلته يې لوستلای سئ:
انځور: Getty Images/AFP/G. Kirk
صفر ګمرکات
په تړون کي پر دې توافق سوی دی چي اروپايي اتحاديه به له دې وروسته هم وکولای سي چي خپل مالونه بېله تعرفې او ګمرکاتو څخه بريتانيې ته صادر کړي. په بدل کي په اروپايي اتحاديه کي هم پر بريتانوي مالونو او مصنوعاتو تعرفې نه لګول کيږي.
انځور: Aaron Chown/AFP/Getty Images
بېله ويزې سفر، ټولنيز او امنيتي آسانتياوي
په تړون کي پر دې هم توافق سوی دی چي له دواړو اړخونو څخه سفر کوونکي به تر ۹۰ ورځو پوري پاته کېدو پر وخت ويزې ته اړتيا ونلري. خو د دواړو اړخونو اتباع به د کار کولو، تحصيل، دايمي اقامې لرلو او تجارت کولو حق د پخوا په شان ونلري. هغه کسان چي له تړون مخکي يې لا کار کاوه، د کار کولو حق به يې برقرار وساتل سي. د دې تر څنګ تقاعد، روغتيايي مراقبت او يو شمېر نور ورته حقونه پر ځای پاته وي.
انځور: picture-alliance/empics/S. Parsons
د کب نېونې په تړاو تفاهم
دا چي له برېکزيټ وروسته به د اروپايي اتحاديې کب نيونکي د بريتانيا په اوبو کي په کوم مقدار د کب نيولو حق ولري، دا يوه له تر ټولو جنجالي موضوعاتو څخه وه. خو اوس پر دې توافق سوی چي د راتلونکو پنځه نيمو کالو له پاره به پدې هکله پخواني حقونه په عبوري توګه پر ځای پاته سي. له هغه وروسته بايد دواړه اړخونه پر دغه موضوع نوی تفاهم وکړي.
انځور: Danny Lawson/empics/picture alliance
د هوايي لارو او امنيت همکارۍ
په داسي حال کي چي بريتانوي اتباع به د اروپايي اتحاديې د هوايي سفر بازار ته آزاد لاسرسی له لاسه ورکړي، د دواړو اړخونو تر منځ به د هوايي لارو د امنيت او د هوايي سفر د تنظيم همکاري ادامه ولري. په تړون کي راغلي چي بريتانوي کارګو الوتنې به د اروپايي اتحاديې ټولو هوايي دګرونو ته غېر محدود لاسرسی ولري.
انځور: Markus Mainka/picture alliance
بعضي تجارتي همکارۍ وژغورل سوې
په اوتوماتيکه توګه په اروپايي اتحاديه کي د بريتانوي ډاکټرانو، نرسانو، فارماسي کارپوهانو، انجينرانو او نورو مسلکي کسانو په رسميت پېژندنه له منځه تللې ده. البته د دواړو اړخونو تر منځ د پانګونې او تجارتي راکړه ورکړه پر آسانتياؤ او همکاريو توافق سوی دی. دغه تړون په ديجيتل بازار کي هم پر دواړو اړخونو د خنډونو د له منځه وړلو هوډ کوي.
انځور: Maciek Musialek/NurPhoto/picture alliance
د انرژۍ په ساحه کي همکاري
ريتانيا به د اروپايي اتحاديې د کورنۍ انرژۍ له بازار، د اروپايي اټومي انرژۍ له ساحې او د اتحاديې د افرازاتو له تجارت څخه نور برخمنه نه وي. خو دواړو اړخونو د انرژۍ په سيکتور کي يو د بل له لارو څخه د محافظت او په زياته په شمالي سمندر کي د انرژۍ پر همکارۍ توافق کړی دی. د دې تر څنګ په پاريس کي د چاپيريال ساتنې د تړون تعهدات به هم پر ځای پاته وي.
انځور: Gareth Fuller/empics/picture alliance
بريتانيا په سائنسي تحقيقاتو کي ملګری پاته کيږي
بريتانيا به د تعليم، تحقيق او ټيکنالوژۍ په اروپايي پروګرامونو کي نور غړيتوب ونلري، لکه د ايرازموس پوهنتون او د ګاليلای سټلايټ سيسټم پروګرام کي. خو د برېکزيټ په تړون کي راغلي چي په بعضو مهمو د سائنسي تحقيقاتو په برخه کي به همکاري ادامه ولري.
انځور: Chris Ison/empics/picture alliance
د لاريو د ترانسپورت ساحه
د بريتانيې د لاريو ترانسپورتي شرکتونه به د اروپايي اتحاديې اړونده بازار ته لامحدود لاسرسی له لاسه ورکړي. خو له يوې نقطې څخه تر بلې پوري ترانسپورت به له دې وروسته هم پر دواړو اړخونو ممکن وي. په دې کي ترانزيتي حقونه او يو شمير نور حقونه هم شامل دي. په دې ترڅ کي د سړک د محافظت، د کار اصول او د عادلانه سيالۍ نقاط هم ځای کړل سوي دي.
انځور: Gareth Fuller/PA/empics/picture alliance
په يورو پول او عدلي چارو کي د همکارۍ پای
بريتانيا به له يورو پول او يورو جست (د عدلي چارو د همکارۍ سازمان) څخهپر شا سي. په دې توګه به د يادو ادارو له معلوماتي ځېرمي څخه نور ځان ته معلومات نه واخيستلای سي. خو د برېکزيټ تړون د دې تضمين کړی چي په بله بڼه به په يادو ساحو کي همکاري ته ادامه ورکړي. په دې کي د مسافرو په تړاو د معلومات چټکه تبادله او د جرايمو د مخنيوي په ډګر کي همکاري شامله ده.