Как с помощью сказки говорить с детьми об эмиграции?
Дмитрий Вачедин
26 мая 2023 г.
Экс-участница "Серебряной свадьбы" Света Бень показала в Берлине спектакль-сказку о дереве, которому пришлось покинуть родной парк из-за невыносимого директора.
Реклама
Уютный зал берлинского культурного центра Panda Platform забит битком, впереди, у самой сцены, несколько десятков детей. Откуда-то из-за спины у зрителей на сцену выходит женщина в яркой зеленой кофте и малиновой шапочке. Она заходит за аккуратную - тоже ярко малинового цвета - оградку и разводит руками. "Когда-то дерево жило в парке. И там в этом самом парке оно и работало. Конечно же - кем-кем? - деревом!" - говорит актриса, которая целый час будет рассказывать (и показывать) историю о судьбе дерева, которое скоро потеряет работу и лишится места в парке, но, преодолев немало трудностей, начнет новую жизнь где-то далеко от родины. Похожий путь пришлось пройти тысячам белорусам, которые были вынуждены уехать из страны из-за репрессий. Только в ЕС в 2021-2022 годах уехали от 143 до 172 тысяч человек.
Как говорить об эмиграции с детьми? Совершенно непонятно, учитывая, что часто взрослым нелегко обсуждать этот вопрос даже друг с другом. Света Бень - а на сцене именно знаменитая белорусская певица, экс-участница группы "Серебряная свадьба" - предлагает обсуждать эмиграцию с помощью волшебной сказки.
"Спектакль появился нечаянно. Мы хотели сделать историю, которая нас подбодрит, и даже не знали, про что она будет. Придумали историю про дерево, а оказалось, что она про всех нас - про тех, кто покинул свой парк, - говорит певица, уточняя, для тех, кто не понял: - Она предназначена тем, кому нравился их парк, но по разным причинам там больше невозможно было оставаться".
Сама Света Бень уже больше года живет в Берлине.
Бунт дерева (сделавший его безработным)
Центральный элемент сказки - бунт дерева, который привел его к тому, что из парка надо уйти. Единственный негативный персонаж сказки появляется в самом начале. Это директор парка. "Он создает такие условия, при которых порядочное дерево не может оставаться в своем родном парке", - описывает его Света Бень в интервью DW. Но перед деревом возникает знакомая взрослым вечная дилемма - может быть, еще потерпеть?
"Возможно, мне все-таки согласиться с директором и остаться в парке? И тут дерево рассердилось само на себя: как это - согласиться и остаться? "Нет! Не смей даже так думать! Кыш! Кыш! Вон!" - закричало оно и затопало, как директор затопал на птиц. И странным образом это подействовало", - рассказывает Света Бень со сцены.
"Зла не надо бояться, надо бояться стать частью зла", - поет Света Бень в одной из своих последних песениз альбома "Прием". Иногда уйти, покинуть зону комфорта правильнее, чем терпеть и тем самым подыгрывать злу, делает вывод дерево и рассказывает об этом со сцены. Чувство собственного достоинства заставляет его сделать решительный шаг.
Реклама
Трамвай, который стал акулой
Жизнь за пределами парка полна опасностей и лишена комфорта - там воют страшные "елковолки", темно и одиноко. Но там же можно встретить чудесный смелый трамвай, который чувствует себя акулой и потому бросается в реку - и становится зубастой рыбой. Там можно помочь гопнику-карманнику и спасти маленького мальчика, который прячется от жизни в большой коробке. Постигая окружающий мир, лишившееся работы дерево постигает себя - и оказывается, что оно каштан; оказывается, у него есть свечи; оказывается, оно само способно излучать свет.
Большая часть магии спектакля - декорации и картины, изготовленные берлинской художницей Линой Хесиной. Певица на сцене не стоит без дела - она постоянно открывает какие-то коробочки, разворачивает свертки, вытаскивает кукол, свет в зале то ярко зажигается, то снова гаснет, везде что-то мерцает, горит, булькает, мельтешит и дымится. Это очень красивая постановка, исполненная в традициях европейского камерного театра, где все изготовлено своими руками и весь спектакль потом можно спокойно унести в двух чемоданах.
"Призыв не бояться - это прежде всего призыв к самому себе. Я никогда не делаю детские спектакли, я делаю спектакли, которые мне бы самой было интересно смотреть", - говорит Света Бень.
"Безработное дерево" - звучит очень грустно, но певица предлагает не отворачиваться от ситуации, в которую "директор парка" поставил ее саму и еще тысячи людей. Теперь объяснить детям ситуацию, в которую попала семья в эмиграции, кажется проще - по крайней мере, можно объяснить ее на примере отважного дерева, у которого, пусть не сразу, но все получается.
Смотрите также:
Латушко: Лукашенко уже по уши в войне
38:23
"Беларусь на целе": як беларусы выражаюць свой пратэст праз тату
Фотагалерэя DW – пра тое, як крэатыўна беларусы пратэстуюць супраць вайны і рэжыму Лукашэнкі.
Фото: Instagram/body_of_belarus
"Гэта енк, гэта крык, што жыве Беларусь!"
"Жыве Беларусь!" - словы з верша Янкі Купалы зрабіліся ў Беларусі лозунгам пратэстаў супраць рэжыму Лукашэнкі. Летась Міністэрства ўнутраных спраў Беларусі прапанавала прыраўняць іх да "нацысцкай" сімволікі – поруч з бел-чырвона-белым сцягам. Паводле звестак праўладнага Беларускага саюзу журналістаў, адпаведны праект з пералікам такіх сімвалаў трапіў на ўзгадненне ў камітэт дзяржбяспекі.
