د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د نوي کميسار، فولکر تورک، په خبره له »ښځو سره د دښمنۍ او د ښځو ضد انګېرنو« زياتوالی ليدل کيږي. خو نوموړي په ځانګړو هېوادونو کې د وضعيت په هکله څه ونه ويل.
دا په داسې حال کې ده چې د ښځو حقونه دامهال د ايران په احتجاجونو کې کليدي موضوع ده. هلته د يوې ځوانې کردۍ، جينا مهسا اميني، مرګ د خلکو کرکه راپارولې او د احتجاجونو يوه لړۍ یې رامنځ ته کړې وه. شپږ اوونۍ پخوا د لاريونونو د پيلېدو راهيسې په لسګونو انسانان وژل شوي دي.افغان نجونې اوښکې تويوي؛ نړيوال دې ښوونځيو خلاصولو ته متحد شي
په افغانستان کې هم د مېرمنو احتجاجونو دوام لري، که څه هم چې شمېر يې نسبتا کم دی. طالبانو واک ته د بیرته رسیدو راهيسې د افغاني ښځو او نجونو حقونه ډېر زيات محدود کړي دي. مثلاً په ټول هېواد کې نجونې ثانوي زدکړو ته لاسرسی نه لري خو تورک دا هم وويل چې د ښځو حقونه په »نړيوال شمال« کې محدوديږي.افغان ښځې ملګرو ملتونو ته: «موږ یې حذف کړي يوو»
په جون مياشت کې د امريکا متحده آيالاتو سترې محکمې په يوې ناندرئيزې پرېکړې سره د ۵۰ کلونو راهيسې حاکم د سقط جنين حق له منځه وړی وو. تورک د ملګرو ملتونو د کميسار په توګه خپله نوې دنده دوه اوونۍ مخکې پيل کړې ده. د بين الدول حقوقو کارپوه د چيليايۍ ميشل باشلت ځای ناستی دی. تورک د ۳۰ کلونو راهيسې له ملګرو ملتونو سره کار کوي. وروستۍ دنده يې د ملګرو ملتونو د عمومي منشي مرستيالي وه.
اې اف پي/ن.ص./خ.ح.
په افغانستان کې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې ژوند
په افغانستان کې د طالبانو له لوري په دراماتیک ډول د واک پر نیولو سربیره، ورځنی ژوند روان دی. خو ورځ تر بلې ژوند د تغیر په حال کې دی، په ځانګړي ډول د ښځو له پاره.
انځور: WANA NEWS AGENCY/REUTERSله افغانستان څخه خپریدونکي انځورونه او ویډیوګانې په ښارونو کې د خلکو ګڼه ګوڼه ښيې، لکه د هرات په دغه رستورانت کې، چې مشتریانو ته هرکلی ویل کیږي. خو د پخوا په پرتله د پام وړ یو بدلون تر سترګو کیږي: د میزونو شا او خوا یوازې نارینه لیدل کیږي چې زیاتره یې دودیز کالي اغوستي وي او د ځینو یې پګړۍ پر سر وي. په ښارونو کې د ښځو شمیر ډیر کم شوی.
د نجونو او هلکانو د صنفونو جلا کیدل
د کابل په یوه خصوصي پوهنتون کې یوې پردې دغه محصلین سره جلا کړي دي. د جنسیت له مخې جلا والی دلته یوه رسمي پالیسي ده او ښایي لا پسې پراخه شي. د افغانستان د لوړو زده کړو وزیر عبدالباقي څو ورځې مخکې په کابل کې وویل: «په ګډو صنفونو کې زده کړه له یوې خوا له اسلامي ارزښتونو سره په ټکر کې ده او له بلې خوا د افغانانو د ملي، فرهنګي او عنعنوي ارزښتونو سره په تضاد کې ده.»
د ائتلافي ځواکونو تر شل کلن حضور وروسته هغه حقوق چې ښځو ترلاسه کړي وو ژر له منځه ولاړل. د طالبانو د فرهنګي کمېسیون د مرستیال په خبره د ښځینه ورزشکارانو له پاره به سپورت منع شي.
طالبانو هر لوري ته د تالاښۍ پوستې جوړې کړي دي. خلک په وسلو سمبال طالبانو څخه اندیښنه لري او له دې کبله غواړي د امکان تر حده د چا د پاو وړ و نه ګرځي. غربي لباس ډیر کم تر سترګو کیږي او په درنو وسلو سمبال کسان زیات ليدل کيږي.
په کابل کې هغه کارګر چې په ورځني مزد کار کوي، د یوه سړک پر غاړه په دې تمه دي چې یو څوک یې کار ته بوځي. افغانستان چې د طالبانو تر ولکې دمخه يې هم اقتصادي وضعيت کمزوری وو، اوس د اقتصادي سقوط او لا زیاتې بې روزګارۍ سره مخامخ دی. د ملګرو ملتونو د اټکل له مخې په راتلونکو میاشتو کې زیات انسانان بې وزلي ګواښي.
د بشري حقونو له پاره مبارزه
له افغان مېرمنو سر پر بې رحمانه سرکوب سربیره هغوی بیا هم د خپل تعلیم، کار او مساوي حقوقو غوښتنه کوي. د ملګرو ملتونو د بشري حقونو دفتر خبر ورکړی دی چې سوله ایز لاریونونه هم د تاوتریخوالي ډک چلن سره مخامخ کیږي. طالبانو مظاهره کوونکي په لښتو او درو وهلي او فیرونه يې پرې کړي دي چې تر اوسه د څلورو کسانو د وژل کیدو او نور ډېرو د ټپيانيدو رپوټونه ورکړل شوي دي.
له بل لوري دغه ښځې وایي چې دوی د طالبانو له نویو مقرراتو څخه راضي دي. دغه ښځې چې د طالبانو امنیتي کسانو بدرګه کولې، د طالبانو له چلن څخه بشپړ رضایت ښکاره کاوه. د دغو لاریون کوونکو په خبره هغه میرمنې چې له هیواده وځي د دوی استازیتوب نه کوي او په دې باور دي چې اسلامي قوانین د هغوی خوندیتوب تامینوي.
د طالبانو ضد لاریونونو برعکس دا ځل د هغوی [طالبانو] په پلوۍ لاریون ته خبریالان هم وربلل شوي ول. ځینې هغه خبریالان چې د طالبانو ضد لاریونونو ته یې خبري پوښښ ورکاوه د طالبانو له خوا له سخت تاوتریخوالي سره مخامخ شوي وو. دا د بدلیدونکي وخت په ځانګړې توګه د ښځو له پاره یو روښانه نښانه ده.
