Hajdutë makinash apo punëtorë ilegalë, këto janë klishetë me të cilat përballen polakët në Gjermani. Me gjithë afërsinë gjeografike shkëmbimi kulturor ndërmjet Gjermanisë dhe Polonisë është i kufizuar, gjermanët shkojnë në kufirin me Poloninë për të blerë benzinë më çmim të lirë dhe cigare. Nga ana tjetër shumë polakë në vitet 80 dhe 90 për arsye ekonomike kanë ardhur në Gjermani për të punuar dhe kanë mbetur aty, edhe në Berlin.

Në Berlin janë të regjistruar rreth 40 mijë nënshtetas polakë, por mendohet se në Berlin jetojnë më shumë se njëqind mijë njerëz polonishtfolës. Por pakica me e madhe pas turqve në Berlin nuk bie fare në sy, restorantet polake, dyqanet e ushqimeve apo shoqatat sportive polake janë të rralla. Megjithatë në Berlin ka enklava polake.

Klubi i polakëve të dështuar është bërë një vend, ku takohen shumë njerëz në Berlin. Subkulturë polake në një pijetore me atmosferë dhome ndënjeje. Rregullisht këtu shfaqen filma artistikë, ka vallëzime me këngë polake dhe tryeza të rrumbullakëta rreth çështjeve absurde si: Përse janë polakët kaq të marrë? Tema gjermano-polake të trajtuara me humor, thotë Piotr. Emri provokativ e ka bërë të njohur në të gjithë Gjermaninë klubin, i cili frekuentohet më shumë nga jopolakët. Në vitin 2001 grafisti 47 vjeçar dhe tre shokë të tij themeluan "Klubin e polakëve të dështuar" në qendër të qytetit. Emri ironik nuk u prit vetëm pozitivisht në komunitetin polak. Shumë polakë ndjehen të prekur në krenarinë e tyre kombëtare, thotë Piotr. Atyre iu duket themeluesi i klubit si renegat. Piotri thotë se kjo është tipike për polakët, flet për mungesën e sigurisë në vetvete të tyre. Polakët janë mjeshter për t´u përshtatur, vetëm të mos bien në sy. Piotri dhe shokët e tij kanë bërë ndryshe.

"Ne jemi emigrantë dhe me te drejtë, apo pa të drejtë vazhdojmë të ndjehemi në skaj të shoqërisë. Kudo ku ndodhte diçka ne donim të ishim prezent, por askush nuk na donte. Përveç kësaj ne interesoheshim për kulturën dhe menduam, që te krijonim vetë një vend, ku të takoheshim dhe t´u ofronim edhe të tjerëve një vend, për të bërë diçka, atëherë do të ishte interesant dhe kështu edhe u bë.

Disi fshehur në oborrin e pasëm të një shtëpie në Kreuzberg ka zyrën Këshilli social polak. Shumica e njerëzve që vijnë këtu flasin polonisht, atyre u nevojitet ndihmë për të shkuar në zyra, për problemet me ligjin e punës, apo për të mësuar gjermanishten. Kjo iniciative private u themelua para 25 vjetësh dhe kryhet kryesisht nga punonjës vullnetare.

Silvia Wisnievska punon këtu që prej vitit 1988. "Qëllimi ishte të ndihmohej pakicat polonishtfolëse, duke përfaqësuar interesat e tyre pa marrë parasysh statusin, nëse dikush ka pasaportën gjermane apo atë polake. Qëllimi ishte edhe të prezantoheshin si një grup ekzistent, që ka një kulturë të veten, probleme të vetat dhe që ofron diçka.

Që prej hyrjes së Polonisë në BE në vitin 2004 nënshtetasit polakë si të gjithe qytetarët e BE-së mund të jetojnë në çdo vend të BE-së. Por leja e qëndrimit nuk do të thotë automatikisht edhe leje pune. Që prej viteve 90-ta lulëzon një treg i zi i punës, që durohet në heshtje, ku zanatçinjtë polakë apo pastrueset nga Polonia punojnë për pak para në kushte të këqija. Por pas hyrjes së Polonisë në BE nuk erdhi aq fuqi punëtore në Gjermani sa pritej, thotë Wishnjevska. Shoqata polake në Berlin është po aq e shumëllojshme si çdo grup tjetër etnik.

E dielë mëngjes, ora 12:00. Atmosferë festive para kishës së Shën Gjonit (Johannesit) në Berlin Kreuzberg. Disa qindra vetë vijnë nga të gjitha anët drejt portalit në hyrje të kishës. Gra me fustane me lule, burra të vjeter me kapele, familje me fëmijë të vegjël. Prej 20 vjetësh në Berlin mbahet meshë në gjuhën polake. Çdo të dielë në orën 10, 12 dhe 18 kisha është plot e përplot.

Para oborrit të kishës shitësit e tezgave shpalosin thuajse të gjithë repertorin e shtypit polak, krahas romaneve të lira, DVD-ve, bomboneve dhe çokollatave, të gjitha të importuara direkt nga Polonia.

Leo dhe Agnjeshka Blodshinski kënaqen me bisedat përreth në polonisht. Që prej 40 vjetesh ata jetojnë në Gjermani dhe ndjehen mirë këtu. Dhe mesha në polonisht është për ta si për shumicën e vizitorëve një pjesë e vogël prej vendlindjes.

"Këtu është pika e takimit për njerëz të ndryshëm që vijnë prej andej. Gëzohemi. Nuk vijnë shumë, por gjithnjë ka familje që takohen këtu. Ne kemi shumë pak kontakte me Poloninë dhe prandaj dëshërojmë të vijmë këtu herë pas here dhe të bisedojmë pak me polakët. Në kishën polake më duket se këndohet më mirë, i di më mirë këngët. Më kujtojnë rininë.