Фото: Instagram/body_of_belarus
Беларусь за кратамі
Больш за тысячу чалавек прызнаныя ў Беларусі палітычнымі вязнямі. Толькі па адміністратыўных справах цягам 2020-2022 гадоў у Беларусі затрымалі дзясяткі тысяч чалавек. 23.34 (цяперашні 24.23) – нумар артыкула Кодэксу аб адміністрацыйных правапарушэннях Беларусі, які датычыцца арганізацыі або правядзення масавых мерапрыемстваў. Паводле 23.34 у Беларусі асудзілі тысячы чалавек.
Фото: Instagram/body_of_belarus
Героі Беларусі
У траўні 2021 года ў шклоўскай калоніі памёр палітзняволены Вітольд Ашурак, якога прысудзілі да пяці гадоў калоніі. Сваякам паведамілі, што прычына смерці – спыненне сэрца. Ягоная сяброўка Вольга Быкоўская зрабіла татуіроўку з выявай Вітольда: "Набіла, таму што майго сябра, Вітольда Ашурка забілі ў турме. [...] Гэта памяць пра Вітольда і адказнасць за тое, каб ягоная гісторыя не была забытая".
Фото: Instagram/body_of_belarus
Антываенныя тату
У лютым 2022 года, пасля пачатку вайны ва Украіне, беларусы пачалі рабіць антываенныя татуіроўкі. Шмат хто з беларускіх тату-майстроў прыбытак за такія татуіроўкі ахвяруе на патрэбы Украіны. "Обійми" – цытата з песні ўкраінскага гурта "Океан Ельзи" "Коли настане день, закінчиться війна". "Калі няма слоў, застаецца толькі "Обійми", - кажа аўтарка тату Валерыя.
Фото: Instagram/body_of_belarus
Эміграцыя і туга па Радзіме
Пачынаючы з 2020 года дзясяткі тысяч беларусаў з’ехалі з радзімы. Грузія, Украіна, Літва, Польшча – у гэтыя краіны пераехала больш за ўсё беларусаў. Перш за ўсё праз рэпрэсіі і пераслед у Беларусі, шмат на каго з іх заведзеныя крымінальныя справы. Толькі ў Польшчу са жніўня 2020 года прыехала больш за 20 тысяч беларусаў.
Фото: Instagram/body_of_belarus
Разам і назаўжды
Рэпрэсіі з боку беларускіх уладаў закранулі шмат якія беларускія сем’і. Нямала дзяцей вымушаныя цяпер жыць без аднаго або двух бацькоў. Тыя, хто разам прайшоў праз рэпрэсіі, нярэдка робяць парныя татуіроўкі. "Спадзяемся хутка наш народ стане такі ж вольны, як гэтыя буслы!", - кажуць Уладзіслаў і Алена, якія зрабілі татуіроўкі напярэдадні гадавіны вяселля.
Фото: Instagram/body_of_belarus
Графічныя сімвалы апазіцыі
Сэрца, кулак і "віктары" – сімвалы лідараў пратэсту 2020 года Святланы Ціханоўскай, Марыі Калеснікавай і Веранікі Цапкала. Марыя Калеснікава, кіраўніца выбарчага штабу Віктара Бабарыкі, якая шмат гадоў жыла ў Нямеччыне, парвала свой пашпарт на мяжы, каб яе не вывезлі з Беларусі. Яе прысудзілі да 11 гадоў калоніі.
Фото: Instagram/body_of_belarus
"Я - беларус, я ганаруся, што маю гэтае імя"
Так пісаў у 20-м стагоддзі беларускі класік Ніл Гілевіч. Падзеі 2020 года ў вялікай ступені паўплывалі на самаідэнтыфікацыю беларусаў. Усё больш людзей пачалі карыстацца беларускай мова ў сваім жыцці, цікавіцца беларускай культурай і гісторыяй.
Фото: Instagram/body_of_belarus
Без узроставых абмежаванняў
Татуіроўкі робяць людзі самых розных узростаў. Ірыне 62 гады, яна зрабіла тату з буслам на грудзях: "Мая душа, як і мільёны іншых, разарвала ланцуг абыякавасці, маўклівага падпарадкавання, страху, хлусні, безнадзейнасці і вырвалася на волю. Яе ўжо не вярнуць у вязніцу. Калі падступае адчай і стамляецца цярпенне, я дакранаюся да бусліка і ўспамінаю тыя пачуцці".
Фото: Instagram/body_of_belarus
"Я гуляю"
"Я гуляю", – так сказала 75-гадовая Ніна Багінская супрацоўнікам АМАПу, праходзячы праз іх ачапленне. Яна ўдзельнічае ў акцыях пратэсту ўжо больш за 30 гадоў, пра яе адважнасць пісалі шмат якія замежныя СМІ. Шмат для каго з беларусаў яна стала ўзорам, людзі па ўсёй краіне таксама штонядзелю выходзілі "гуляць" на акцыі пратэсту.
Фото: Instagram/body_of_belarus
Традыцыйныя сімвалы Беларусі
Традыцыйны беларускі арнамент яшчэ да 2020 года быў папулярным матывам для татуіровак. Росквіт, краса, ураджай, агонь, душа, жыццё, зямля – кожны з сімвалаў увасабляе пэўную з’яву чалавечага жыцця. "Беларусь на целе" - праект журналісткі Яўгеніі Доўгай, якая ў інстаграме збірае пратэсныя тату беларусаў.