Parimi i hekurt i Perëndimit për të shmangur me çdo kusht çdo plan për ndarje të tjera etnike, mesa duket nuk vlen më. Presidentët e Kosovës dhe Serbisë, sipas të gjitha gjasave janë duke bërë një "marrëveshje", sipas së cilës  Kosova do t'ia kalojë zonat me shumicë serbe në Veri të Mitrovicës Serbisë, ndërsa zonat me shumicë shqiptare në Jug të Serbisë, pra në Luginën e Preshevës, do t'i kalohen Kosovës. Lobistët e kanë bërë mirë punën e tyre. Megjithëse plani fillimisht hasi në rezistencë nga shumë anë, veçanërisht nga popullsia, duket se së shpejti ai do të miratohet. Kjo do t'i jepte Serbisë statusin e kandidatit të BE-së, ndërsa do ta njihte Kosovën si shtet dhe do t'i mundësonte asaj një vend në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara.

Korrigjimet e kufijve do të hapnin Kutinë e Pandorës

Në gusht të vitit të kaluar, dy ish-kolegët e mi, Paddy Ashdawn dhe Carl Bildt, Përfaqësues të Lartë në Bosnjë dhe Hercegovinë, dhe unë i dërguan një "Letër e hapur" ministres së Jashtme të BE-së, zonjës Mogherini, ku paralajmëronim që të mos hapej Kutia e Pandorës me shkëmbime territoresh. Sepse kjo do të ndihmonte faktorin separatisto-nacionalist - jo vetëm në rajon, në Bosnje-Hercegovinë, por edhe në shumë vende të tjera. Do të hapte rrugë për trazira edhe më të mëdha që rrallë përfundojnë pa luftë.

Këtu nuk është fjala vetëm për ëndrrën e Serbisë së Madhe, që i çoi në luftë në fillim të viteve 1990, por, siç  mora vesh në janar të këtij viti nga një bisedë me kryeministrin shqiptar Edi Rama, ka edhe një bashkim të mundshëm të Shqipërisë me Kosovën - një ide që nuk është braktisur kurrë. Ai më tha në këtë bisedë se ai e vlerësonte shumë vendosmërinë e Angela Merkel-it dhe të politikës së Gjermanisë në lidhje me ndryshimin e kufijve. Megjithatë ai kishte frikë se çlirimi përfundimtar i Kosovës nga prangat e Serbisë do të zgjaste shumë ose nuk do të ndodhte kurrë dhe se prandaj ai shihte një mundësi konkrete te bashkimi i Kosovës me Shqipërinë. Është shumë befasuese që politikanët e BE-së në Bruksel, të cilët e kanë hedhur poshtë rreptësisht politikën e ndryshimit të kufijve, nuk e shohin më këtë rrezik sot dhe tani, krejt papritur, e konsiderojnë atë plotësisht të mundshme. Cilat janë arsyet?

Politika të reja të fuqive të mëdha në Ballkan?

Këtu, natyrisht, hyn në lojë SHBA-ja. Presidenti Trump dëshiron të tërhiqet nga rajoni i krizës, Ballkani, dhe është pajtuar në negociata për shkëmbimin e territorit midis Serbisë dhe Kosovës. Kjo është një kthesë e plotë e politikës së deritanishme të SHBA-së, e cila është përforcuar me dy letra të mëtejshme të Presidentit Trump këtë vit për Presidentët e Kosovës dhe Serbisë.

Duhet shtruar pyetja se çfarë synon Trump-i me këtë hap. Ka spekulime se ai është duke ndjekur një "marrëveshje" me Putinin për ndarjen e influencës së dy fuqive të mëdha në Ballkan. Sipas formulës: Kosova shkon në NATO dhe Serbia mbetet nën ndikimin rus, duke e refuzuar hapur anëtarësimin në NATO. Natyrisht ai me këtë po destabilizon rajonin, veçanërisht Bosnje-Hercegovinën, sepse këtu udhëheqësi politik i Republika Srpska-s, Milorad Dodik, e thotë prej vitesh se anëtarësimi në NATO për Bosnjë-Hercegovinën është opsion vetëm nëse Serbia e ndërmerr një hap të tillë.

Me këtë Trump-i bën një lëshim për Rusinë, duke mos e penguar ndikimin në rritje të saj në rajon.
Spekulimi tjetër se Trump-i dëshiron t'i shohë në NATO të dy vendet, Kosovën dhe Serbinë, për të kufizuar kështu ndikimin rus në Ballkan, është gjithashtu i përhapur, veçanërisht në qarqet e NATO-s. Kjo ndoshta mund të shpjegojë qendrimin e ndryshuar të BE-së.

Kush e paguan dëmin? 

E besueshme është se Serbia dhe Kosova, pa mbështetjen e Amerikës, nuk do të kishin mundur të vinin te ky shkëmbim territoresh që deri tani ishte i papranueshëm. Se cili nga këto dy spekulime do të jetë i saktë, kjo nuk mund të thuhet, për shkak të paparashikueshmërisë së madhe të presidentit amerikan. Të dy opsionet do të kishin një efekt të madh në Ballkan.
 

Çfarë vjen pas kësaj? 

Motoja e konferencës së sigurisë në Mynih në këtë vit shtronte pyetjen: "Dhe kush do t'i mbledhë qelqet?" (Kush e paguan dëmin, shën. i përkth.) Pasi të keni tërhequr kufij të tillë sipas vijave etnike, si mund ta ndalni rajonin e Sanxhakut që të kërkojë t'i bashkohet Bosnjës dhe Republikën Serbe që t'i bashkohet Serbisë? Po Maqedonia Veriore, e cila sapo ka zgjidhur një problem të madh me Greqinë dhe tani do të përballet me një problem të ri: Vallë të mos duan shqiptarët e Maqedonisë së Veriut që të jetojnë në një shtet të pastër etnikisht?

Rumania, e cila tani është edhe kryetare e radhës së BE-së, do ta ketë të vështirë ta pranojë këtë zgjidhje, sikurse dhe Greqia. Ndërsa Spanja është e mbytur që tani me problemin e Katalonjës. Megjithatë, askush nuk mendon për të drejtat e përgjithshme të njeriut, të drejtat themelore të individit, të drejtat e pakicave dhe lidhjet absolutisht të nevojshme me shtetin ligjor brenda dhe me të drejtën ndërkombëtare në marrëdhëniet e jashtme.

Kështu që sot, nuk më mbetet tjetër, veçse të apeloj te vendete e Këshillit të BE-së dhe te Komisioni i BE-së që të jenë të vetëdijshëm për vlerat dhe bazat e Evropës. Nëse kjo nuk ndodh, atëherë të mos habitemi me flukset e refugjatëve që vijnë këtu për shkak të vendimeve të gabuara. I kthehem edhe njëherë motos së konferencës së sigurisë të këtij viti në Mynih: Kur merren vendime të gabuara, dëmin zakonisht e paguan Evropa e jo ata që e shkaktuan!